Speed / amfetamine: Algemene informatie

Wil je meer weten over speed / amfetamine? Hieronder lees je alle algemene vragen en antwoorden over dit thema. Kan je iets niet vinden? Stel dan je vraag aan een van onze medewerkers via Vraag & Antwoord.

Meer informatie over speed / amfetamine Informatie over andere middelen

 

Wat is speed of amfetamine?

Amfetamine (oftewel speed of pep) is een oppeppend middel dat in een laboratorium wordt gemaakt. Chemisch lijkt amfetamine sterk op het hormoon adrenaline en op de neurotransmitters noradrenaline en dopamine. Neurotransmitters zijn stofjes in de hersenen die voor overdracht van signalen tussen de zenuwen zorgen.

Stoffen die hetzelfde effect hebben als speed zitten ook in planten als bijvoorbeeld khat en ephedra. Zo bevat de ephedra plant 1% efedrine. De khat plant bevat cathinone. In het lichaam wordt deze stof omgezet tot efedrine. Efedrine is de werkzame stof in de Ephedra plant.

Amfetamine is verkrijgbaar als pil of als poeder. Het is vaak vermengd met andere stoffen zoals cafeïne.

In het verleden zijn amfetaminen wel in de geneeskunde gebruikt, bijvoorbeeld tegen depressies en als eetlustremmer. Vanwege het risico op verslaving en bijwerkingen wordt het daarvoor niet meer gebruikt.

 

Versie: september 2019

Op welke manieren kun je speed of amfetamine gebruiken?

Amfetamine (speed) wordt meestal gesnoven. Maar het kan ook geslikt of gespoten worden. Slikken kan als:

  • Bommetje. De poeder zit dan in een dichtgevouwen vloeitje.
  • Capsule.
  • Pil.
  • Opgelost in water of frisdrank.

Snuiven of slikken

Amfetamine snuiven is schadelijk voor de neus. Het neusslijmvlies kan gaan ontsteken, er kunnen chronische ontstekingen aan de luchtwegen ontstaan. In extreme gevallen kan er een gaatje in het neustussenschot aan overgehouden worden, men kan chronisch verkouden worden en last krijgen van bloedneuzen. Je vermogen om goed geur te ruiken gaat achteruit.

Daarom kan amfetamine beter geslikt dan gesnoven worden. Maar speedgebruikers hebben over het algemeen een voorkeur voor snuiven. De reden: via het neusslijmvlies wordt amfetamine sneller opgenomen dan als het geslikt wordt. Als amfetamine geslikt wordt moet het eerst verwerkt worden via de darmen en duurt het dus iets langer voordat het in het bloed terechtkomt. Omdat amfetamine vrij lang werkt is het uiteindelijk verschil niet zo groot. Geslikt duurt het iets langer.

Met andere woorden: snuiven werkt dan wel iets sneller dan slikken (wat weer iets langer duurt), maar de negatieve gevolgen zijn iets groter.

Bewaren

Volgens sommige deskundigen is het voor het behoud van amfetamine van belang dat er geen licht en/of vocht bij kan komen. Koeling is niet echt nodig, maar een constante temperatuur is wel goed. Goed vochtdicht verpakt in de koelkast is dus het beste, of op een andere donkere plek die redelijk constant blijft qua temperatuur.

 

Versie: augustus 2020

Wat is de geschiedenis van speed of amfetamine?

In 1887 werd speed of amfetamine als volledig chemisch product in een laboratorium nagemaakt. In 1910 ontdekte men dat er een grote overeenkomst is tussen amfetamine en het hormoon adrenaline. Klik hier onder op een link om direct naar een onderwerp te gaan.

ADRENALINE

In 1927 werd amfetamine voor het eerst voorgeschreven als bloeddrukverhogend middel. De doorbraak kwam pas in de dertiger jaren. Men was toen op zoek naar een middel tegen astma. Bekend was dat het hormoon adrenaline een astma-aanval kon tegengaan.

Adrenaline wordt in acute stress situaties door de bijnier afgescheiden en zorgt voor extra energie. Het verhoogt de hartslag, vergroot de spierkracht en doet de longblaasjes uitzetten waardoor de ademhaling sneller en makkelijker verloopt.

Vooral de laatste eigenschap maakte adrenaline zo aantrekkelijk voor het bestrijden van astma, waarbij de luchtwegen vernauwd zijn en de ademhaling zwaar en piepend wordt.

Probleem was echter dat adrenaline niet oraal ingenomen kon worden, maar alleen gespoten kon worden. Spuiten had weer ernstige effecten op hart en bloedvaten. Men moest dus op zoek naar een alternatief voor adrenaline.

Naar boven.

EFEDRINE

Omstreeks 1920 ontdekte een Amerikaanse farmacoloog dat een Chinese plant, Ma Huang ofwel efedra, veelvuldig voorgeschreven werd tegen astmatische aanvallen. Het lukte hem om de werkzame stof efedrine uit deze plant te halen. De verbinding vertoonde grote overeenkomst met adrenaline.

Omdat efedrine wel oraal gegeven kon worden en niet gespoten hoefde te worden werd efedrine hét middel voor de behandeling van astma. Probleem was echter dat de plant Ma Huang schaars was zodat men weer op zoek moest naar een alternatief.

En zo kwam men uiteindelijk weer terecht bij de in 1887 geïsoleerde chemische stof amfetamine dat wat betreft structuur op efedrine lijkt. Ook amfetamine bleek verlichting te geven bij astma en bronchitis. Voordeel boven efedrine was nog dat het in vluchtige vorm geleverd kon worden.

Amfetamine kwam dan ook onder de merknaam Benzedrine, in de vorm van inhaleerapparaatjes legaal op de markt. Men besefte toen nog niet dat amfetamine tot misbruik en verslaving kon leiden.

Naar boven.

AFVALLEN

Amfetamine is in het verleden wel gebruikt als afslankmiddel omdat het de eetlust doet afnemen en de spijsvertering onderdrukt. Door het onderdrukken van de eetlust ga je minder eten en val je af. De spijsvertering wordt minder doordat zowel de darmbewegingen als de bloedtoevoer naar de darmen afnemen. Daardoor verlaat een deel van het voedsel ongebruikt het lichaam.

Het is echter sterk af te raden om speed of amfetamine te gebruiken als afslankmiddel. Hiervoor zijn 3 redenen te noemen:

  • de afname van de eetlust is slechts tijdelijk
  • de bloeddruk kan door gebruik van amfetamine sterk toenemen
  • er kunnen andere problemen ontstaan zoals verslaving.

Naar boven.

HOOGTIJ-JAREN

In 1937 werd er op een Amerikaanse universiteit studie verricht naar de effecten van amfetamine. De uitkomst was dat amfetamine vermoeidheid en slaap tegenging. Dat nieuws ging als een lopend vuurtje rond en vele studenten die moesten studeren voor een examen en wakker moesten blijven kochten het middel bij de drogist.

Vanwege de oppeppende werking, werd amfetamine niet alleen dé drug van de jaren dertig, maar ook van de Tweede Wereldoorlog. Het werd gebruikt door soldaten aan beide fronten.

In Japan kregen zowel militairen als fabrieksarbeiders amfetamine om de vechtlust en de productie op te voeren.

Later, in de zestiger jaren, zou ook de Amerikaanse president John F. Kennedy speed gebruiken, vooral in tijden van vermoeidheid.

Naar boven.

VERBOD

In de loop van de veertiger jaren werden de negatieve gevolgen van amfetaminegebruik langzamerhand zichtbaar.

Japan bleef na de oorlog met enorme voorraden zitten en probeerde deze aan de man te brengen. Op een gegeven moment was 5 % van de Japanse bevolking tussen 16 en 25 jaar afhankelijk geworden.

In Zweden zag men de nadelige gevolgen snel in en werd amfetamine in het begin van de vijftiger jaren verboden.

Fervente amfetaminegebruikers in San Francisco ontdekten eind jaren zestig dat je amfetamine naast slikken ook kon spuiten, hetgeen niet alleen de roestoestand versnelde maar ook gewenning veroorzaakte. Het gevolg was dat gebruikers naar steeds hogere dosissen grepen.

Ondanks dat de verwoestende werking van amfetamine begin jaren vijftig al lang bekend was, duurde het nog ruim twintig jaar voordat amfetamine en verwante stoffen in Nederland verboden werden.

In 1969 mocht amfetamine alleen nog maar op recept voorgeschreven worden. In 1976 werd het opgenomen in de Opiumwet. Amfetamine (dexamfetamine) wordt op dit moment voorgeschreven voor narcolepsie (aanvallen van slaapzucht) en ADHD.

Naar boven.

SPORTEN

Speed of amfetamine is en wordt nog steeds gebruikt als doping. Zowel door sporten als door speed worden de hartslag, de bloeddruk en de lichaamstemperatuur verhoogd. Door de combinatie worden deze lichamelijke effecten extra versterkt.

Van amfetamine is bekend dat het een oppeppende werking heeft waarbij vermoeidheid niet meer wordt gevoeld. Het lijkt dus een ideaal middel om lang en intensief te kunnen sporten.

Amfetamine heeft echter een aantal lichamelijke effecten die bij het sporten onaangename gevolgen kunnen hebben. Amfetamine verhoogt de lichaamstemperatuur, de hartslag, en de bloeddruk. Door een verhoogde lichaamstemperatuur kan het lichaam oververhit raken, zeker als je in een warme en vochtige omgeving bent. Oververhitting is zeer gevaarlijk en kan zelfs dodelijk zijn. Het leidt tot een ziektebeeld waarbij hoge koorts van boven de 40º C, toevallen en bloedingen door het hele lichaam kunnen voorkomen. Door amfetamine kunnen hartritmestoornissen of een hartinfarct ontstaan. Een aanhoudende hoge bloeddruk kan een hersenbloeding veroorzaken.

Door de stimulerende werking en pijn onderdrukkende werking van amfetamine heb je deze lichamelijke effecten minder goed in de gaten.

Naar boven.

HUIDIGE TOEPASSING

Voor de behandeling van ADHD wordt tegenwoordig soms dexamfetamine (rechts draaiende amfetamine) voorgeschreven. een ander middel dat als ADHD medicatie worden voorgeschreven is bijvoorbeeld methylfenidaat (merknamen: Ritalin of Concerta). Methylfenidaat heeft een soort gelijke werking als amfetamine.

Daarnaast wordt amfetamine ook als medicijn voorgeschreven voor narcolepsie (aanvallen van slaapzucht).

Verder wordt het voornamelijk recreatief gebruikt vanwege de energie die iemand er van krijgt en de euforische werking die het kan hebben. Uit het Groot Uitgaansonderzoek van 2016 blijkt dat 25,1% van de frequent uitgaanders in het afgelopen jaar amfetamine heeft gebruikt.

Naar boven.

 

Bronnen:

  1. De farmacologie van Verslaving, Handboek verslaving, maart 2000.
  2. Psychofarmaca, Hersenen onder invloed, wetenschappelijke bibliotheek, 1989.

Versie: juli 2020

Hoe herken je het gebruik van speed of amfetamine?

Het kan lastig zijn om iemand te herkennen die onder invloed is. Er zijn een aantal signalen die op gebruik kunnen duiden, maar zeker weten doe je het nooit door alleen te kijken naar iemands gedrag.

Signalen van iemand die onder invloed is

  • Wijde pupillen
  • Klaarwakker
  • Niet kunnen slapen
  • Trekken met gezicht
  • Stijve kaken. Tanden worden stevig op elkaar gedrukt
  • Rusteloos, gejaagd, druk bewegend
  • Gespannen spieren.

De dagen na gebruik

  • Moe
  • Down, neerslachtig
  • Geïrriteerd.

Versie: juni 2020

Wat zijn de verschillende soorten en prijzen van speed (amfetamine)?

Soorten Amfetaminen

Er bestaan verschillende middelen die behoren tot de stofgroep van amfetaminen. Hieronder lees je meer over de werking, prijzen en verschillen.

Amfetamine

Amfetamine is een in het laboratorium gemaakte drug. Het wordt ook vaak speed genoemd. Amfetamine kan rechts- en linksdraaiend zijn. Je kan dit vergelijken met je handen. Ze zijn allebei precies hetzelfde. Toch zijn ze een spiegelbeeld van elkaar. Je rechterhand past niet zo goed in je linker handschoen, maar hij past wel. Zo werkt het kort gezegd ook bij drugs.

Rechtsdraaiende amfetamine past beter op delen van de hersencellen dan linksdraaiende. Het is daardoor sterker. De illegale amfetamine (speed) die in Nederland aangeboden wordt is altijd een combinatie van rechtsdraaiende en linksdraaiende amfetamine, ofwel racemisch of racemaat. Amfetamine uit de apotheek is rechtsdraaiend (dexamfetamine).

Levo-amfetamine

L-amfetamine is linksdraaiende amfetamine.

Dextro-amfetamine

Dexamfetamine is rechtsdraaiende amfetamine. Merknamen hiervoor zijn Amfexa of Tentin.

Lisdexamfetamine (Elvanse) is een voorloper (prodrug) van dexamfetamine. Dit houdt in dat het lichaam het omzet naar dexamfetamine.

Methamfetamine

Methamfetamine is een vorm van amfetamine, de effecten lijken hier dan ook sterk op. Er zijn echter een aantal grote verschillende ten opzichte van ‘normale’ amfetamine of speed. Methamfetamine is namelijk een stuk sterker. De belangrijkste verschillen tussen methamfetamine en amfetamine ontstaan doordat methamfetamine beter in vet oplost dan amfetamine. Het passeert de bloed-hersenbarrière makkelijker dan amfetamine. Het komt dus makkelijker in de hersenen terecht. Hierdoor is methamfetamine 1,5 tot 2 keer zo sterk als amfetamine. Vervolgens komt het in vet opgeloste methamfetamine weer langzaam vrij, waardoor het langer doorwerkt. Normale amfetamine werkt 5 tot 8 uur. Methamfetamine bij slikken 6 tot 12 uur. Methamfetamine kan geslikt, gesnoven, gerookt en gespoten worden. Methamfetamine kan ook links- en rechtsdraaiend zijn. Meestal koop je een mengsel van links en rechtsdraaiende methamfetamine.

Door de langere werkingsduur en het sterkere effect zou methamfetamine voor meer trek of ‘craving’ zorgen. Het wordt vaak gezien als een vorm waarbij de kans op verslaving groter is.

Methamfetamine komt op de Nederlandse drugsmarkt minder voor dan in sommige andere landen, de VS bijvoorbeeld. In sommige scenes in Nederland wordt het wel gebruikt, bijvoorbeeld in de chemseks of gay-scene. Hier wordt het soms gebruikt op langer door te kunnen gaan op seksfeestjes. In de chemseks-scene worden vaker grenzen verlegd als het om drugsgebruik gaat, er zijn nog geen tekenen dat methamfetamine voet aan de grond krijgt in de rest van Nederland. Wel zijn er de laatste jaren een aantal labs opgerold die methamfetamine maakten.

Voor het maken van methamfetamine heb je een laboratorium nodig. De belangrijkste grondstoffen efedrine of pseudo-efedrine (of soortgelijke stoffen) wordt in Nederland niet legaal verkocht. In de VS wordt dit wel verkocht, waardoor het daar makkelijker is om aan de grondstof te komen en het daar meer voorkomt.

Andere namen voor methamfetamine zijn: Yaba, crystal, crystal meth, ice en tina.

Voor meer informatie zie de pagina: Wat is methamfetamine, tina, crystal meth of ice? Op chemsex.nl kun je meer lezen over seks onder invloed van drugs.

3,4-Methyleendioxymethamfetamine (MDMA)

Ook MDMA, de werkzame stof in XTC, behoort tot de amfetaminen. Voor meer informatie over MDMA, zie de pagina XTC/MDMA.

4-Fluoramfetamine (4-FA)

Zie voor meer informatie over 4-fluoramfetamine de pagina Wat is 4-FA / 4-FMP?

4-MA

4-methylamfetamine (4-MA) is een vervuiling van amfetamine (speed) die kan ontstaan bij het produceren van speed. De stof lijkt op amfetamine (speed) maar is gevaarlijker. Vergeleken met amfetamine komt er bij het gebruik van 4-MA aanzienlijk meer serotonine vrij, wat kan leiden tot oververhitting. Het effect van speed met 4-MA is minder dan ‘zuivere’ speed waardoor de gebruiker geneigd is meer te slikken. De gevoeligheid voor 4-MA kan per persoon sterk verschillen.

In 2009 verscheen 4-methylamfetamine (4-MA) op de Nederlandse drugsmarkt. In Europa werd in het afgelopen jaar de aanwezigheid van 4-MA al door 12 landen gemeld. In 2011 zijn in Nederland vier en in 2012 is één persoon overleden met 4-MA in het bloed. Het ging om drie mannen en twee vrouwen. Hoewel het niet officieel is bevestigd lijkt alles erop te wijzen dat de slachtoffers gewone recreatieve gebruikers zijn die speed wilden gebruiken. In België zijn 5 mensen en in het Verenigd Koninkrijk zijn 3 mensen overleden.

Zout-, base- en kristalvorm

Bij amfetamine of methamfetamine gaat het vrijwel altijd om amfetamine in zoutvorm. Preciezer is het daarom om te spreken van amfetaminesulfaat. In zoutvorm verschijnt amfetamine als pillen of poeders op de markt. Amfetamine in zoutvorm is niet rookbaar, methamfetamine in zoutvorm wel.

Methamfetamine kan ook in kristalvorm op de markt komen. Methamfetamine in kristalvorm heet ‘crystal meth’ en is nog beter rookbaar dan de methamfetamine in zoutvorm.

Zonder zout is amfetamine geen poeder maar een olie-achtige stof of vloeistof. Je spreekt dan van een amfetamine-base. Amfetamine-base komt op de Nederlandse drugsmarkt niet voor. Omdat het olieachtig is kan het niet gesnoven worden. Ook kan het als base niet als pil op de markt gebracht worden. Daarom wordt er een zoutvorm van gemaakt door sulfaat aan het basemolecuul te koppelen. Het lost dan ook makkelijker op in water, waardoor je lichaam het makkelijker op kan nemen.

Prijzen

De prijzen per soort amfetamine kunnen flink verschillen. Voor een gram speed werd in 2022 zo’n €8,50 betaald (1). Hierbij hebben we het over de straatprijzen voor een gram ‘gewone’ speed. Methamfetamine is duurder. Daar betaalt men ongeveer 80 euro voor een gram.

Bron

  1. Nationale Drug Monitor, Trimbos-instituut
  2. Van Wilgenburg, H. Stimulerende middelen: amfetamine. In: drugs en alcohol. Gebruik, misbruik en Verslaving, Houten, 2008

 

Versie: maart 2024

Hoe kun je speed het beste bewaren?

Volgens sommige deskundigen is het voor het behoud van amfetamine (speed) van belang dat er geen licht en/of vocht bij kan komen. Koeling is niet echt nodig. Een koelkast is wel handig om het op constante temperatuur te bewaren. In een gripzakje in een vochtdicht doosje in de koelkast is het handigst.

 

Versie: juni 2020

Wat zijn partydrugs?

Partydrugs is een verzamelnaam voor verschillende drugs die worden gebruikt tijdens het uitgaan. Ze heten daarom ook wel uitgaansdrugs. Voorbeelden van partydrugs zijn: alcohol, MDMA (XTC), cocaïne, speed en GHB.

Tijdens het uitgaan in discotheken, clubs en festivals worden behalve alcohol soms ook andere drugs gebruikt. Sommige drugs geven energie en zorgen ervoor dat je langer kan dansen of dat je het feesten langer vol kan houden. Sommige drugs zorgen voor een opgewekt gevoel. Vooral deze drugs passen goed in het uitgaanssfeertje en worden daarom wel party- of uitgaansdrugs genoemd. Deze middelen worden meestal alleen bij het uitgaan gebruikt en niet door de week. Gebruik blijft in de meeste gevallen dus beperkt. Veel mensen hebben maar een paar van zulke feesten per jaar.

Risico’s partydrugs

Partydrugs of uitgaansdrugs slaan voornamelijk op middelen als MDMA (XTC), cocaïne en amfetamine. Het is dus een verzamelnaam voor verschillende drugs. Elke drug heeft zijn eigen specifieke risico’s, zoals verslaving, geestelijke en lichamelijke problemen en maatschappelijke problemen. Zie voor de risico’s de vraag en antwoord rubriek van een bepaalde drug.

Gebruik van partydrugs

Onlangs is er landelijk onderzoek gedaan naar het gebruik van partydrugs (1). Gekeken is naar het gebruik in clubs en bij grote feesten. De gemiddelde leeftijd van de uitgaanders die meededen aan dit onderzoek is 21,7 jaar. Het gebruik op grote feesten ligt over het algemeen hoger dan in clubs. Gevraagd is of je het afgelopen jaar, de afgelopen maand en of je tijdens de uitgaansnacht gebruikt hebt.

Middel Ooit gebruikt Afgelopen jaar gebruikt Afgelopen maand gebruikt
Xtc 55.1% 46,2% 21,6%
Speed 33.4% 25,1% 12,2%
Cocaïne 32.5% 24,5% 12,4%
Lachgas 53.5% 37,3% 10,6%
GHB/GBL 13.8% 7,5% 3,0%

 

Amsterdam

Ook in Amsterdam heeft de Universiteit van Amsterdam in opdracht van Jellinek onderzoek gedaan naar het gebruik van drugs in clubs en festivals. De Amsterdamse onderzoeksgroep was iets ouder (25.6 jaar). Het druggebruik lag iets hoger. Cijfers van drugsgebruik in steden zijn over het algemeen hoger dan landelijke cijfers.

Middel Ooit gebruikt Afgelopen jaar gebruikt Afgelopen maand gebruikt
XTC 79.5% 66.4% 47.7%
Speed 42.6% 30.7% 18.9%
Cocaïne 49.9% 39.3% 25.7%
Lachgas 70.9% 52.3% 21.8%
GHB/GBL 22.1% 12.7% 7.0%

 

Bronnen

  1. Het Grote Uitgaansonderzoek 2016, Trimbos-instituut (2016)
  2. Antenne 2017, Bonger Instituut (2018)

 

Versie: november 2020