Tabak en Nicotine: Risico's

Wil je meer weten over de risico’s van tabak en nicotine? Hieronder lees je alle vragen en antwoorden over de risico’s tabak en nicotine. Kan je iets niet vinden? Stel dan je vraag aan een van onze medewerkers via Vraag & Antwoord.

Meer informatie over tabak en nicotine Informatie over andere middelen

 

Mijn kind rookt af en toe een sigaret, dit vind ik normaal niet zo erg maar nu vraag ik me af of dit verstandig is i.v.m. corona?

We weten dat tabak, alcohol en andere drugs invloed kan hebben op je gemoedstoestand en weerstand. Met name bij mensen die roken, kan het coronavirus heftiger zijn. Zie hier voor meer informatie over roken en het coronavirus.

Waarom kun je beter proberen om te stoppen met roken gedurende de coronacrisis?

Steeds meer onderzoek en praktijkervaring met COVID-19 (corona) toont aan dat mensen die roken een belangrijke risicogroep vormen. Mensen die roken hebben een veel grotere kans op een ernstig verloop van de ziekte zodra ze besmet raken. Dat wil zeggen dat de kans dat iemand die rookt intensieve zorg nodig heeft, groter is dan bij iemand die niet rookt. Ook hebben mensen die roken een grotere kans om besmet te raken. Dit komt omdat rokers veel vaker met hun handen in de buurt van hun gezicht komen.

Door nu te stoppen met roken, verlaag je de kans dat je zelf besmet raakt en de kans dat je intensieve zorg nodig hebt zodra je besmet raakt. Hierdoor ontlast je de Nederlandse zorg en houd je een bed vrij voor iemand anders die het nodig heeft. Stoppen is goed voor je eigen gezondheid en, juist nu, ook goed voor de gezondheid van anderen.

Hoe kan Jellinek je hierbij helpen?

Telefonisch advies
Onze collega’s zijn op werkdagen tussen 09.00u en 17.00u bereikbaar voor telefonisch advies over stoppen met roken. Je kan ze bereiken via 088 – 505 1220.

Online hulp
De Jellinek Online Zelfhulp Tabak is een online programma dat je helpt om te stoppen met roken. De Jellinek Zelfhulp Tabak is anoniem, gratis en zelfstandig. Je wordt geholpen door het maken van opdrachten en je kan steun vinden bij andere deelnemers op het forum. Je registreert je gebruik en je leest alles over tabak en de impact van tabak op je gezondheid. Je kunt gemakkelijk een account aanmaken op www.zelfhulptabak.nl.

Welke andere hulp is er beschikbaar?

De huisarts kan je ook helpen met stoppen met roken door het beschikbaar stellen van nicotinepleisters. Ook kan je op www.ikstopnu.nl andere hulp vinden die beschikbaar is in jouw omgeving. 

Wetenschappelijke bronnen

 

Versie: april 2020

Wat zijn de risico’s van roken?

Risico’s korte termijn

Er zijn de volgende kortetermijnrisico’s:

Conditie

Roken is slecht voor je conditie. Dat komt doordat koolmonoxide de zuurstof in het bloed verdringt waardoor belangrijke organen te weinig zuurstof krijgen. Voor meer informatie zie de pagina: Waarom is roken slecht voor je conditie?

Adem

Rokers hebben een slechte adem. Alles gaat naar rook ruiken: haren, kleren, je kamer et cetera. Voor meer informatie zie de pagina: Krijg je van roken een slechte adem?

Budget

Roken is een dure gewoonte. Uitgaande van een pakje van €8 per dag roken, kost roken je 365 * €8 = € 2920 per jaar. Dit is €243,33 per maand. Rook je 9 tot 10 sigaretten per dag dan kost je dat altijd nog € 121,67 per maand. Voor meer informatie zie de pagina: Hoeveel kost roken per jaar?

Verslaving

Roken is zeer snel verslavend. Dat risico bestaat al op de korte termijn. Naast heroïne is nicotine de meest verslavende stof die we kennen. Je lichaam went aan tabak en vraagt snel om meer. Er worden ook extra stoffen toegevoegd om het extra verslavend te maken. Voor meer informatie zie de pagina: Worden aan tabak stoffen toegevoegd om de kans op verslaving te vergroten?

Nicotinevergiftiging

Milde vergiftigingen treden op als iemand voor het eerst rookt. De roker wordt duizelig en misselijk. Bij een zware vergiftiging kan iemand in coma raken. Zware vergiftigingen komen bijvoorbeeld voor bij kinderen die sigaretten opeten. Voor meer informatie zie de pagina: Wat is nicotinevergiftiging?

Meeroken

Meeroken is schadelijk voor de gezondheid. 85% van de sigarettenrook komt in de omgeving terecht. Als je niet rookt, rook je dus mee. Hierdoor overlijden enkele duizenden mensen per jaar aan hartaandoeningen, enkele honderden aan longkanker en een tiental aan wiegendood. Voor meer informatie zie de pagina: Hoe schadelijk is meeroken of passief roken?

Risico’s lange termijn

Behalve het risico op verslaving zorgt roken voor tal van ziekten. Rokers leven gemiddeld 10 jaar korter dan niet rokers (1). Dagelijks overlijden in Nederland 53 mensen door roken ofwel ruim 2 per uur.

Een groot aantal ziektes kunnen door roken ontstaan. Die ontstaan doordat bij het roken teer, nicotine en koolmonoxide vrijkomen. Teer zorgt voor tal van longziekten. Nicotine en koolmonoxide zorgen voor hart- en vaatziekten. Hieronder vind je een overzicht:

Chronische bronchitis, COPD, astma, longemfyseem, sinusitis en longkanker

Roken is zeer slecht voor de ademhalingsorganen. Teer is de boosdoener. Teer is een zwarte kleverige stof. Het zet zich vast op de trilharen van het slijmvlies dat loopt van de neus tot diep in de longen. De trilharen worden hierdoor minder beweeglijk, raken beschadigd en verdwijnen op den duur. Vuil en slijm kan niet meer worden afgevoerd en moet worden opgehoest. Door het hoesten kunnen longblaasjes kapot gaan.Vuil en slijm dat in de longen blijft zitten kan het erfelijk materiaal in de cellen veranderen waardoor wildgroei en kanker kan ontstaan.

Dit alles leidt tot tal van longziekten, zoals bronchitis, longemfyseem en longkanker.

  • Bronchitis is een chronische ontsteking van het slijmvlies waardoor je gaat hoesten. Hierdoor kunnen longblaasjes kapot gaan.
  • Longemfyseem is kortademigheid doordat longblaasjes kapot zijn gegaan en verdwijnen. De longen worden kleiner en kunnen minder zuurstof afgeven aan het bloed.
  • Longkanker ontstaat doordat beschadigde plekken in de longen veranderen in abnormale cellen waardoor abnormale celgroei kan ontstaan. Overigens kunnen op alle beschadigde plekken kankers ontstaan, zoals neus-, keel-, slokdarm- en strottenhoofdkanker.

Andere vormen van kanker

Naast longkanker verhoogt roken ook de kans op andere vormen van kanker, zoals:

  • Mondkanker
  • Keelkanker
  • Strottenhoofdkanker
  • Blaaskanker
  • Nierkanker
  • Alvleesklierkanker
  • Maagkanker
  • Darmkanker

Hart- en vaatziekten: dichtgeslibde bloedvaten, hersenbloeding en hartinfarct

Roken is slecht voor hart- en bloedvaten. Koolmonoxide, nicotine en mogelijk andere stoffen zijn de boosdoeners. Het dichtslibben van de bloedvaten heeft de volgende oorzaken:

  • Nicotine maak de binnenkant van de bloedvaten ruw. Er ontstaan wondjes waardoor witte bloedlichaampjes en bloedplaatjes actief worden. De bloedplaatjes plakken aan de beschadigde vaatwant en vormen korstjes. Andere cellen kunnen hieraan vast blijven zitten.
  • Nicotine verhoogt ook de hoeveelheid slechte cholesterol. Bij beschadigde vaatwanden blijft de cholesterol makkelijker plakken.
  • Nicotine verhoogt de bloeddruk. De hoge bloeddruk zorgt dat de cholesterol in de wanden wordt geduwd.
  • Koolmonoxide verdringt de zuurstof waardoor meer rode bloedlichaampjes nodig zijn om zuurstof te vervoeren.
  • Door de toename van bloedlichaampjes en plaatjes wordt het bloed stroperig. Het bloed stoomt langzamer waardoor de bloedplaatjes makkelijker aan elkaar klitten. Er kan zich een stolsel vormen.
  • Bij een door cholesterol aangetast bloedvat kan zo’n stolsel een vat afsluiten. Hierdoor kan een hartinfarct of beroerte ontstaan.

Gastro-intestinale aandoeningen

Roken verhoogt ook de kans kans op een aantal gastro-intestinale aandoeningen. De kans op een maagzweer gaat omhoog, net als de kans op de ziekte van Crohn. Er is één aandoening waarbij nicotine juist lijkt te helpen, namelijk colitis ulcerosa. Let op: het gaat hierbij om de nicotine uit de sigaret, niet om de sigaret zelf. Roken blijft zeer af te raden ook als je deze aandoening hebt.

Overige ziektes en aandoeningen:

Roken verhoogt de kans verder op:

  • Endocriene aandoeningen: verminderde schildklierfunctie, verhoogd risico diabetes type 2
  • Oogziekten: cataract, netvliesloslating, maculadegeneratie
  • Osteoporose
  • Alzheimer
  • ALS
  • Sarcoïdose
  • Psychiatrische aandoeningen.

Verslavingen

Naast het feit dat roken op zichzelf zeer verslavend is, zorgt nicotine ook dat je gevoeliger wordt voor andere verslavingen, bijvoorbeeld alcohol en cocaïne. Nicotine verstoort de dopaminebalans in de hersenen waardoor je vatbaarder wordt voor verslaving. Roken mag dus met recht een gate-way-drug genoemd worden.

Slechte huid en tanden

Tabak zorgt voor een snel verouderende huid. Dit komt omdat de huid te weinig zuurstof krijgt door de nauwe bloedvaten. Ook wordt een eiwit dat de huid soepel houdt afgebroken. De tanden worden lelijk van het roken. Voor meer informatie zie de pagina: Krijg je van roken een slechte huid? en Is roken slecht voor de tanden?

Stembanden

Door slijm op te hoesten kunnen de stembanden beschadigen of ontstoken raken. De helderheid van de stem kan verdwijnen.

Geheugen

Roken tast het geheugen aan. Uit onderzoek blijkt dat rokers een aanzienlijk slechter geheugen hebben. Dit kan wel weer herstellen als je stopt met roken. Voor meer informatie zie de pagina: Is stoppen met roken goed voor het geheugen?

Zwangerschap

Ten slotte is roken ook schadelijk voor het ongeboren kind. De foetus groeit trager en het gemiddelde geboortegewicht is lager. Ook bij borstvoeding krijgt de baby schadelijke stoffen binnen. Zie ook de pagina: Tabak, seks en zwangerschap.

Voor meer informatie zie de pagina’s:

 

Bron:

  1. Nationaal Expertisecentrum Tabaksontmoediging, Trimbos-instituut.

 

Versie: oktober 2020

Wat zijn de effecten van teer, koolmonoxide en nicotine op het lichaam?

In tabak zitten wel 4000 chemische stoffen, waarvan er zeker 70 kankerverwekkend zijn. De belangrijkste drie stoffen die grote problemen geven zijn: teer, koolmonoxide en nicotine.

  • Teer kan leiden tot bronchitis, longemfyseem, longkanker en keel-, slokdarm- en strottenhoofdkanker.
  • Koolmonoxide leidt tot verminderde conditie, aderverkalking, hartklachten (Angina pectoris, hartinfarct), herseninfarct en hersenbloeding.
  • Nicotine leidt tot verslaving en een verhoogde bloeddruk.

Teer

Teer is een zwarte kleverige stof die zich vastzet op de trilharen van het slijmvlies, dat loopt van neus tot longen. De trilharen worden minder beweeglijk en raken beschadigd. Hierdoor kunnen ze hun taak: ‘het afvoeren van stof en vuil’ niet goed meer uitvoeren.

Het vuil moet worden opgehoest (rokershoestje, vooral ‘s morgens) en longblaasjes gaan kapot. Teer kan lijden tot bronchitis, longemfyseem, longkanker en keel-, slokdarm- en strottenhoofdkanker.

Koolmonoxide

Koolmonoxide is een kleur- en reukloos gas dat ontstaat bij de verbranding van tabak. Het zorgt ervoor dat het bloed te weinig zuurstof krijgt waardoor het hart, maar ook alle andere lichaamsdelen te weinig zuurstof krijgen. De prestatie vermindert en de conditie gaat achteruit. Koolmonoxide beschadigt verder de wanden van bloedvaten waardoor vet en kalk zich makkelijker kunnen afzetten. Dit leidt tot aderverkalking. Het hart moet steeds harder werken om voldoende bloed door de aderen te pompen. Dit alles leidt tot hartklachten (angina pectoris, hartinfarct), herseninfarct en hersenbloeding.

Nicotine

Nicotine wordt zeer snel in het bloed opgenomen en bereikt al na 7 seconden de hersenen. Het stimuleert de afgifte van adrenaline, waardoor het lichaam wordt opgejaagd. De hartslag gaat omhoog en de (kleine)bloedvaten worden samengetrokken. Hierdoor stijgt de bloeddruk. Nicotine is ook de verslavende stof in tabak. Al anderhalf uur na het roken van een sigaret is de helft van de nicotine verdwenen. De roker wordt onrustig en gaat weer roken. Voor even voelt de roker zich weer ontspannen.

Zie ook de animatie drugs in het lichaam.

 

Bron:
Roken, een aantal feiten op een rij. 2015

 

Versie: oktober 2020

Hoe kun je de risico’s van tabak verminderen?

Veilig roken bestaat niet. Maatregelen om de risico’s te beperken werken onvoldoende. De enige manier om geen risico te lopen is om te stoppen met roken. Voor alle voordelen op de korte en de lange termijn van stoppen met roken zie de volgende pagina: Wat zijn de voordelen van stoppen met roken?

  1. Niet over je longen roken is niet risicovrij. Keel-, mond- en slokdarmkanker kunnen nog steeds optreden.
  2. Roken van filter of van lichte sigaretten biedt geen bescherming tegen het krijgen van longkanker (1). Bij het roken van lichte of filtersigaretten krijg je ook giftige stoffen binnen. Bovendien blijkt dat rokers van lichte sigaretten meer gaan roken of dieper gaan inhaleren om het nicotinepeil op niveau te houden. Zie: Zijn lichte sigaretten beter?
  3. Ook bij weinig of matig roken krijg je giftige stoffen binnen. Het risico op longkanker en hart- en vaat ziekten blijft bestaan. Volgens een Noors onderzoek hebben mannen die 1 tot 4 sigaretten per dag roken een drie keer grotere kans om aan longkanker of aan hart- en vaat ziekten te overlijden dan mannen die niet roken. Bij vrouwen ligt dit nog ongunstiger (2). Bovendien is het zeer moeilijk om matig te roken. Slechts 7% van de rokers is in staat om 1 a 2 sigaretten per dag te roken. Zie: Is minder roken beter dan veel roken?

Nicotine gebruiken zonder te roken

Er zijn wel methoden waarbij je nicotine binnenkrijgt zonder te roken zoals nicotine snuiven, pruimtabak en uit het Zweden afkomstige ‘Snus’. Bij deze methoden van inname komen geen verbrandingsproducten vrij. Het is daarom veel veiliger dan roken maar de schadelijke werking van nicotine: verhoging van bloeddruk en schade aan de vaatwanden, blijft. Snuiven verhoogt daarbij de kans op neuskanker en het is mogelijk dat ‘snus’ de kans op mondkanker verhoogt.

Er valt wel een grote gezondheidswinst te verwachten als rokers massaal zouden overstappen op ‘snus’. Toch wil het NET (Netwerk Expertisecentrum Tabaksontmoediging) ‘snus’ niet propageren uit angst dat jongeren via ‘snus’ makkelijker de overstap naar roken maken.

E-sigaret

Onderzoek wijst uit dat de e-sigaret wel degelijk schadelijk is maar een minder dan een gewone sigaret. In Nederland wordt het nog niet gebruikt bij officiële behandelingen. Dit komt omdat het nog te kort op de markt is om de schadelijkheid op lange termijn te meten. Er zijn alleen onderzoeken gedaan naar het effect op de korte termijn. Daarnaast houd je de rookgewoonte en de nicotineverslaving ermee in stand. Uit onderzoek blijkt dat de e-sigaret een opstap kan zijn naar het roken van sigaretten.

Bij een gewone sigaret wordt tabak verbrand, waarbij er 1000 carcinogene stoffen vrijkomen. Deze stoffen veroorzaken onder andere (long)kanker en hart- en vaatziekten. Elektronische sigaretten (vapes of e-sigaretten) verdampen een vloeistof die meestal nicotine en een smaakstof bevat. De schadelijke stoffen in e-sigaretten zijn onder andere nicotine, propyleenglycol, glycerol, aldehyden, nitrosamines en metalen. Inhalatie hiervan kan leiden tot irritatie en schade aan de luchtwegen, hartkloppingen en een verhoogde kans op kanker. Vooral zware gebruikers hebben een grote kans op problemen met hun luchtwegen.

Volgens een onderzoek van het RIVM is de damp van de e-sigaret schadelijk voor de gezondheid. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) oordeelt naar aanleiding van het onderzoek dat elektronische sigaretten – zowel met als zonder nicotine – zo onveilig zijn, dat consumenten ze niet langdurig en structureel zouden moeten gebruiken. Wel is het een stuk minder schadelijk voor de gezondheid dan tabak, de NVWA geeft aan dat de risico’s beperkt blijven bij incidenteel gebruik van e-sigaretten, bijvoorbeeld als hulpmiddel bij het stoppen met roken (3).

Sommige rokers in Nederland zijn overgestapt op de elektronische sigaret. Deze rokers wilden het ‘roken’ nog niet opgeven, maar wilden wel graag een alternatief. Of dit dus een goede manier is om te stoppen valt nog te betwijfelen. Stoppen zonder tussenstap van de e-sigaret is beter voor de gezondheid.

 

Voor meer informatie zie de volgende pagina’s:

Zijn sigaren beter dan sigaretten?

Hoe schadelijk is de e-sigaret/vape?

Zijn lichte sigaretten beter?

Is minder roken beter dan veel roken?

Is bij roken van shag het gebruik van een tipje beter?

 

Bronnen:

(1) Stivoro

(2) BBS news

(3) RIVM

 

 

Versie: juli 2020

Wat zijn de voordelen van stoppen met roken?

Stoppen met roken kan tijdelijk tot klachten leiden waardoor de neiging om weer te beginnen groot kan zijn. Vergeet niet dat deze klachten zullen verdwijnen en dat je je op een gegeven moment beter gaat voelen. Stoppen kan klachten zoals somberheid of depressieve klachten geven, slapeloosheid, geïrriteerdheid, concentratieproblemen, rusteloosheid en toegenomen eetlust. Soms ga je tijdelijk meer hoesten tijdens het herstel van de trilhaarbekleding in de longen en je kan moeite hebben met ontlasten.

De een kan makkelijker stoppen met roken dan de ander. Dit kan komen door erfelijke factoren die invloed hebben op de ernst van de verslaving en het aantal sigaretten dat je rookt. Ook psychiatrische aandoeningen kunnen stoppen moeilijker maken. Ga naar je huisarts. Bij veel praktijken is een praktijkondersteuner aanwezig die de stoppoging kan begeleiden met persoonlijke hulp en je kan vertellen waar groepsaanbod is bij jou in de buurt.

Ook heeft Jellinek een online zelfhulp: zelfhulptabak.nl. Daarnaast biedt de Jellinek behandeling, maar deze wordt helaas (nog) niet vergoed. Naast begeleiding en gedragstherapie zijn er ook medische hulpmiddelen. Nicotinevervangende middelen worden verkocht bij apotheek en drogist. Die middelen en medicijnen worden vergoed als je de hulp krijgt via de huisarts mét begeleiding via de huisarts of praktijkondersteuner.

0 – 2 dagen

  • Na een dag is de koolmonoxide uit je lichaam. Je bloed kan weer makkelijker zuurstof vervoeren. Heb je astma dan merk je dit meteen;
  • De longen beginnen met de grote opruiming. Teer, slijm en stof worden verwijderd;
  • Je smaak en reukvermogen is sterk verbeterd;
  • Je bloeddruk normaliseert;
  • De temperatuur van je handen en voeten stijgt;
  • Nicotine en alle bijproducten verdwijnen uit het lichaam.

3 dagen – 2 weken

  • Je kan makkelijker ademhalen;
  • Je krijgt meer energie;
  • De longcapaciteit neemt toe.

2 – 4 weken

  • Je bent duidelijk fitter;
  • Je kan makkelijker sporten;
  • Je huid gaat er beter uitzien. De doorbloeding neemt toe en de grauwe kleur neemt af;
  • Je gaat lekkerder ruiken;
  • De effecten worden zichtbaar voor tanden en tandvlees. Je mondgezondheid verslechtert niet verder.

1 – 3 maanden

  • De longfunctie verbetert met 10 – 30%;
  • Het longweefsel begint zich te herstellen;
  • Je hebt minder last van luchtweginfecties;
  • Hoesten en benauwdheid verminderen, je stem verbetert;
  • De bloedcirculatie in het lichaam verbetert.

3 maanden – 1 jaar

  • Risico op longziektes en longkanker vermindert sterk;
  • Risico op hart- en vaatziekten vermindert met 50%;
  • Lichamelijk en geestelijk welbevinden sterk verbeterd.

3 – 4 jaar

  • Het risico op een hartinfarct is net zo groot als bij een niet-roker.

10 jaar

  • Na tien jaar is de kans op longkanker bijna gehalveerd ten opzichte van iemand die is blijven roken.

Hartinfarct

Als je een hartinfarct hebt gehad daalt de kans op een tweede hartaanval met 50%. Op elke leeftijd gaat door het stoppen met roken de levensverwachting omhoog. Rokers die voor hun 35-ste levensjaar stoppen, hebben bijna een net zo hoge levensverwachting als mensen die nooit hebben gerookt.

Financiën

Behalve voor je lichaam is stoppen met roken ook goed voor je financiën. Rook je een pakje per dag, dan heb je na een dag al €8,- uitgespaard. Dat loopt alleen maar op. Na een week al tot €56,-. Ook voor je partner, vrienden en omgeving is het stoppen goed.

 

Versie: oktober 2020

Hoe schadelijk is meeroken of passief roken?

Steeds meer is er bekend over hoe ongezond meeroken is. De meeste Nederlanders roken dan ook niet meer in huis en proberen kinderen uit de rook te houden.

Meeroken of passief roken is het blootgesteld worden aan tabaksrook in de omgeving. De duizenden verschillende chemicaliën en meer dan 70 kankerverwekkende stoffen in tabaksrook zijn ongezond voor iedereen die het inademt, dus ook voor meerokers (6).

Wat zijn de risico’s van meeroken?

Door meeroken wordt de kans op longkanker verhoogd met 20% tot 30%. Een uur per week passief meeroken verhoogt de kans op een acuut hartinfarct met 15% (3). Ook wordt de kans op beroerten groter (6). Het maakt wel uit waar je meerookt. Buiten meeroken is minder schadelijk dan binnen meeroken.

Effect rookverbod op astmaklachten

Uit onderzoek is gebleken dat er een relatie is tussen een rookverbod en een vermindering van vroeggeboortes en ernstige astmaklachten. Per jaar hoefden 11.000 minder kinderen met luchtweginfecties in het ziekenhuis worden opgenomen (1).

Roken in auto’s

Het gifgehalte kan in een auto wel 23 keer zo hoog worden als in een rokerig café. In Groot-Brittanië, Frankrijk, Canada, de VS en Australië geldt al een verbod op het roken in auto’s in het bijzijn van kinderen (5). België wilt dit ook invoeren.

Bronnen

  1. NDM 2016, Trimbos-instituut
  2. Oberg, M, et al. Worldwide burden of disease from exposure to second- hand smoke. Lancet (2011)
  3. Theo, K et al. Lancet (2006)
  4. Club van Elf (2017)
  5. https://www.rtlnieuws.nl/buitenland/artikel/145641/niet-roken-de-auto-op-terras-het-buitenland-gaat-rookverbod-verder
  6. Factsheet meeroken van het Trimbos-instituut

 

Versie: november 2020

Welke risico’s hebben drugs?

Er zijn risico’s voor:

  • de lichamelijke gezondheid
  • de geestelijke gezondheid
  • misbruik en verslaving
  • het sociaal en maatschappelijk functioneren

De risico’s hebben te maken met de stof zelf, met de manier waarop de drugs toegediend worden (bijv. spuiten/roken) en met de maatschappelijke omstandigheden waaronder gebruikt wordt. Het illegaal zijn van een drug brengt extra risico’s met zich mee.

Lichamelijke gezondheid

Bij lichamelijke risico’s kun je een onderscheid maken tussen risico’s op de korte termijn (overdosis) ofwel acute risico’s en risico’s op de lange termijn (het optreden van allerlei lichamelijke ziekten). Bij het ontstaan van lichamelijke risico’s spelen dosis en frequentie van gebruik een belangrijke rol. De risico’s nemen toe naarmate vaker gebruikt wordt.

Geestelijke gezondheid

Drugs kunnen een negatieve invloed hebben op iemands geestelijke gezondheid. De redenen en motieven van gebruik spelen hierbij een belangrijke rol. Als gebruikt wordt om allerlei moeilijkheden uit de weg te gaan ontwikkelt iemand zich niet. Hij leert dan niet om de moeilijkheden te overwinnen.

Verder kunnen drugs door de frequentie van gebruik, een te grote plaats in iemands leven innemen. Hobby’s en vrienden worden dan verwaarloosd. Drugs worden dan heel bepalend voor de keuzes die iemand in zijn leven maakt.

Risico op misbruik en verslaving

Elke drug heeft een risico op misbruik en verslaving. Van elke 100 mensen die ermee beginnen raken er een aantal verslaafd. Bij alcohol gaat 10% van de mensen die ermee begint teveel drinken en wordt 3% verslaafd. Ook bij cannabis zie je dat 10% van de leerlingen die ermee begint dagelijks gaat blowen.

Maatschappelijke risico’s

Door alcohol en drugs kunnen er maatschappelijke problemen komen bijvoorbeeld door geweld, ruzies of rijden onder invloed. Bij drugs kan dat ook al gebeuren omdat illegaal is. Overmatig gebruik van alcohol en/ of drugs leidt verder tot problemen met relaties of werk.

 

Versie: september 2019

Is stoppen met roken goed voor het geheugen?

Stoppen met roken is goed voor het geheugen. Zo bleek uit onderzoek van de van de Britse Northumbria Universiteit. Na het stoppen met roken kan het geheugen even goed worden als het geheugen van niet rokers.

Het onderzoek

Het onderzoeksteam testte het geheugen van:

  • 27 rokers,
  • 24 niet rokers en
  • 8 rokers die gestopt waren

Resultaten

De niet-rokers konden 81% van de taken uit het onderzoek onthouden. De rokers slechts 59%. De rokers die gestopt waren scoorden aanmerkelijk beter dan de rokers. 74% van degene die gestopt waren konden de taken uit het onderzoek onthouden. Volgens de onderzoeker Hefferman is het effect van roken op het geheugen nog niet eerder bekeken: “We weten al heel lang dat stoppen met roken enorm voordelen voor de gezondheid van het lichaam met zich meebrengt.” In verder onderzoek zal gekeken worden naar de effecten van meeroken op het geheugen.

Andere positieve effecten

Stoppen met roken levert nog meer voordelen bijvoorbeeld:

  • Je gaat er beter uitzien. Dat komt omdat de doorbloeding van je huid verbetert.
  • Je ademt makkelijker en krijgt meer energie. Dat komt omdat na 3 dagen de koolmonoxide uit je lichaam is en na 2 maanden je long functie met 10% is verbeterd.

 

Bron: www.scientias.nl

 

Versie: oktober 2020

Waarom is roken schadelijk voor de longen?

In de animatie drugs in het lichaam wordt met behulp van animaties uitgelegd hoe roken je luchtwegen en longen beschadigt. Het belangrijkste is dat teer, nicotine maar ook agressieve gassen ervoor zorgen dat er ontstekingen aan de luchtwegen ontstaan. Hierdoor kunnen acute klachten optreden zoals verkoudheid, hoesten en longontsteking. Maar treden er ook langdurige klachten op zoals longontsteking (bronchitis = ontsteking van de longblaasjes) en longemfyseem. Bij chronische longontsteking is het slijmvlies ontstoken. Bij longemfyseem knappen er longblaasjes waardoor de capaciteit van de longen afneemt. Stoffen uit de rook kunnen er ook voor zorgen dat de erfelijke structuur van cellen aangetast raakt. Er ontstaat dan longkanker.

Bronchitis

De luchtwegen bestaan onder andere uit slijmvlies en trilhaartjes. Aan het slijmvlies blijft vuil uit de lucht kleven. Trilhaartjes hebben tot taak het vuil in de lucht naar de keel te brengen waarna het kan worden opgehoest. Nicotine uit de tabaksrook irriteert het slijmvlies en verlamt de trilhaartjes. Het vuil kan daardoor niet goed meer naar buiten gebracht. Behalve vuil blijft ook de teer op het slijmvlies plakken. De slijmcellen raken hierdoor ontstoken. Je hebt dan bronchitis. Het vuil kan nu alleen nog maar door flink te hoesten naar buiten worden gebracht.

Longemfyseem

Doordat het teer in de luchtwegen blijft plakken zakt het steeds dieper in de longen. Het komt uiteindelijk in de longblaasjes terecht. De longblaasjes kunnen gaan ontsteken waardoor ze ook verzwakken. Slijm en vuil kunnen alleen door hoesten naar buiten worden gebracht. De longblaasjes kunnen door het vele hoesten knappen. De longcapaciteit neemt dan af.

Longkanker

Stoffen uit de rook kunnen in de cellen doordringen en daar de erfelijke structuur van de cellen veranderen. Dit vormt de bron van kanker. Omdat het schoonmaaksysteem van de longen zo slecht functioneert krijgen deze stoffen meer kans. Behalve longkanker wordt ook het risico op neus, keel, slokdarm en strottenhoofdkanker groter.

 

Versie: oktober 2020

Krijgen vrouwen vaker longkanker?

Ten opzichte van 1985 is er een enorme stijging van het aantal gevallen van longkanker onder vrouwen. Bij mannen zie je sinds 1985 juist een daling van het aantal gevallen optreden. De grootte van het longkanker probleem is bij mannen groter. Dat komt omdat mannen in het verleden (en nu nog steeds) vaker roken dan vrouwen.

Vrouwen maken inhaalslag

Vrouwen maken wat longkanker betreft een inhaalslag. In de jaren 50,60 gingen vrouwen steeds vaker roken. De vrouwen die toen gingen roken zie je nu als gevallen van longkanker binnenkomen. Sinds de jaren 70 zijn mensen minder gaan roken. Deze daling was bij mannen echter groter dan bij vrouwen. Het aantal rokers onder mannen daalde van 75% naar 24% in 2014. Bij vrouwen daalde het aantal van 42% naar 22% in 2014 (1).

Hieronder een tabel met het aantal gevallen van longkanker per 100.000 voor mannen en vrouwen. De tabel is tot 2009. In  2010 nam de sterfte bij mannen toe van 96 naar 97 per 100.000 en bij vrouwen van 51 naar 53 per 100.000. De versterkte stijging bij vrouwen zet in 2010 dus door (2).

Longkanker geen mannenziekte meer

In 1985 was longkanker nog echt een mannen ziekte met per 100.000 inwoners 127 gevallen, bij vrouwen lag het toen op 16 gevallen. Sinds 2003 treedt bij mannen een stabilisering van het aantal gevallen op van ongeveer 96 gevallen per 100.000 inwoners. Bij vrouwen steeg het aantal sinds 2003 nog van 40 per 100.000 naar 53 per 100.000 in 2010. Er zal een tijd komen waar het gevallen van longkanker bij mannen en vrouwen gelijk is.

Bronnen

  1. Factsheet Continu Onderzoek Rookgewoonten (COR) Trimbos-instituut, april 2015
  2. Doodsoorzakenstatitiek CBS

 

Versie: september 2016

Waarom is roken slecht voor je conditie?

Roken is slecht voor de conditie omdat tabaksrook koolmonoxide bevat. Koolmonoxide hecht zich aan de rode bloedcellen en laat niet meer los. Normaal gesproken hecht zuurstof zich aan de rode bloedcellen maar de zuurstof wordt bij roken door de koolmonoxide verdrongen en gewoon weer uitgeademd. Organen en spieren krijgen dan onvoldoende zuurstof. Dit merk je onmiddellijk aan je conditie. Om toch voldoende zuurstof op te kunnen nemen moeten er meer bloedcellen langs de longblaasjes stromen. Het lichaam kan dit op twee manieren oplossen. Het hart sneller laten kloppen zodat het bloed sneller stroomt en er meer rode bloedcellen per minuut langs de longblaasjes kunnen stromen. Of meer rode bloedcellen aanmaken. Het bloed bevat dan meer cellen en wordt dus iets dikker of ‘stroperiger’.

Longen

Op de lange termijn beschadigt roken ook je longen. Je longcapaciteit neemt daardoor af. Ook hierdoor gaat je conditie achteruit.

Zie verder ook de animatie drugs in het lichaam.

 

Versie: oktober 2020

Krijg je van roken een slechte adem?

Inderdaad krijg je van roken een slechte adem. Behalve dat gaan ook je kleren en de ruimte waarin je rookt naar rook ruiken. Slechte adem en ruiken naar rook zijn net als het achteruitgaan van je conditie en het ontstaan van verslaving gevolgen van roken die onmiddellijk optreden. Een rokersadem krijg je echter niet alleen door de rooklucht, er zijn meer oorzaken waardoor je van roken een slechte adem kan krijgen.

Teer en nicotine

Teer en nicotine zijn chemicaliën die vrijkomen in de mondholte tijdens het roken. De nicotinedeeltjes raken verstrikt tussen de tanden, tongslijmvlies en tandvlees. Ze geven bacteriën de ruimte zich te ontwikkelen, waardoor een typische ‘rokersadem‘ ontstaat.

Droge mond

Door roken verdroogt de mondholte en kan er mogelijkerwijs een chronische slechte adem ontstaan. Omdat speeksel ontbreekt kunnen bacteriën niet meer worden weggespoeld en zullen ze onherroepelijk stinkende ademgeurtjes veroorzaken.

Temperatuur

Het herhaaldelijk inhaleren van hete gassen kan resulteren in beschadigde mondweefsels. Aangetast mondslijmvlies is minder goed in staat bacteriën af te breken, waardoor een exponentiële groei ontstaat van micro-organismen. Dat kan leiden tot vervelende gebitsaandoeningen en stinkende ademgeurtjes.

Gebitsgezondheid

Omdat je rookt, tast je voortdurend de mondweefsel aan waardoor verschillende gebitsaandoeningen kunnen ontstaan zoals:

– Tandvleesontstekingen
– Gaatjes
– Gele tanden
– Mondkanker
– Tabak in je lichaam remt je immuunsysteem te vechten tegen infecties
– Verstopte bloedvaten.

Tabaksrook bevat meer dan 50 soorten koolwaterstoffen, waarvan de meeste kankerverwekkend zijn en vieze geuren afscheiden.

 

Bron:

www.slechteademgeur.nl/

 

Versie: oktober 2020

Is roken slecht voor je tanden?

Roken is slecht voor je tanden. Rokers hebben twee keer zo vaak tandproblemen als niet rokers. Problemen die rokers hebben zijn:

  • Verkleurde tanden
  • Ontstoken tandvlees: parodontitis
  • Verminderde productie van speeksel
  • Tandpijn en kaakpijn
  • Slechte adem
  • Vergrote kans op mondkanker en tandvleesaandoeningen.

Volgens het Amerikaanse Center for Disease Control and Prevention (CDC) heeft 1/3 van de rokers drie of meer tandproblemen.

Onderzoek

Het CDC bestudeerden de gegevens van meer dan 16.000 volwassen tussen de 18 en 64 jaar (1). Rokers in de VS hebben niet alleen meer problemen met hun gebit, ze gaan ook minder vaak naar de tandarts dan niet-rokers. 20% van de rokers zei de afgelopen vijf jaar niet bij de tandarts te zijn geweest. Bij de niet-rokers en ex-rokers was dit 10 procent.

 

Bron:

Smoking and Oral Health in Dentate Adults aged 18-64, NCHS Data Brief, februari 2012.

 

Versie: oktober 2020

Krijg je van roken een slechte huid?

Ja, roken zorgt ervoor dat:

  • de huid grauw wordt
  • er eerder rimpels en plooien ontstaan Iemand van 40 die rookt even veel rimpels heeft als iemand van 60 die niet rookt.

Grauw

Door roken vernauwen de kleine bloedvaatjes waardoor de bloedtoevoer naar de huid verminderd. Hierdoor ontstaat een tekort aan zuurstof en voedingsstoffen die noodzakelijk zijn voor het goed functioneren van de cellen in de huid. De huid wordt grijs, grauw en minder fris.

Rimpels en plooien

Roken breekt collageen af. Collageen is het voornaamste structurele eiwit van de huid. Roken activeert een bepaald gen die enzymen vormt die het collageen afbreekt. Ook breekt nicotine vitamine C af. Vitamine C is ook van belang voor de vorming van collageen.

Door een gebrek aan collageen wordt de huid minder elastisch en ontstaan rimpels en plooien.

Je huid op 40 jarige leeftijd

Mensen die stevig roken, hebben op 40 jaar een huid die te vergelijken is met iemand van 60 jaar die nooit heeft gerookt. Bij vrouwelijke rokers zie je eerst kleine verticale lijntjes op de bovenlip. Bij mannelijke rokers zie je het eerst kriskras lijntjes in de nek. Bij stoppen met roken gaat je huid er al na enkele weken beter uitzien. Wetenschappelijk is dit overigens nog niet aangetoond.

Bekijk

Rookspotje pretty ugly American Cancer Organisation.

 

Versie: september 2014

Wat is nicotinevergiftiging?

Nicotinevergiftiging betekent een teveel aan nicotine in het lichaam. Er zijn milde en zware vergiftigingen.

Milde nicotinevergiftiging

De symptomen van een milde vergiftiging (milde intoxicatie) door nicotine zijn onder andere: duizeligheid, misselijkheid en overgeven. Milde vergiftigingen treden op als iemand voor het eerst rookt. De roker wordt duizelig en misselijk. Doordat het lichaam aan de nicotine went, voelen rokers die effecten na verloop van tijd niet meer. Bij milde vergiftigingen hebben de klachten te maken met het stimuleren van het zenuwstelsel.

Acute zware nicotinevergiftiging

Bij een acute zware vergiftiging (zware intoxicatie) kan iemand in coma raken. Zware vergiftigingen komen wel voor bij het eten van tabak. Bijvoorbeeld bij kinderen die een sigaret opeten. Bij een ernstige vergiftiging hebben de klachten te maken met het onderdrukken van de werking (depressie) van het zenuwstelsel.

Symptomen ernstige vergiftiging

  • Speekselvloed, misselijkheid, braken, buikpijn, diarree.
  • Daarnaast kunnen zweten, onregelmatige en versnelde hartslag, vertraagde hartslag, hoofdpijn, duizeligheid en verwarring voorkomen.
  • Verder: bibberen, spiertrekkingen, convulsies, verlaagde bloeddruk en later ernstige ademhalingsproblemen en coma.

Afhankelijk van lichaamsgewicht

De ernst van de vergiftiging hangt af van de hoeveelheid nicotine die iemand per kilogram lichaamsgewicht binnenkrijgt. Een ernstige vergiftiging kan al optreden wanneer een kind van 10 kilo drie sigaretten zware shag eet. Bel bij een zware vergiftiging direct de huisarts of 112.

Te veel nicotinepleisters

Een teveel aan nicotine in het lichaam komt ook voor wanneer mensen stoppen met roken en teveel nicotinepleisters of nicotinekauwgum gebruiken. Zeker als ze daarbij toch weer gaan roken, kunnen ze teveel nicotine binnenkrijgen.

In korte tijd veel roken

Ervaren rokers kunnen ook teveel nicotine binnenkrijgen als ze in korte tijd heel veel roken. In Japan zijn weleens rookwedstrijden gehouden. Het ging er dan om in korte tijd zoveel mogelijk te roken. Daarbij zijn weleens ongelukken gebeurd.

Nicotine is langzaam werkend gif

Door alle lichamelijke klachten die mensen van nicotine kunnen krijgen zoals irritatie en beschadiging van de luchtwegen, beschadiging van de vaatwanden, verhoging van de bloeddruk, en verslaving, kun je zeggen dat nicotine een langzaam werkend gif is.

 

Bron:

Meulenbelt, J., Behandeling van acute vergiftigingen. Bohn Stafleu Van Loghum.

 

Versie: oktober 2020

Wat is de stepping stone of de gateway drug theorie?

De zogenaamde stepping stone (of gateway drug) theorie stelt dat het gebruik van een bepaald middel kan leiden tot het gebruik van andere, zwaardere middelen. In 1975 werd hier voor het eerst over gepubliceerd. Deze theorie werd in het verleden veel gebruikt om bijvoorbeeld het gebruik van cannabis in diskrediet te brengen.

Er werd verondersteld dat het gebruik van cannabis automatisch leidt tot het gebruik van andere gevaarlijke middelen. Dus ook al lijkt cannabis in sommige gevallen redelijk onschuldig, het gebruik ervan zou volgens de theorie tot problemen met bijvoorbeeld cocaïne of heroïne kunnen leiden.

De wetenschappelijke onderbouwing van deze theorie is echter erg dun. Het is gebaseerd op onderzoek waaruit bleek dat mensen die ooit cannabis hebben gebruikt, een grotere kans hebben om later ook andere middelen te gaan gebruiken. Hierbij is echter de fout gemaakt om verband te verwarren met oorzaak.

Uit latere onderzoeken bleek dat cannabis waarschijnlijk niet de oorzaak van het andere gebruik was. Waarschijnlijk zijn sommige mensen die cannabis gebruiken vanwege bepaalde persoonlijkheidskenmerken ook eerder geïnteresseerd in andere middelen.

Uit ander onderzoek blijkt dat wellicht alcohol en nicotine vanwege hun specifieke uitwerking op het brein ‘gateway drugs’ kunnen zijn. Echter zijn er ook bij deze onderzoeken een aantal kanttekeningen te plaatsen. Waarschijnlijk spelen bij mensen andere factoren een grotere rol.

 

Bronnen:

  1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4291295/
  2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4929049/
  3. http://www.oxfordscholarship.com/
  4. http://advances.sciencemag.org/content/3/11/e1701682
  5. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4353486/
  6. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/1188374

 

Versie: november 2020

Zijn lichte sigaretten beter?

Lichte (‘Light’) sigaretten bevatten minder teer en nicotine. Hierdoor zouden zij minder schadelijk kunnen zijn dan normale sigaretten. Het blijkt echter dat mensen die lichte sigaretten roken op een andere manier gaan roken. Zij gaan meer roken, nemen meer trekjes per minuut, inhaleren dieper, roken de sigaret tot het eind toe op of knijpen de filter af. De hoeveelheid nicotine en teer die je met die manier van roken binnenkrijgt is nauwelijks minder. Hierdoor wordt de eventuele gezondheidswinst weer teniet gedaan. Gebruikers van lichte sigaretten gaan op een andere manier roken omdat de behoefte aan nicotine blijft bestaan.

Is er gezondheidswinst bij het roken van een ‘light’ sigaret?

De gezondheidswinst van lichte sigaretten is dan ook heel beperkt. Er is een enigszins verlaagd risico op longkanker maar het risico is nog steeds veel groter dan bij niet roken. Wat betreft astma, bronchitis en longemfyseem zijn er geen eenduidige bewijzen dat lichte sigaretten de kans hierop verminderen. En wat betreft hart- en vaat aandoeningen is ook geen schade beperkend effect aangetoond.

Op de pakjes sigaretten staat vermeld hoeveel nicotine en teer een sigaret bevat. Een sigaret mag niet meer dan 1 mg nicotine en 10 mg teer bevatten. Je kunt sigaretten kopen die minder nicotine en teer bevatten.

Sigaret zonder teer

Wat zou helpen is, als je een sigaret zou kunnen ontwikkelen die geen teer bevat maar er wel voor zorgt dat je nicotine binnenkrijgt. Immers: mensen roken vanwege de nicotine maar gaan dood aan de teer. De tabaksindustrie experimenteert al jaren met een alternatief om nicotine toe te dienen (nicotine delivery devices). Hierbij wordt de tabak niet verbrand maar verhit waardoor de nicotine in de vorm van gas vrijkomt. Er ontstaat geen rook waardoor het teergehalte laag is.

E-smokers / vape

De e-smoker of elektronische sigaret bevat vloeistofampullen met nicotine. Er is veel moeite gedaan om de e-sigaret (vape) op een echte sigaret te laten lijken. Er zijn smaakstoffen toegevoegd en stoffen die ervoor zorgen dat de damp van de e-sigaret op rook lijkt. De e-smoker of vape is iets anders dan de Sisha-pen. Dit is ook een elektronische sigaret maar deze bevat geen nicotine.

Voor meer informatie zie de pagina: Vapen en de e-sigaret: wat is het en is het slecht voor je?

 

Bron: Lichte sigaretten vallen zwaar tegen, Stichting Volksgezondheid en Roken; november 1999

 

Versie: oktober 2020

Zijn sigaren minder slecht voor je gezondheid dan sigaretten?

Sigaren zijn niet gezonder dan sigaretten. Je rookt vaak wel minder sigaren per dag dan sigaretten, maar sigaren bevatten veel meer tabak dan sigaretten. Sigaren produceren meer rook en het roken duurt langer. De rook van sigaren is minstens net zo schadelijk als die van sigaretten.

De ziekten die je kan krijgen van het roken van sigaren zijn vergelijkbaar met die van het roken van sigaretten. Het roken van sigaren veroorzaakt mond, slokdarm, strottenhoofd en longkanker. Als je regelmatige sigaren rookt en inhaleert, vooral als je meerdere sigaren per dag rookt, dan heb je een verhoogde kans op hart- en vaatziekten en COPD. De kans op long- en strottenhoofdkanker, hart- en vaatziekten en COPD is lager dan als je sigaretten rookt.

 

Bron:

Shopland, D. R. (1998). Cigars: Health effects and trends. Smoking and Tobacco Control No. 9. U.S. Department of Health and Human Services.

 

Versie: juli 2020

Is minder roken beter dan veel roken?

Minder roken maakt het risico op longziekten en longkanker kleiner dan bij veel roken. Er zijn minder ontstekingen van de bronchiën en longcellen staan minder bloot aan kankerverwekkende stoffen. Het risico wordt echter niet weggenomen.

Het risico op hart- en vaatziekten neemt ook af. Er moet dan wel heel veel minder gerookt worden. Zo is vanaf vier sigaretten per dag het risico op hart- en vaatziekten al sterk verhoogd.

Minder roken vaak geen goede keuze

Minder roken is in veel gevallen geen goede keuze. Onderzoek maakt duidelijk dat mensen die gaan minderen in ieder geval in het begin anders gaan roken. Zij roken intensiever, nemen meer trekjes en inhaleren dieper. Per sigaret krijgen ze dan toch veel schadelijke stoffen binnen. Ook blijkt dat mensen het minder roken vaak niet volhouden. Uit onderzoek blijkt dat slechts 20% van de rokers die probeert te minderen, dit langdurig volhoudt (1).

 

Bron:

1)  Lichte sigaretten vallen zwaar tegen, Stichting Volksgezondheid en Roken; november 1999

 

Versie: juli 2020

Heeft nicotine een positieve invloed op depressies?

Waarschijnlijk niet.

Waarschijnlijk is de reden dat artsen soms aanraden niet te stoppen met roken eerder dat je niet te veel dingen in één keer moet aanpakken -én je depressie én je verslaving- maar dat je dat één voor één moet doen. Twee zogenaamde stressfactoren tegelijkertijd aanpakken kán namelijk zwaar zijn, extra zwaar.

Uit een review onderzoek bleek zelfs dat mensen die stoppen met roken na 6 weken minder last hadden van depressieve klachten (1). Je kan dus beter stoppen met roken als je depressief bent.

 

Bron:

  1. Stoppen met roken vermindert depressie en angst

 

Versie: oktober 2020

Is bij roken van shag het gebruik van een tipje beter?

Nee, het roken van shag met een tip levert geen gezondheidswinst op. Het is eerder slechter omdat het tipje ervoor zorgt dat je de shag in zijn geheel oprookt waardoor je meer teer, nicotine en koolmonoxide binnenkrijgt.

Tipje bij roken van cannabis

Het roken met een tip is waarschijnlijk afgekeken van de gebruikers van wiet of hasj. De reden waarom blowers een tipje gebruiken in een joint, is niet omdat het beter of gezonder is, maar omdat ze op deze manier de hele joint kunnen oproken en er dus niets verloren gaat.

Ook komt er, als je blowt met een tipje, geen shag of wiet in je mond. Het roken van shag met een tipje levert dus geen gezondheidswinst op.

Mild, licht, halfzwaar en zwaar

Een shagje van 750 mg mag niet meer dan 1 mg nicotine, 12 mg teer en 10 mg koolmonoxide bevatten. De termen mild, licht, halfzwaar en zwaar hebben te maken met het nicotinegehalte maar niet met het teergehalte.

 

Bron: Lichte sigaretten vallen zwaar tegen, Stichting Volksgezondheid en Roken; november 1999.

 

Versie: juli 2020

Hoeveel mensen gaan er per jaar dood door roken?

In 2017 overleden er naar schatting 19.420 mensen van twintig jaar en ouder door roken (1).

Hieronder een overzicht van de sterfte per ziekte waarbij de oorzaak toe te schrijven is aan roken. Het aantal slachtoffers per ziekte is hoger maar het gaat hier om die gevallen die echt aan roken toe te schrijven zijn.

  • Totaal aantal sterfgevallen door roken in 2017: 19.420
  • Aantal sterfgevallen door longkanker ten gevolge van roken: 8.593
  • Aantal sterfgevallen door andere kankersoorten ten gevolge van roken: 2.981
  • Aantal sterfgevallen door COPD* ten gevolge van roken: 5.227
  • Aantal sterfgevallen door hart- en vaatziekten ten gevolge van roken : 2.465
  • Aantal sterfgevallen door diabetes ten gevolge van roken: 154

Meeroken

De werkelijke sterfte ligt nog hoger omdat meeroken nog niet is meegerekend. Jaarlijks overlijden enkele duizenden mensen door meeroken. Het gaat hierbij vooral om hartaandoeningen (enkele duizenden gevallen), longkanker (enkele honderden gevallen) en wiegendood (een tiental gevallen).

Aandeel roken in dodelijke slachtoffers ten gevolge van alcohol of drugs

In totaal overlijden er jaarlijks aan alcohol, tabak en drugs ruim 24.000 mensen. Dat betekent dat tabak 80% van de totale sterfte door gebruik van genotmiddelen voor zijn rekening neemt. Roken is killer number one.

*COPD= Chronische bronchitis en longemfyse

 

Bron: NDM 2019, Trimbos-instituut (2020)

 

Versie: mei 2020

Welk deel van de sterfte aan longkanker ligt aan roken?

89% van het aantal mannen en 73% van het aantal vrouwen dat aan longkanker overlijdt is toe te schrijven aan roken. In 2017 overleden 10.353 mensen aan longkanker (1). 8.593 gevallen (83%) zijn toe te schrijven aan roken. Dat zijn ruim 23 gevallen per dag. Het argument dat milieuvervuiling een belangrijke rol speelt mag waar zijn, maar de belangrijkste oorzaak is toch echt het roken van tabak.

Hoe meer hoe vaker

Hoe meer je rookt, hoe groter de kans op longkanker. Bij 15 sigaretten per dag is de kans 5 keer groter. Bij meer dan 20 sigaretten wordt de kans 25 keer zo groot (2).

Het goede nieuws is dat stoppen helpt. Als je voor je 50e jaar stopt neemt de kans op longkanker met 90% af (2).

Andere ziektes

Behalve longkanker veroorzaakt roken nog vele andere ziekten. In onderstaande tabel zie je 15 verschillende ziektes die zijn gerelateerd aan roken. Per ziekte zie je hoeveel mannen en vrouwen in 2017 zijn overleden aan deze ziekte als gevolg van roken. Het percentage tussen haakjes laat zien hoe groot het gedeelte is van mensen die overleden aan deze ziekte als gevolg van roken, ten opzichte van het totaal aantal mensen dan overleed aan deze ziekte. Zo gingen in 2017 2.900 vrouwen dood aan borstkanker, waarvan 232 gevallen (8%) toe te wijzen is aan roken.

Aandoening Mannen Vrouwen
Longkanker 5478 (89%) 3115 (73%)
COPD 2930 (85%) 2297 (68%)
Coronaire hartziekten 892 (18%) 284 (9%)
Slokdarmkanker 738 (54%) 213 (42%)
Hartfalen 428 (14%) 273 (6%)
Beroerte 365 (10%) 223 (4%)
Alvleesklierkanker 249 (17%) 178 (13%)
Darmkanker 223 (12%) 137 (8%)
Blaaskanker 258 (30%) 80 (21%)
Borstkanker 0 (0%) 232 (8%)
Mondholtekanker 125 (62%) 85 (50%)
Strottenhoofdkanker 156 (85%) 44 (80%)
Diabetes 96 (7%) 58 (4%)
Nierkanker 108 (19%) 44 (13%)
Maagkanker 81 (10%) 31 (7%)
Totaal 12126 7294

 
Bij COPD is er sprake van chronische bronchitis of longemfyseem. Bij coronaire hartziekten is de kransslagader beschadigd wat kan leiden tot hartinfarct of angina pectoris.

Bronnen

  1. NDM 2019, Trimbos-instituut (2020)
  2. Willemsen, Marc e.a. Stimulerende middelen tabak. Drugs en alcohol. Gebruik, misbruik en verslaving (2008)

 

Versie: mei 2020

Hoeveel kost roken per jaar?

Het blijkt dat de prijs een steeds belangrijkere rol gaat spelen in het minderen of stoppen met roken. In 2014 werden gemiddeld 13,1 sigaretten per dag gerookt, in 2011 waren dat er nog 14 en in 2008 waren dat er 15 (1).

Roken is een dure gewoonte. Als je een pakje per dag rookt kost dat bij een pakje van €8,- €2920,- per jaar. Dit is € 243,33 per maand. Rook je 10 sigaretten per dag dan kost je dat altijd nog €126,67 per maand.

 

Bron:

Factsheet continu onderzoek rookgewoonten 2014, Trimbos-instituut
Roken, een aantal feiten op een rij. Trimbos-instituut, 2015 (PDF)

 

Versie: oktober 2020

Is een werknemer die rookt duurder voor zijn baas?

Een rokende werknemer is duurder. Hij pauzeert vaker, is vaker ziek, vaker arbeidsongeschikt en overlijdt eerder. De cijfers over ziekteverzuim, arbeidsongeschiktheid, ziekteverzuim en sterfte zijn keihard. Daarnaast maakt een bedrijf kosten aan de ventilatie van een rookruimte.

De cijfers over pauzes berusten op de aanname dat niet-rokers altijd volop aan het werk zijn terwijl ook zij minder productieve perioden hebben. Duidelijk is echter dat een werkgever de arbeidskosten aanzienlijk kan beperken door roken te ontmoedigen.

Pauzes

Een roker last rookpauzes in. Als dat bijvoorbeeld 4 keer 10 minuten per dag is komt dat bij 45 werkwerken neer op 150 uur per jaar. Bij een uurloon van 50 euro kost dat 7500 Euro.

Ziekteverzuim

Niet-rokers melden zich gemiddeld 1 keer per jaar ziek. Bij rokers ligt dat op 1,4 per jaar. Het gemiddeld verzuimpercentage lag in 2007 op 4%. Bij zware rokers ligt dit 5,8% en bij nooit rokers op 2,4%. Bij matige rokers ligt het op 3,8% en bij ex-rokers op 3,4% (2). Door roken te ontmoedigen kan een bedrijf het ziekteverzuim beperken.

Arbeidsongeschiktheid

2% van de arbeidskosten worden veroorzaakt door chronische ziekten. Dit zijn hart- en vaatziekten, ziekten van de luchtwegen, kanker, hoge bloeddruk en diabetes. Roken speelt een belangrijke rol bij deze ziekten. Als de arbeidskosten van een bepaald bedrijf 1.000.000 euro bedragen, gaat 20.000 verloren aan chronische ziekten. Door roken te ontmoedigen kan het bedrijf deze kosten omlaag brengen.

Sterfte

De kans dat rokers overlijden tussen hun 45e en 65e is drie keer zo groot als mensen die nooit gerookt hebben (3). Door roken te ontmoedigen kan een werkgever ervoor zorgen mensen langer inzetbaar zijn.

Bronnen:

  1. Trimbos.nl
  2. CBS
  3. Sloan, 2004

 

Versie: januari 2021

Is cannabis meer of minder schadelijk voor de longen dan tabak?

Is het roken van een joint schadelijker voor de longen dan het roken van een normale sigaret?

Bij het roken van een joint krijg je 4 tot 5 keer meer teer in de longen dan bij het roken van een sigaret. Dit heeft meerdere oorzaken:

  • Het ontbreken van een filter zoals bij normale sigaretten. Hierdoor krijg je 2 tot 3 keer meer teer binnen.
  • De rooktechniek. Blowers hebben de gewoonten grote volumes rook in te ademen en deze lang vast houden. Hierdoor wordt ook nog eens 1,5 keer meer teer afgezet. Om THC in de bloedbaan te krijgen is deze techniek niet nodig. THC wordt onmiddellijk en al in het begin van de longen opgenomen.

Mensen die veel en regelmatig blowen hebben vaker symptomen van chronische bronchitis (longontsteking) en andere luchtwegaandoeningen. Dit risico wordt groter als iemand meer gaat blowen. Bij sporadisch gebruik van cannabis door middel van roken vallen de longproblemen vaak mee. Het is niet geheel duidelijk of blowen ook leidt tot een hogere kans op longkanker, het lijkt er op dat dit niet zo is. Lees hier meer over de schadelijke effecten van blowen op de longen.

De ziektelast bij mensen die alleen tabak roken is vaak veel zwaarder. Dit komt onder andere omdat er veel meer momenten per dag zijn dat een roker een sigaret opsteekt vergeleken met mensen die blowen. Hierdoor krijgen tabaksrokers uiteindelijk veel meer kankerverwekkende stoffen binnen. Daarnaast speelt ook nicotine een belangrijk rol in het gebruik van tabak. Dit zit niet in cannabis. Vandaar dat we adviseren om joints bij voorkeur zonder tabak te roken. Of gebruik een vaporizer.

Het roken via een vaporizer is niet schadelijk (voor zover we weten) voor de longen en niet kankerverwekkend. De cannabis wordt namelijk niet verbrand zoals bij roken maar het wordt verhit waardoor de THC er uit verdampt. Als je de vaporizer goed afstelt komen er geen kankerverwekkende stoffen vrij. Lees hier meer over de vaporizer.

 

Versie: januari 2021

Is het roken van heroïne net zo schadelijk als het roken van tabak?

Bij het chinesen van heroïne kan er in de buisjes waardoor geïnhaleerd wordt een kleverige smurrie ontstaan. Dit is de neerslag van de heroïne dampen. Is dit schadelijk om te roken? Wat is er schadelijker voor de longen? Roken van tabak of heroïne? En is het roken van heroïne ook kankerverwekkend?

Dat er residu in het buisje achterblijft klopt inderdaad. Dit residu bestaat uit 6-acetylmorphine, cafeïne en diacetylmorphine. Ongeveer een kwart van het residugewicht bestaat daarnaast uit onbekende stoffen, en waarschijnlijk roet. Het inademen van bijvoorbeeld roet is inderdaad schadelijk.

Of het roken van heroïne net zo kankerverwekkend is als het roken van tabak weten we helaas niet zeker, bij het roken van heroïne heb je in ieder geval geen last van teerresten van de tabak. Voor zover bij ons bekend is heroïne zelf daarnaast niet kankerverwekkend. En wordt het risico op kanker niet groter door gebruik van heroïne alleen.

Maar door de verdovende werking van heroïne wordt de hoestprikkel gedempt waardoor allerlei troep niet altijd goed wordt uitgehoest, daardoor heb je wellicht weer een vergrote kans op een longontsteking. Dus in die zin is vergelijken misschien moeilijk.

Wat betreft de schade van heroïne ten opzichte van tabak: in de jaren 90 toen het heroïne experiment van start ging (wat nu heroïnebehandeling is) is hiernaar gekeken. Deze gegevens zijn dus alweer van enige tijd geleden. Maar toen was de conclusie dat heroïne weliswaar schadelijk is voor de longen, maar de schade door het roken van tabak zoveel malen groter is dat de extra schade door heroïne daarbij te verwaarlozen is. Destijds was het zo dat 98% van de heroïneverslaafden ook verslaafd aan tabak waren. Maar mensen die geen tabak roken en wel heroïne lopen zeker ook schade op door het roken van heroïne alleen. Er worden toch ook veel forse longproblemen gezien bij relatief jonge mensen die heroïne roken.

 

Versie: november 2019

Welke drug is de gevaarlijkste?

Hoe gevaarlijk drugs voor je zijn als je ze gebruikt hangt van veel dingen af.

Er is de afgelopen jaren veel onderzoek gedaan naar hoe schadelijk drugs zijn. Onderzoekers kijken dan naar de schade naar de gebruiker en schade naar de bevolking.

Het laatste onderzoek is gedaan in Duitsland in 2020. Daaruit kwam de lijst hieronder. De volgorde is van meest schadelijke drugs (bovenaan) naar minst schadelijk drugs (onderaan):

1. Crack
2. Methamfetamine (Crystal meth)
3. Heroïne
4. Alcohol
5. Cocaïne
6. GHB
7. Amfetamine (speed)
8. Cathinonen (Miauw miauw, 3-MMC, Flakka)
9. Synthetische cannabis
10. MDMA (XTC)
11. Ketamine
12. Benzodiazepines (slaap-en kalmeringsmiddelen)
13. Cannabis
14. Paddo’s/Truffels
15. LSD

In de afgelopen jaren zijn er verschillende onderzoeken gedaan in Europa. De resultaten zijn allemaal ongeveer hetzelfde, maar de nieuwste onderzoeken houden rekening met nieuwere drugs.

Onderzoek in Nederland

In Nederland is er in 2009 ongeveer hetzelfde onderzoek gedaan naar de schadelijkheid van drugs.

Daarbij werd gekeken naar de volgende categorieën:

  • Hoe schadelijk of giftig een middel direct is voor je lichaam.
  • De schadelijkheid van een middel over een langere tijd.
  • Hoe verslavend het middel is.
  • Sociale schade op het niveau van de gebruiker. Bijvoorbeeld het verliezen van je relaties, je baan of je huis.
  • Sociale schade op het niveau van de bevolking. Bijvoorbeeld drugs criminaliteit, zorg kosten voor Nederland.

Hieronder kan je per categorie zien hoe verschillende drugs scoren van meest schadelijk naar minst schadelijk.

Directe lichamelijke schade Schade over een lange tijd  Verslaving Sociale schade voor de gebruiker  Sociale schade voor de bevolking
Heroïne Tabak Heroïne Crack Alcohol
Crack Crack Crack Heroïne Tabak
Methamfetamine Alcohol Tabak Alcohol Crack
Alcohol Methamfetamine Methamfetamine Tabak Heroïne
Cocaïne Cocaïne Cocaïne Cocaïne Cocaïne
GHB Heroïne Alcohol Methamfetamine Cannabis
Amfetamine Amfetamine Amfetamine Amfetamine Benzo’s
Ketamine Cannabis Benzo’s GHB Amfetamine
LSD MDMA (XTC) GHB Cannabis MDMA (XTC)
MDMA (XTC) Khat Cannabis Benzo’s GHB
Benzo’s Ketamine Ketamine MDMA (XTC) Methamfetamine
Paddo’s Benzo’s Khat Ketamine Ketamine
Cannabis GHB MDMA (XTC) LSD Paddo’s
Tabak LSD Paddo’s Paddo’s LSD
Khat Paddo’s LSD Khat Khat

Soms kan een middel een hele negatieve invloed hebben op je leven. Maar als maar weinig mensen dat middel gebruiken, dan valt het effect op de hele bevolking mee. Sommige middelen zijn bij één keer gebruiken niet heel slecht voor je gezondheid. Maar als je die middelen vaak en voor een lange tijd gebruikt, kan je er erg ziek van worden.

Daarom zie je in de tabel hierboven soms een middel met een hele lag score, maar in de andere rij weer met een hoge score.

Als het onderzoek nu opnieuw gedaan zou worden, zouden sommige middelen anders scoren. Over GHB hebben we in de afgelopen 10 jaar geleerd dat het een erg verslavend middel is. Dit middel zou hoger op de lijst staan dan het nu staat. Ook nieuwe middelen, zoals 3-MMC en andere designer drugs die toen nog niet bestonden of weinig werden gebruikt, staan niet in de lijst.

Wat zijn de meest verslavende drugs?

Of een drug verslavend is heeft te maken met:

  • De eigenschappen van de drug.
  • De manier waarop iemand de drug gebruikt.
  • Hoe vaak iemand gebruikt.

Eigenschappen van de drug

Drugs kunnen verschillende eigenschappen hebben die het verslavend maken.

Dat heeft te maken met:

  • De sterkte. Sommige drugs hebben een sterker effect op je hersenen.
  • Hoe snel er tolerantie ontstaat. Dat betekent dat je al snel meer moet gebruiken van een drug om een effect te voelen.
  • Ontwenningsverschijnselen. Je merkt dan dat als je stopt met het middel je last krijgt van vervelende of nare bijwerkingen.
  • Cravings. Je hebt dan trek in de drug. Je wil de drug snel weer opnieuw nemen.

Manier van gebruiken

Ook de manier waarop je een middel gebruikt speelt een rol. Hoe sneller je het effect voelt nadat je een middel hebt gebruikt, hoe verslavender dat middel is. Roken en spuiten leiden dus sneller tot verslaving dan eten of slikken.

Van meest naar minder verslavend:

  • Roken
  • Spuiten
  • Snuiven
  • Slikken

Hoe vaak iemand gebruikt

Gebruik je een middel regelmatig? Dan is de kans op verslaving groter dan wanneer je het weinig gebruikt.

 

Versie: december 2023

Waar moet ik rekening mee houden als in drugs wil gebruiken ten tijde van het coronavirus?

Het gebruik van drugs is nooit zonder risico, maar door het coronavirus moet je met nog meer dingen rekening houden. Ben je toch van plan drugs te gebruiken? Unity heeft hier een informatieve pagina voor gemaakt, bekijk deze hier:

Coronavirus en alcohol, tabak en ander drugsgebruik

 

Waarom zijn drugs schadelijk voor het lichaam?

Lichamelijke schade door gebruik van drugs kan ontstaan door:

  • De drug zelf.
  • De toedieningswijze.
  • De omstandigheden waaronder gebruikt wordt.

Op alle drie de punten kun je maatregelen nemen om de risico’s te beperken.

De drug zelf

Sommige drugs zijn giftig. Alcohol is bij overmatig gebruik een uiterst giftige stof. Het is schadelijk voor je hersenen, lever en maag. Ook xtc kan bepaalde hersencellen beschadigen. Cocaïne en amfetamine belasten het hart en de bloedvaten. Amfetaminen kunnen ook bepaalde hersencellen beschadigen. Sommige drugs leiden snel tot een overdosis. Heroïne en GHB zijn hier voorbeelden van.

Maatregelen om de risico’s te beperken zijn in veel gevallen mogelijk. Meestal door niet te veel en niet te vaak te gebruiken. Schade aan je longen is moeilijk te voorkomen. Ook bij heel weinig roken kan al schade optreden. Zo is bekend dat door meeroken van tabak (en dat is toch echt weinig roken) elk jaar al een paar duizend mensen overlijden.

Toedieningswijze

De toedieningswijze van een drug kan de schade verder vergroten. Roken of inhaleren van tabak, cannabis of van heroïne en basecoke dampen is uiterst schadelijk voor de longen. Door snuiven van cocaïne kan het neusslijmvlies uitdrogen en gaan ontsteken. Spuiten gebeurt vaak onhygiënisch waardoor de risico’s op aderontsteking toenemen. Door het gebruik van spuiten van anderen kunnen allerlei ziektes overgedragen worden zoals hepatitis en hiv.

Door een verstandige toedieningswijze kun je de risico’s beperken.

  • Diep inhaleren van hasj en wiet bijvoorbeeld is volstrekt onnodig. Alle THC wordt al in het begin van de longen opgenomen. Door niet te diep te inhaleren kun je de teneerslag sterk verminderen.
  • Ook de risico’s van snuiven kun je beperken. Door de cocaïne fijn te maken, je neus daarna met lauw water na te spoelen en door geen kokertjes te gebruiken die al door anderen zijn gebruikt (i.v.m. hepatitis).
  • Door altijd een nieuwe spuit te gebruiken kun je de risico’s van spuiten beperken. Als je als druggebruiker spuit zoals een diabetes patiënt kun je veel leed voorkomen.

Omstandigheden

De omstandigheden waaronder gebruikt moet worden dragen extra bij aan de risico’s. Drugs zijn illegaal waardoor er geen controle is op de kwaliteit. Soms worden bestrijdingsmiddelen gebruikt bij de teelt. Ook worden drugs soms versneden met gevaarlijke stoffen.

Het illegaal zijn, zorgt er ook vaak voor dat druggebruikers niet aan nieuwe spuiten kunnen komen waardoor zij wel onveilig moeten gebruiken. Raken druggebruikers verslaafd dan worden de levensomstandigheden steeds moeilijker. Alles draait om drugs en het je zelf verzorgen schiet erbij in. Ook daardoor worden de risico’s groter. Ook hier kunnen de risico’s enigszins beperkt worden. Met name door er voor te zorgen dat er behalve op ontwenning gerichte hulpverlening, ook hulpverlening is, die druggebruikers opvangt en voorzieningen biedt als methadonverstrekking en spuitomruil.

 

Versie: oktober 2019

Hoeveel mensen overlijden er door alcohol, tabak en andere drugs?

In 2017 overleden in totaal 19.420 mensen aan de directe gevolgen van roken. Voor alcohol zijn er minder duidelijke recente cijfers voor handen. Het RIVM heeft een schatting gedaan. Volgens deze schatting stierven er in 2017 1.906 mensen aan de gevolgen van alcohol-gerelateerde ziekten. De World Health Organisation schat echter dat er in Nederland in 2016 4.945 mensen stierven aan de gevolgen van alcohol. Hun schattingsmethode is wat anders dan die van het RIVM. In oktober 2020 werd in de Global Burden of Disease studie de alcoholgerelateerde sterfte in Nederland geschat op 6820. Ook in deze studie is de methode anders dan die van het RIVM. (1)
Tabak en alcohol zijn drugs die wettelijk toegestaan zijn, de legale drugs. 224 mensen vonden in 2018 de dood door drugs die wettelijk verboden zijn, de illegale drugs.

98,9% van het aantal doden door alcohol, tabak en drugs is dus toe te schrijven aan de legale middelen alcohol en tabak. 1,1% is toe te schrijven aan de illegale middelen zoals heroïne, cocaïne, XTC, amfetamine en GHB.

We geven de cijfers van het aantal doden in een jaar als gevolg van:

  • gebruik van het middel, bijvoorbeeld door ziekte;
  • direct overlijden (overdosis).
Middel Overleden door gevolgen van gebruik
Direct overleden
Alcohol 1.906* 0
Tabak 19.420* 0
Cannabis 0 0
Opiaten/opioïden 0 104**
Cocaïne 0 40**
GHB 0 7**
XTC/amfetamine 0 4**
Combinatiegebruik 69
Totaal 21326 224

* = 2017
**= 2018

Toelichting cijfers

De cijfers zijn gebaseerd op de doodsoorzakenstatistiek van het CBS. Dit is niet specifiek ingericht in het registeren van drugsgerelateerde sterfte en varieert daarom flink. De cijfers moeten daarom voorzichtig geïnterpreteerd worden.

Alcohol

Volgens een schatting van het RIVM stierven er in 2017 1.906 mensen door alcohol.

Er is sprake van primaire en secundaire alcoholsterfte:

  • Primaire alcoholsterfte: dodelijke overdosis en sterfte aan alcoholgerelateerde ziekten.
  • Secundaire alcoholsterfte: bijvoorbeeld dodelijke ongelukken onder invloed van alcohol.

Volgens de Doodsoorzakenstatistieken van het CBS stierven in 2017 1.034 mensen door alcohol als primaire doodsoorzaak. Bij 54% ging het om psychische stoornissen en gedragsstoornissen door het gebruik van alcohol en in 46% ging het om ziekten en vergiftiging door alcohol. De meeste mensen die overleden aan alcohol waren tussen de 55 en 69 jaar oud. Driekwart daarvan was man.

Geschat wordt dat 3% van de sterfte aan kanker samenhangt met alcoholgebruik. Alcohol verhoogt het risico op: keelholte-, slokdarm-, mond-, darm-, borst- en leverkanker (2).

Alcohol leidt zelden tot een fatale dodelijk aflopende overdosis. Wel lopen mensen een alcoholvergiftiging op waarbij opname in een ziekenhuis noodzakelijk is. In 2016 waren dat 5600 mensen (1).

Alcoholdoden in het verkeer

De SWOV (Instituut voor Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid) schat dat in 2015 tussen de 75 en 140 verkeersdoden het gevolg waren van alcohol. Het totaal aantal verkeersdoden in 2015 bedroeg 621 (1).

Als je de mensen die zijn overleden door alcohol als primaire doodsoorzaak en de verkeersdoden door alcohol bij elkaar optelt zijn er ongeveer 1150 sterfgevallen door alcohol. In dit aantal zijn echter lang niet alle gevallen van alcoholsterfte meegeteld, omdat niet altijd wordt herkend dat er sprake is van alcoholgebruik, en dit daarom niet als zodanig geregistreerd wordt.

Tabak

Tabak leidt tot een groot aantal ziekten. Een overdosis of vergiftiging komt echter niet voor. In totaal stierven in 2017 19.420 mensen door tabak (1). Dat zijn 53 mensen per dag ofwel iets meer dan 2 mensen per uur. Aantal slachtoffers per ziekte:

  • longkanker 8593;
  • COPD 5227
  • coronaire hartziekten 1176;
  • slokdarmkanker 950;
  • hartfalen 701;
  • beroerte 588;
  • alvleesklierkanker 427;
  • darmkanker 360;
  • blaaskanker 338;
  • borstkanker 232;
  • mondholtekanker 210;
  • strottenhoofdkanker 200;
  • diabetes 154;
  • nierkanker 152;
  • maagkanker 112 (1).

Hasj en wiet (cannabis)

Cannabis is schadelijk voor de longen. Er zijn geen gegevens bekend of het gebruik van cannabis tot dodelijke longziekten heeft geleid. Het zou kunnen, omdat cannabis vaak gebruikt wordt in combinatie met tabak. Het gebruik van cannabis is vaak aan leeftijd gebonden. Mensen stoppen er na verloop van tijd mee, waardoor ernstige longziekten niet optreden. Mensen die tientallen jaren doorblowen lopen wel risico.

Heroïne (opiaten)

Bij heroïne gaat het over de groep problematische harddruggebruikers. Zij gebruiken naast heroïne ook vaak crack en alcohol. Zij sterven aan allerlei ziekten als endocarditis, longaandoeningen, levercirrose, geweld en aids. Deze cijfers zijn niet bekend.

In 2018 stierven 104 mensen door een overdosis opiaten of opioïden (vaak in combinatie met andere middelen) (1). Het is niet bekend om welke opiaten of opioïden het gaat. Deze cijfers betreffen alleen sterfgevallen van mensen die officieel geregistreerd staan in het bevolkingsregister. Daarbovenop komen 24 gevallen van drugssterfte van mensen die wel in Nederland verbleven maar niet geregistreerd waren als inwoner (1).

Cocaïne

In 2018 waren er volgens de statistiek met doodsoorzaken van het CBS 40 acute sterfgevallen wegens cocaïne (1).

Waarschijnlijk is dit cijfer een grote onderschatting. Veel cocaïnegebruikers overlijden aan een hartinfarct. Een hartinfarct wordt echter als een natuurlijke doodsoorzaak geregistreerd en niet toegeschreven aan cocaïne. Volgens een artikel in de Guardian van juli 2011 staat 1 op de 4 niet-fatale hartaanvallen onder de 45 in verband met gebruik van cocaïne (3).

GHB

Sterfte door GHB is lastig vast te stellen omdat GHB snel door het lichaam wordt afgebroken, er sprake kan zijn van tolerantie in het gebruik van GHB (grootverbruikers hebben een hogere tolerantie) en omdat het lichaam ook van nature GHB aanmaakt.

In 2018 waren er volgens de doodsoorzakenstatistiek van het CBS 7 gevallen van acute sterfte door GHB (1).

XTC/amfetamine

Ook bij XTC en amfetamine wordt de sterfte veroorzaakt door een overdosis of vergiftiging. XTC verhoogt de lichaamstemperatuur. Door de combinatie van XTC met een warme, vochtige omgeving, lang dansen en te weinig drinken kan iemand oververhit raken. Oververhitting kan dodelijk zijn. Ook teveel drinken (watervergiftiging) kan dodelijk zijn.

De cijfers zijn gebaseerd op de doodsoorzakenstatistiek van het CBS. Dit is niet specifiek ingericht in het registeren van drugsgerelateerde sterfte en varieert daarom flink. In 2016 ging het om 28 gevallen van acute sterfte door ‘psychostimulantia’, hier vallen XTC (MDMA) en amfetamine onder. In 2018 ging het om 4 gevallen.
Het is waarschijnlijk dat er overlijdens door XTC/MDMA zijn die niet in de statistieken van het CBS terecht komen.

Het NFI meldde in de periode 2006-2015 21 gevallen waarbij MDMA een primaire rol heeft gespeeld bij het overlijden en 26 gevallen waarbij MDMA in combinatie met alcohol of andere drugs een rol speelde. Bij 6 gevallen speelde MDMA mogelijk een rol.

Speed werd door het NFI in 2016 1 keer aangetroffen in combinatie met PMA en MDMA (1).

Slaap- en kalmeringsmiddelen en medicijnen

85 mensen zijn in 2018 aan slaap- en kalmeringsmedicijnen overleden. Hiervan ging het in 34 gevallen om benzodiazepinen, 43 om barbituraten en 8 om overige sedativa.

Bronnen

  1. NDM 2021Trimbos-instituut
  2. Alcohol en kanker, KWF (bezoekdatum: 23 augustus 2018)
  3. Cocaine addiction linked to brain abnormalities, The Guardian (2011)

 

Versie: december 2021

Welke ziekten kun je oplopen bij gebruik van alcohol of andere drugs?

Hieronder een tabel met de meest voorkomende ziekten per drug. Sommige ziekten komen slechts zeer zelden voor. Voor toelichting zie de vragen bij risico’s van de betreffende drug.

Alcohol Alcoholvergiftiging; gastritis; verhoogde bloeddruk; leverontsteking; levercirrose; alvleesklierontsteking; verhoging risico hartinfarct; cardiomyopathie; vergrote kans op beroerte; polyneuropatie; Korsakov; veel vormen van kanker
Tabak Bronchitis, longkanker, longefyseem, slokdarmkanker, strottenhoofdkanker, mondholtekanker, hartziekten, hartfalen, beroerten.
Cannabis Bronchitis, infecties luchtwegen
Cocaïne Uitdroging/ ontsteking neusslijmvlies, hartinfarct
Xtc Oververhitting, zelden leverontsteking, hersenbeschadiging
Amfetamine Oververhitting, hartinfarct, hartritmestoornissen, hersenbloeding, hersenbeschadiging
Heroïne Overdosis, door roken veroorzaakte longziekten, door spuiten hiv, hepatitis B en C, vroegtijdig optreden ouderdomsziekten zoals diabetes en kanker
Crack Overdosis, door roken veroorzaakte longziekten, bronchitis

 

Versie: augustus 2019

Hoe kun je aan drugspreventie doen?

Drugspreventie is het voorkomen dat mensen drugs gaan gebruiken of om schade die drugs tot gevolg kan hebben te voorkomen. Dit kan via:

  • Beperken van de beschikbaarheid van drugs
  • Voorlichting
  • Zo snel mogelijk reageren op beginnende problemen

Met het beperken van de beschikbaarheid werp je drempels op om het middel te gaan gebruiken. Het gaat dan om zaken als: het verminderen van het aantal verkooppunten of het verhogen van de prijzen. Met voorlichting kan geprobeerd worden om gebruik te voorkomen, gebruik uit te stellen of de risico’s van gebruik te beperken. In een vroeg stadium signaleren van problemen kan voorkomen dat problemen uit de hand lopen.

Beperken beschikbaarheid

Via de Opiumwet, de wet waarin productie, verkoop, bezit, import en export van drugs strafbaar is gesteld, wordt geprobeerd te voorkomen dat drugs verkrijgbaar zijn. Het handhaven van de Opiumwet is niet het werk van preventie maar van politie en justitie. Een totaal verbod is de meest radicale maatregel en die maatregel wordt in geval van drugs vaak toegepast.

Alcohol, cafeïne, tabak en gokken zijn niet verboden. Wel kan geprobeerd worden om via allerlei wetten en regels gebruik zoveel mogelijk te beperken. Preventie kan vanuit haar invalshoek ook aandringen op dergelijke regels. Het gaat dan om zaken als het instellen van leeftijdsgrenzen (geen alcohol onder de 18), verminderen van het aantal verkooppunten (geen alcoholverkoop in benzinestations), verhogen van prijzen, etc.

Dit soort maatregelen kunnen door parlement en regering genomen worden maar ook gemeenten en organisaties, zoals scholen of bedrijven, kunnen allerlei maatregelen nemen die de beschikbaarheid beperken. Gemeenten kunnen voorwaarden stellen aan een vergunning voor het schenken van alcoholhoudende drank. In de vergunning kan ook iets gezegd worden over sluitingstijden, happy hours en de toegangsleeftijd.

Het verbieden van drugs heeft ook diverse andere ongewenste effecten. Je kan denken aan vervuiling, het krijgen van een strafblad bij een kleine overtreding en milieuvervuiling. Het verbieden van drugs is een vaak gekozen strategie van politici, maar het is de vraag of het de beste strategie is als de gezondheid van de bevolking als belangrijkste aspect gekozen wordt.

Voorlichting

Via voorlichting kan geprobeerd worden de vraag naar drugs te verminderen. Voorlichting kan zich richten op twee groepen:

  1. Mensen die nog niet gebruiken.
  2. Mensen die al wel (regelmatig) gebruiken.

Bij mensen die nog niet gebruiken is het doel van de voorlichting veelal het versterken van de keuze om niet te gebruiken. Vooral op scholen wordt veel aandacht aan drugsvoorlichting besteed. Landelijk en regionaal is het project Helder op School ontwikkeld. Door middel van dit project worden scholen gestimuleerd aandacht te besteden aan alcohol- en drugspreventie. Het project is geëvalueerd en het blijkt effectief te zijn. Voorlichting kan ook op massamediale wijze gevoerd worden. Via internet, radio, televisie en via billboards.
Hieruit blijkt dat preventie vooral afgestemd moet zijn op leeftijd en niveau.

Voorlichting kan zich ook richten op mensen die al wel gebruiken. Het doel is dan de risico´s van gebruik zoveel mogelijk te beperken. In dit soort van voorlichting worden tips gegeven over zo verstandig mogelijk gebruik. Bij cannabis, maar ook bij XTC, wordt een dergelijke aanpak gevoerd. In coffeeshops vind je vaak voorlichtingsmateriaal met tips over zo verantwoord mogelijk gebruik. Ook aan XTC-gebruikers is veel voorlichting gegeven om de risico’s zoveel mogelijk te beperken. Zo wordt aan gebruikers aangeraden om in ieder geval hun pil te laten testen. Soms vindt de voorlichting door leeftijdsgenoten en leefstijlgenoten plaats (peer-education). Ook dat blijkt positief te werken. Twee bekende peer projecten zijn Unity en Connect.

Ook voor de groep mensen die niet kunnen stoppen met gebruik zijn er programma’s om risico’s te voorkomen. Denk aan spuitenruil programma’s, gebruikersruimten en medische heroïne- verstrekking.

Tijdig reageren op riskant gedrag.

Preventie kan ook proberen ervoor te zorgen dat er zo snel en zo vroeg mogelijk gereageerd wordt op uit de hand lopend alcohol- of druggebruik. Het uit de hand lopen van drugsgebruik vindt plaats lang voordat mensen de weg naar de hulpverlening zoeken. Bij alcohol lopen mensen regelmatig jarenlang rond met steeds groter wordende alcoholproblemen, voordat ze besluiten er iets aan te doen. Bij drugs gaat dat meestal sneller. Door vrienden, ouders maar ook beroepskrachten als maatschappelijk werkers, artsen etc. te informeren over hoe ze op beginnend problematisch gebruik kunnen reageren, kan veel onheil voorkomen worden.

Ook internet biedt tegenwoordig veel mogelijkheden om te reageren op riskant gedrag. Op deze site staan testen waarmee je kunt nagaan of je riskant gebruikt. Ook wordt op internet advies op maat aangeboden en zijn er zelfhulpprogramma’s. Bij advies op maat vul je een vragenlijst in over bijvoorbeeld alcoholgebruik waarna je een persoonlijk advies krijgt. Zelfhulpprogramma’s bieden een instructie om zelf met alcohol- of druggebruik te minderen.

Effecten

Er is ook onderzocht of preventie werkt. Het blijkt dat voorlichting op school kan werken. Preventie bedreven door leeftijdsgenoten blijkt ook positief (2). Ook interventies op internet blijken positief te werken. Massamediale campagnes hebben meestal niet zo’n succes. Zij kunnen wel het bewustzijn van het probleem iets vergroten, maar blijken nauwelijks effect te hebben op het gebruik (1).

Tenslotte blijkt dat wanneer preventiemaatregelen gecombineerd uitgevoerd worden de kans op succes het grootst is. Wanneer een programma op scholen gecombineerd wordt met een massamediale campagne blijkt dit effectiever dan een wanneer het programma alleen uitgevoerd wordt.

Bronnen

  1. Effecten van preventie, VTV (2010)
  2. Preventie van schadelijk alcoholgebruik en drugsgebruik onder volwassenen, IVO (2010)

 

Versie: juni 2020

Hoe ga je om met je kind of puber en eventueel middelengebruik tijdens de coronacrisis?

De afgelopen periode hebben we veel vragen binnen gekregen van ouders en opvoeders die het even niet meer weten: hoe moet je in deze gekke periode omgaan met je kind of puber, die nu meer thuis zit dan normaal, en hoe moet je nou omgaan met eventueel middelengebruik?! Dat je met die vragen zit is heel logisch. Wij geven je graag een aantal tips:

Blijf met elkaar in gesprek.

Houd het contact met elkaar goed, vooral nu je dagelijks zoveel bij elkaar in de buurt bent. Bespreek ook met je kind wat hij leest of hoort over roken, alcohol, andere drugs en over het coronavirus.

Bied structuur en duidelijke regels.

Betrek je kind ook hierbij, dan zijn ze eerder geneigd om de regels na te leven. Het is belangrijk om, wat betreft middelengebruik, dezelfde regels te hanteren als normaal.

Leer je kind ‘nee’ zeggen.

Nu we allemaal zoveel mogelijk thuis moeten blijven, hebben we waarschijnlijk genoeg tijd om met elkaar in gesprek te gaan. Een kind in de puberteit wil graag ‘erbij horen’ en nee zeggen kan daardoor lastiger zijn. Bespreek alvast hoe je kind nee kan zeggen in lastige situaties, die hij ongetwijfeld gaat meemaken. Bedenk dat je, juist in deze periode van onzekerheid, meer dan ooit een voorbeeld bent voor je kind. Ook al heb je een opstandige puber thuis, stiekem kijken ze toch naar jou als voorbeeld voor hun eigen gedrag. Kijk dan ook kritisch naar je eigen gebruik van tabak, alcohol en andere drugs.

Heb oog voor de weerstand van je kind.

Een goede algemene weerstand is erg belangrijk om snel te herstellen van een ziekte, vooral in deze tijd is dat erg belangrijk. We weten dat tabak, alcohol en andere drugs een invloed kan hebben op je weerstand. Met name bij mensen die roken, kan het coronavirus heftiger zijn.

Maak gebruik van betrouwbare bronnen.

Het is mogelijk dat je kind heel veel informatie binnenkrijgt via social media, zoals Instagram, Facebook, Snapchat, maar niet alles is per se waar. Bedenk ook: er gaat op dit moment veel nepnieuws rond over het coronavirus. Blijf betrouwbare bronnen bezoeken zoals het RIVM en Rijksoverheid.

Neem gerust contact met ons op voor een adviesgesprek. Dat kan telefonisch via 020 – 590 1330 of stuur een mail naar preventie@jellinek.nl.

 

En lees hier meer tips over leven met een puber in tijden van Corona.

Hoe kun je weerstand bieden tegen vrienden die gebruiken?

Weerstand bieden in gezelschap van vrienden is niet altijd eenvoudig. Een paar tips:

  • Heb de nadelen van gebruik op een rijtje. Dat helpt je om te weigeren.
  • Denk aan mensen van wie je houdt en die het niet leuk zouden vinden als je gebruikt.
  • Denk aan de gevolgen als je toch gebruikt. Realiseer je dat je de volgende dag spijt krijgt.
  • Denk eraan dat ook iemand die je leuk vindt uiteindelijk meer respect voor je zal krijgen, als je voor je eigen mening uitkomt dan als je een meeloper bent.
  • Realiseer je dat jij dik de moeite waard bent en dat jouw meningen er toe doen.
  • Zoek vrienden/kennissen die niet gebruiken.

Je wilt eigenlijk geen drugs gebruiken, tabak roken of alcohol drinken. Redenen kunnen zijn: je vindt het niet lekker, het past niet in je leven, je hebt hele andere interesses, je kunt er niet tegen of je vindt het ongezond. Als er in je omgeving wel gebruikt wordt kan het moeilijk zijn om niet mee te doen. Je wilt niet flauw zijn. Of je vindt iemand leuk die gebruikt en je denkt: hij gaat me vast stom vinden als ik niet mee doe. Probeer dan bovenstaande tips op te volgen.

Als mensen echt aandringen wordt het vervelender. Je kunt je dan afvragen of je wel bevriend wil zijn met mensen die zo sterk aandringen en zo weinig respect hebben voor jouw keuze.

Heb je geen zin in discussie dan kun je dingen zeggen als:

  • het is slecht voor mijn conditie
  • ik geniet gewoon meer als ik nuchter ben

 

Versie: september 2019