Ketamine: Algemene informatie

Wil je meer weten over ketamine? Hieronder lees je alle algemene vragen en antwoorden over dit thema. Kan je iets niet vinden? Stel dan je vraag aan een van onze medewerkers via Vraag & Antwoord.

Meer informatie over ketamine Informatie over andere middelen

 

Wat is ketamine?

Ketamine (K, keta, ket, Special K of vitamine K) wordt gebruikt als middel tegen pijn en als narcosemiddel bij operaties, zowel bij mens als dier. Toen het narcosemiddel PCP (angel dust) te veel bijwerkingen bleek te hebben, ging fabrikant Parke-Davis op zoek naar een alternatief. Zo ontstond ketamine. Ook ketamine heeft bij gebruik als narcosemiddel bijwerkingen zoals hallucinaties. Daarom wordt tegenwoordig vaker voor andere middelen gekozen bij operaties. Omdat het medisch gebruik van ketamine relatief veilig is in vergelijking met sommige andere narcosemiddelen wordt het nog regelmatig gebruikt.

Op het moment wordt ook onderzoek gedaan naar mogelijk positieve effecten van ketamine op depressie. Het voordeel lijkt vooral de snelle werking van het ketamine te zijn. De meeste antidepressiva werken pas na enkele weken. Er is echter nog meer onderzoek nodig om uitspraken te doen over de eventuele werkzaamheid op dit gebied.

Bij het gebruik van ketamine als drug kan men juist naar de bijwerking van hallucinaties op zoek zijn. Het is dan ook niet vreemd dat ketamine op de drugsmarkt terechtkwam. Als drug is het een dissociatief tripmiddel. Dissociatie betekent scheiding: het geestelijke bewustzijn wordt van het lichaam gescheiden. Voorbeelden van andere dissociatieve middelen zijn: PCP, DXM, lachgas en Salvia divinorum. In lagere dosering zorgt ketamine voor een dromerige roes. Dit is het effect dat de meeste mensen die ketamine gebruiken zoeken. Mensen gebruiken het soms tijdens het uitgaan, of thuis.

Poeder en vloeibare ketamine

Ketamine is verkrijgbaar in poedervorm en in vloeibare vorm. Ketamine wordt verreweg het vaakst gesnoven. Vloeibare ketamine kan geïnjecteerd worden in de spieren (intramusculair). Dit komt maar zelden voor. Of de vloeistof wordt uitgekookt, waardoor  poeder overblijft. Als pil komt het slechts zelden voor.

Wat doet ketamine als narcosemiddel?

Bij gebruik als narcosemiddel worden mensen in een onwekbare slaap gebracht. In 15 tot 40% van de gevallen krijgen mensen na het bijkomen uit de narcose last van hallucinaties en nachtmerries. Omdat het door de patiënten op dat moment niet gewenst is, wordt het gezien als een bijwerking. Recreatief neemt men het juist om die reden. Een voordeel van ketamine is dat het de ademhaling en hartslag niet onderdrukt. De meeste andere narcosemiddelen en downers doen dit wel.

Ketamine onderdrukt ook pijn. Het wordt ook wel gebruikt om (chronische) pijn te bestrijden, zoals zenuwpijn en pijn bij kanker.

Ketamine als medicijn bij depressie

Ketamine wordt soms gebruikt als een medicijn tegen depressie. Dat gebeurt wel altijd onder begeleiding van professionals en meestal in het ziekenhuis. En als andere manieren van therapie niet werken (therapieresistente depressie). Lees hier meer over (es)ketamine en depressie.

Wat doet ketamine als drug?

Als drug wordt ketamine meestal gesnoven en heel soms geïnjecteerd. Na snuiven werkt het binnen 5 tot 15 minuten. De effecten duren ongeveer een uur. Na-effecten kunnen tot 2 uur aanhouden.

Lage dosering
Bij een lage dosis ketamine komen mensen in een dromerige, zweverige toestand terecht. Ze raken (licht) gedesoriënteerd. Ze kunnen meer moeite hebben met de coördinatie van hun lichaam. Het lichaam voelt vreemd aan. Mensen kunnen ook last krijgen van misselijkheid.

Hoge dosering
Bij een hoge dosis treden dissociatieve effecten op, zoals:

  • Het gevoel dat je handen niet meer bij je lichaam horen.
  • Het gevoel alsof je lichaam van hout, rubber of plastic is gemaakt (veranderde “body consistency”).
  • Het gevoel dat lichaamsdelen veel groter of kleiner zijn dan in werkelijkheid.
  • Niet meer weten waar je armen of benen zijn.
  • Het gevoel “op te lossen” in de omgeving.
  • Niet meer voelen of een lichaamsdeel van jou is of van een ander.
  • Het idee dat je geest in een totaal andere dimensie zit dan je lichaam.
  • Het idee uit je lichaam te treden (“out-of-body experience”).

Visuele hallucinaties (vooral met gesloten ogen) en een veranderd idee van de tijd komen vaak voor. Soms kan het moeilijk zijn om te bewegen en te praten. Als iemand dat niet verwacht of de intensiteit is groter dan verwacht dan kan men daarvan schrikken en angstig worden.

Bump

Een kleine hoeveelheid (kleine lijn of sleutelpunt) wordt ook wel bump genoemd. Bumpen – het opstapelen van dosissen – leidt langzaam tot een tripeffect. Door het herhaald nemen van kleine doseringen is het effect van ketamine redelijk goed te sturen. Iemand kan er dan voor zorgen dat het effect niet te sterk wordt.

K-hole

Een k-hole is een zeer sterke ketamine-ervaring. K-holing wordt regelmatig vergeleken met een bijna-doodervaring: uittreding en het gaan door een tunnel in de richting van een licht. Je kunt je niet bewegen en niet praten.

Hoe iemand de effecten ervaart, is erg afhankelijk van ervaring, stemming, verwachting en dergelijke. K-holing kan een spirituele ervaring zijn, maar ook extreem angstaanjagend. Mensen die ketamine gebruiken ondergaan een k-hole daarom bij voorkeur zittend of liggend.

Lichamelijke effecten ketamine

Ketamine verhoogt de hartslag en de bloeddruk licht, het zorgt voor meer speekselproductie en verwijdt de luchtwegen (1). De spiercoördinatie vermindert.

Verslavingskans

Bij regelmatig gebruik van ketamine treedt snel tolerantie op. Je hebt steeds meer nodig voor hetzelfde effect. Je kunt geestelijk afhankelijk raken van ketamine, doordat het je uit de alledaagse realiteit haalt. Je kunt de droomachtige roes gaan verkiezen boven de realiteit. Er is geen sprake van ontwenningsverschijnselen.

Blaasproblemen

Ketaminegebruik kan leiden tot blaasproblemen. Onderzoek toont aan dat ketamine zorgt voor een toename van ontstekingsstoffen en ontstekingscellen in de blaaswand. Deze stoffen beschermen normaal gesproken de blaas juist, maar in grote hoeveelheden hebben ze ook een negatief effect. Bij dagelijks gebruik van ketamine is er dan kans op een constant durende ontsteking in de blaas, wat de blaaswand kan aantasten.

Dit kan zich uiten door het krijgen van wat pijn in de buik. Sommige mensen moeten hierdoor veelvuldig naar het toilet. Er zijn extreme gevallen bekend waarbij de blaas dusdanig aangetast was door de ketamine dat deze verwijderd moest worden.

Overige risico’s

  • Erg angstig worden en een bad trip krijgen.
  • Hevig gebruik kan geheugenproblemen opleveren (2).
  • Ketamine verdooft. Hierdoor voel je geen pijn; je kunt je daarom verwonden zonder dat je het merkt.
  • Verminderde spiercoördinatie: geeft een grotere kans op vallen en verwondingen.
  • Misselijk worden en overgeven. Als je je niet meer kan bewegen en op je rug ligt, ontstaat het gevaar te stikken in je eigen braaksel. Om overgeven te beperken, moet je daarom zeker 3 uur niets eten voordat je ketamine neemt.
  • De combinatie van ketamine met downers als alcohol of GHB kan leiden tot bewusteloosheid en ademhalingsonderdrukking. De combinatie met stimulantia zoals amfetamine of cocaïne kan riskant zijn voor mensen met hart- en vaatziekten.
  • Voor mensen die aanleg hebben om psychotisch te worden, kan ketamine een trigger zijn voor een psychotische episode.

Risico’s beperken

De risico’s kunnen beperkt worden als je:

  • Niet gebruikt als je je niet goed voelt en psychische en/of lichamelijke problemen hebt.
  • Alleen gebruikt in een vertrouwde en veilige omgeving.
  • Niet op straat gaat en niet deelneemt aan het verkeer.
  • Niet alleen gebruikt en ervoor zorgt dat er altijd iemand bij is die nuchter is en je in de gaten kan houden.
  • Ketamine niet combineert met andere drugs.
  • Niet te vaak en teveel gebruikt.
  • Je ketamine laat testen.

De wet

Ketamine valt onder de Geneesmiddelenwet en mag alleen gegeven worden door artsen.

 

Bron:

Vervaeke, H., Het gebruik van overige tripmiddelen. In: Alcohol en drugs, gebruik en misbruik. Houten, 2008

 

Versie: februari 2024

Wat is de geschiedenis van ketamine?

PCP

Ketamine is een synthetisch narcose middel wat tegenwoordig ook recreatief wordt gebruikt als partydrug. Voordat ketamine werd ontdekt werd er PCP (fencyclidine) gebruikt als narcose middel. Dit middel had echter veel bijwerkingen, waaronder waanideeën en stevige opwinding. PCP kwam door chemiebedrijf Parke-Davis in 1962 op de markt en werd in 1965 alweer van de markt gehaald. Als alternatief op PCP kwam ketamine naar voren, het werd in 1962 ontdekt en vanaf 1970 gebruikt als narcose middel bij mensen.

Narcose middel

Sindsdien is het een zeer nuttig narcose middel gebleken. In tegenstelling tot andere narcose middelen onderdrukt ketamine maar zeer beperkt de ademhaling en de hartslag. Dit maakt het een goed middel wanneer er snel geopereerd dient worden, dan hoeft de hartslag en de ademhaling namelijk minder in de gaten gehouden te worden. Vandaar dat het veel in ambulances, veldhospitalen, bij ouderen, kinderen en bij dieren wordt gebruikt.

Dissociatief tripmiddel

Ketamine heeft echter ook een hallucinogene werking. Hierdoor kunnen mensen die onder narcose gebracht worden met ketamine dit als zeer onprettig ervaren. Vandaar dat ketamine in dat geval vaak wordt gecombineerd met benzodiazepines om de hallucinaties te onderdrukken. Vanwege deze hallucinogene werking werd het in de jaren ’80 ook geïntroduceerd als partydrug. Tijdens de Vietnam oorlog werd het ook al gesnoven door soldaten en prostituees. Ketamine is een dissociatief tripmiddel wat er voor kan zorgen dat je je eigen lichaam niet meer voelt. Tegenwoordig word het steeds minder gebruikt in de medische wereld en steeds meer op festivals en raves.

Antidepressiva

Sinds 2000 wordt er ook onderzoek gedaan naar ketamine als middel tegen depressieve klachten. Dit onderzoek laat veelbelovende resultaten zien. Bij twee derde van de patiënten halveerde de depressieve klachten. Bij veel andere antidepressiva moet het middel een aantal weken geslikt worden voordat het begint te werken, bij ketamine gebeurde dit al na twee uur. Ondanks deze goede resultaten moet er nog veel meer onderzoek gedaan worden voordat het in de praktijk gebruikt kan worden tegen depressiviteit. Het middel heeft namelijk nog een aantal bijwerkingen en nadelen. Zo kan het effect van bepaalde antidepressiva weken aanhouden terwijl het effect van ketamine na een paar dagen meestal weg is en er dus weer een nieuwe dosis genomen moet worden.

Wat zijn de verschillende soorten en prijzen van ketamine?

Ketamine is verkrijgbaar in poedervorm en in vloeibare vorm. In pilvorm komt het zelden voor.

Er was een tijdje ‘vanilleketa’ in omloop. Deze ketamine rook sterk naar vanille en vermoedelijk had de producent of dealer hier vanillepoeder aan toegevoegd om zo zijn ketamine te onderscheiden van andere ketamine (en zo naamsbekendheid te genereren).

Een gram ketamine kost tussen de €20 en €40 per gram.
In vloeibare vorm kost ketamine ongeveer €50 per flesje van 10ml.

 

Hoe gebruikt men ketamine?

Als drugs wordt ketamine gesnoven of geïnjecteerd. Na snuiven werkt het binnen 5 tot 15 minuten. De effecten duren een uur. Na-effecten kunnen tot 2 uur aanhouden. Vloeibare ketamine kan geïnjecteerd worden in de spieren (intramusculair). Of de vloeistof wordt uitgekookt, waardoor er poeder overblijft. Als pil komt het slechts zelden voor.

Wat is een tripsitter?

Een tripsitter is een persoon die nuchter blijft om iemand anders trip (bij gebruik van psychedelica of andere middelen) te begeleiden. Dit kan een kennis zijn of iemand uit je vriendengroep. Het is belangrijk dat je je op je gemak voelt bij die persoon. Wanneer jij onder invloed merkt dat je ergens mee zit, of dat je het moeilijk hebt in je trip, kan je dit kwijt bij de tripsitter.

De tripsitter kan je dan helpen om uit die vervelende gedachten te komen. Of de tripsitter zorgt er voor dat je geen rare dingen doet.

Ook bij gebruik van psychedelica in onderzoeken wordt een professionele begeleider vaak een tripsitter genoemd.

 

Versie: oktober 2023

Wat is PCP of Angel Dust?

PCP of Angel Dust (Engels: phenylcyclohexylpiperidine, phencyclidine) was een narcosemiddel dat aanvankelijk werd ontwikkeld voor operaties bij mensen. Wegens de sterke bijwerkingen wordt het hiervoor niet meer gebruikt. De fabrikant (het farmaceutisch bedrijf Parke-Davis) ging op zoek naar een alternatief en ontwikkelde toen het narcosemiddel ketamine.

PCP veroorzaakt een ongewoon soort pijnstilling. In tegenstelling tot de klassieke narcosemiddelen raakt men niet bewusteloos. Je raakt in een trance-achtige staat en voelt geen pijn meer. Bij hoge doseringen kun je wel kortdurend bewusteloos raken. Patiënten lijken zich onbewust van hun lichaam te zijn, daarom wordt PCP omschreven als een dissociatief anestheticum. Dissociatief wil zeggen: scheiding van lichaam en geest. En een anestheticum is een pijnstiller. Bijwerkingen zijn hallucinaties, verwardheid, agitatie en manie. Het middel mag niet meer gebruikt worden bij mensen. Ook in de diergeneeskunde wordt het niet meer gebruikt.

PCP als drug

In de Verenigde Staten werd PCP door druggebruikers ontdekt en ‘Angel Dust’ genoemd. Het wordt verkocht als cannabis joints of als sigaretten die besprenkeld zijn met vloeibare PCP. Angel Dust kan ook geslikt worden. Als drug valt Angel Dust onder de dissociatieve tripmiddelen.

Wat doet het?

Het effect van PCP is vergelijkbaar met ketamine, maar er is meer kans op verwardheid, agitatie, psychose en agressie. Als het gerookt wordt, worden na enkele minuten na het inhaleren de eerste effecten gevoeld. Het plateau houdt vervolgens 2 tot 3 uur aan, waarna de effecten in 1 tot 2 uur afnemen. Je wordt high, zorgeloos en je voelt je gedesoriënteerd. Je hebt het gevoel los van de realiteit te staan. Je weet wat er gebeurt, maar het raakt je niet. Je staat zeer ver van alles af. Je voelt je volkomen geïsoleerd. Soms verandert de waarneming van je ledematen. Het is bijvoorbeeld net alsof je armen langer worden. Je lichaam voelt zwaar aan en je hebt het gevoel nauwelijks te kunnen bewegen. Soms kun je niet praten. Ook komt de sensatie voor waarbij het net is alsof de geest het lichaam verlaat. De high kan gemakkelijk omslaan, zeker in een verkeerde omgeving. Je kan dan paranoïde en agressief worden. Dit omslaan komt vaker voor dan bij ketamine.

Verslavingskans

Voor PCP ontwikkel je tolerantie. Tolerantie wil zeggen dat je lichaam went aan de stof en dat je op den duur meer nodig hebt om effect te voelen.

Overige risico’s

PCP verdooft angstgevoelens: reële gevaren worden onderschat, hetgeen weleens tot ongelukken kan leiden. Bij langdurig hevig gebruik neemt de kans op psychose, geheugenproblemen, depressie en lichamelijke schade toe.

Omvang gebruik

In de jaren 70 van de vorige eeuw was PCP in de Verenigde Staten een redelijk populair middel, zo had in 1979 7% van de middelbare scholieren het afgelopen jaar PCP gebruikt en 2,4% de laatste maand. Sindsdien is dit percentage gedaald. In 2007 zijn de cijfers respectievelijk 0,9% en 0,5%. (1). In Nederland wordt PCP waarschijnlijk niet of nauwelijks gebruikt.

 

Bronnen:

1) Monitoring the Future Study2) Inaba, D., Uppers, downers, allrounders. CNS Productions
3) Vervaeke, H., Het gebruik van overige tripmiddelen. In: Alcohol en drugs, gebruik en misbruik. Houten, 2008.

Verdere info:

erowid
Psychonautwiki

 

Versie: november 2020

Wat zijn partydrugs?

Partydrugs is een verzamelnaam voor verschillende drugs die worden gebruikt tijdens het uitgaan. Ze heten daarom ook wel uitgaansdrugs. Voorbeelden van partydrugs zijn: alcohol, MDMA (XTC), cocaïne, speed en GHB.

Tijdens het uitgaan in discotheken, clubs en festivals worden behalve alcohol soms ook andere drugs gebruikt. Sommige drugs geven energie en zorgen ervoor dat je langer kan dansen of dat je het feesten langer vol kan houden. Sommige drugs zorgen voor een opgewekt gevoel. Vooral deze drugs passen goed in het uitgaanssfeertje en worden daarom wel party- of uitgaansdrugs genoemd. Deze middelen worden meestal alleen bij het uitgaan gebruikt en niet door de week. Gebruik blijft in de meeste gevallen dus beperkt. Veel mensen hebben maar een paar van zulke feesten per jaar.

Risico’s partydrugs

Partydrugs of uitgaansdrugs slaan voornamelijk op middelen als MDMA (XTC), cocaïne en amfetamine. Het is dus een verzamelnaam voor verschillende drugs. Elke drug heeft zijn eigen specifieke risico’s, zoals verslaving, geestelijke en lichamelijke problemen en maatschappelijke problemen. Zie voor de risico’s de vraag en antwoord rubriek van een bepaalde drug.

Gebruik van partydrugs

Onlangs is er landelijk onderzoek gedaan naar het gebruik van partydrugs (1). Gekeken is naar het gebruik in clubs en bij grote feesten. De gemiddelde leeftijd van de uitgaanders die meededen aan dit onderzoek is 21,7 jaar. Het gebruik op grote feesten ligt over het algemeen hoger dan in clubs. Gevraagd is of je het afgelopen jaar, de afgelopen maand en of je tijdens de uitgaansnacht gebruikt hebt.

Middel Ooit gebruikt Afgelopen jaar gebruikt Afgelopen maand gebruikt
Xtc 55.1% 46,2% 21,6%
Speed 33.4% 25,1% 12,2%
Cocaïne 32.5% 24,5% 12,4%
Lachgas 53.5% 37,3% 10,6%
GHB/GBL 13.8% 7,5% 3,0%

 

Amsterdam

Ook in Amsterdam heeft de Universiteit van Amsterdam in opdracht van Jellinek onderzoek gedaan naar het gebruik van drugs in clubs en festivals. De Amsterdamse onderzoeksgroep was iets ouder (25.6 jaar). Het druggebruik lag iets hoger. Cijfers van drugsgebruik in steden zijn over het algemeen hoger dan landelijke cijfers.

Middel Ooit gebruikt Afgelopen jaar gebruikt Afgelopen maand gebruikt
XTC 79.5% 66.4% 47.7%
Speed 42.6% 30.7% 18.9%
Cocaïne 49.9% 39.3% 25.7%
Lachgas 70.9% 52.3% 21.8%
GHB/GBL 22.1% 12.7% 7.0%

 

Bronnen

  1. Het Grote Uitgaansonderzoek 2016, Trimbos-instituut (2016)
  2. Antenne 2017, Bonger Instituut (2018)

 

Versie: november 2020