Home » Alcohol- & drugsinfo » Alcohol en andere drugs » Overige middelen » Medicijnen / doping
Hieronder lees je alle vragen over dit thema. Kan je iets niet vinden? Stel dan je vraag aan een van onze medewerkers via Vraag & Antwoord.
Psychofarmaca zijn medicijnen die ingezet worden bij de behandeling van psychiatrische aandoeningen en psychologische problemen. Deze medicijnen worden altijd voorgeschreven door een specialist (psychiater bijvoorbeeld) en mogen alleen verstrekt worden door een professional die daartoe bevoegd is. Medicatie kan bijdragen aan de vermindering van klachten en symptomen, vaak naast een behandeling door een psycholoog. Langdurig gebruik kan nadelige gevolgen hebben, zoals gewenning of afhankelijkheid, cognitieve schade, seksuele problemen en/of gewichtstoename. Bij voorkeur wordt medicatie dan ook ingezet als kortdurende interventie en weer afgebouwd als de werking niet duidelijk of niet meer noodzakelijk is.
Psychofarmaca zijn in groepen te verdelen:
Deze medicijnen worden voornamelijk gebruikt om symptomen van een psychose te onderdrukken. Het duurt enkele dagen tot weken voordat er een spiegel in het bloed is opgebouwd die hoog genoeg is om een effect te veroorzaken. Antipsychotica komen meestal voor in (smelt)tabletvorm, waarbij de medicatie meestal eenmaal tot meermalen per dag moet worden ingenomen, maar kunnen ook met een injectie worden toegediend (depot). Een depot werkt enkele weken. Antipsychotica hebben het meeste effect op de positieve symptomen. Dit zijn de symptomen die een gezond iemand niet heeft, zoals wanen en hallucinaties. Met positief wordt hier bedoeld dat ze ‘extra’ zijn vergelijken met een gezond iemand. Deze medicijnen kunnen ernstige bijwerkingen hebben, zoals stijfheid van de spieren, seksuele problemen, trillingen (tremoren), vervlakking van emoties en sufheid. Veel voorkomende antipsychotica zijn haloperidol (Haldol), olanzapine (Zyprexa), quetiapine (Seroquel) en risperidon (Risperdal).
Deze medicijnen hebben een positieve invloed op de stemming en hebben vooral effect bij milde tot matig ernstige depressieve klachten (antidepressiva) en bij manieën (stemmingsstabilisatoren). Ze bestaan alleen in tabletvorm, waarbij de medicatie minstens eenmaal tot meermalen per dag moet worden ingenomen. Deze psychofarmaca hebben pas effect na enkele weken, dan is er voldoende van de werkzame stof in het lichaam opgebouwd. De belangrijkste bijwerkingen zijn vervlakking van de emoties en vermindering van de zin in seks. Veel voorkomende antidepressiva zijn fluoxetine (Prozac), sertraline (Zoloft), paroxetine (Seroxat), fluvoxamine (Fevarin) en citalopram (Cipramil). Veel voorkomende stemmingsstabilisatoren zijn valproïnezuur (Depakine), carbamazepine (Tegretol) en lithium. Bij deze laatste bestaat de kans op vergiftiging bij overdosering.
Deze medicijnen hebben een kalmerend effect en bevorderen het slapen. Ze werken meestal binnen zeer korte tijd (< een uur) en zijn na enkele uren door het lichaam afgebroken. Soms treden ontwenningsverschijnselen op bij het stoppen of afbouwen ervan. Gewenning en afhankelijkheid zijn dan ook de belangrijkste risico’s van (langdurig) gebruik. Veel voorkomende benzodiazepinen zijn oxazepam (Seresta), diazepam (Valium) en temazepam (Normison).
Stimulantia of psycho-stimulantia zijn medicijnen met een stimulerend en concentratiebevorderend effect. De bekendste middelen zijn: methylfenidaat, beter bekend onder de merknamen Ritalin (of Ritaline) en Concerta, dex-amfetamine (rechtsdraaiende variant van amfetamine of speed), pemoline. Maar ook cafeïne, wat bijvoorbeeld voorkomt in koffie, in energy drinks en cola-preparaten valt onder de stimulantia. In energy drinks zitten vaak meerdere stimulerende middelen (cafeïne, taurine, guarana), tot wel drie of vier soorten in enkele merken.
Bron: Astare
Versie: juni 2020
Anabole steroïden zijn chemische varianten van het mannelijke geslachtshormoon testosteron, een hormoon dat het lichaam zelf aanmaakt. Anabolen bootsen die werking van testosteron na.
Testosteron zorgt voor spieropbouw en geslachtsrijpheid. Dit zie je het duidelijkst bij jongens in de puberteit, als hun natuurlijke testosteronproductie stijgt. Ze krijgen een zware stem, schaamhaar, borsthaar en ook meer spiermassa. Vrouwen maken ook testosteron aan maar in veel geringere hoeveelheden dan mannen.
Anabole steroïden staan op de dopinglijst met verboden stoffen. Het middel mag voor mensen die aangesloten zijn bij een sportbond, buiten en tijdens de wedstrijden niet gebruikt worden.
Spieren bestaan voor een groot gedeelte uit eiwitten. Anabolen bevorderen de aanmaak van eiwitten en remmen ook nog eens de afbraak. Hierdoor neemt de spiermassa toe. Anabolen zorgen verder voor een verhoogde aanmaak van rode bloedlichaampjes waardoor het vermogen om langdurig te sporten toeneemt.
Spieren kunnen maar een beperkt aantal anabolen verwerken. Een teveel aan anabolen heeft dus geen effect en verergert de hieronder genoemde bijwerkingen. Anabolen zijn alleen effectief als je een goed dieet aanhoudt en regelmatig traint.
Anabolen zijn lichamelijk en geestelijk verslavend. Na een kuur voelen gebruikers zich sterk, zelfverzekerd en krijgen zin in seks. Na stoppen slaan deze gevoelens om in het tegendeel. Je wordt futloos en down. Ook neemt de spiermassa weer af. Hierdoor ligt hernieuwd gebruik op de loer. Als je anabolen slikt legt je lichaam de natuurlijke productie van testosteron stil. Herstel hiervan kan enkele maanden tot een jaar duren (1).
Bij mannen en vrouwen
Specifiek bij vrouwen
Specifiek bij mannen
De producten die je kunt kopen zijn vaak onbetrouwbaar. Er kunnen andere stoffen inzitten, er kan meer in zitten of minder. Soms zit er zelfs helemaal niets in. Door de grote afwijkingen zijn de effecten onvoorspelbaar. Vermengingen en versnijdingen kunnen een bacteriologische infectie met zich meebrengen.
Email: dopingvragen@dopingautoriteit.nl
Of stel je vraag via Whatsapp: 06-11226200
Bron:
Versie: mei 2019
Epo is een hormoon dat door de nieren geproduceerd wordt. Het stimuleert de aanmaak van extra rode bloedlichaampjes. Extra rode bloedlichaampjes betekent meer zuurstof in het bloed. Hierdoor verbetert het uithoudingsvermogen aanzienlijk. Epo is tegenwoordig met behulp van micro-organismen te produceren. Epo werd veelvuldig gebruikt in de wielersport.
Fysiologisch gezien heeft epo hetzelfde effect als bloeddoping. Bij bloeddoping wordt buiten het wedstrijdseizoen een halve liter bloed afgenomen en opgeslagen. Nadat het lichaam het bloed weer heeft aangemaakt wordt het bloed weer terug in het lichaam gebracht. Hierdoor kan het lichaam meer zuurstof transporteren.
Door een teveel aan rode bloedcellen kan het bloed stroperig worden. Er kan trombose ontstaan. Bloedstolsels kunnen leiden tot een herseninfarct. Het dikke bloed zorgt ook voor een extra belasting van het hart.
Anabolen staan op de dopinglijst als verboden stof en zijn buiten en tijdens wedstrijden verboden. Dat geldt ook voor bloeddoping. Bloeddoping is een verboden methode buiten en tijdens wedstrijden.
E-mail: dopingvragen@dopingautoriteit.nl
Of stel je vraag via Whatsapp: 06-11226200
Versie: juni 2019
Diuretica (plaspillen) worden gebruikt om dopinggebruik te verdoezelen. Het drijft vocht uit het lichaam en versnelt daarmee de uitscheiding van verboden stoffen. Door het versnelde vochtverlies worden diuretica ook gebruikt om gewicht te verminderen. Hierdoor kun je net in een bepaalde gewichtsklasse terecht komen. Dat kan bijvoorbeeld bij vechtsporten belangrijk zijn. Bodybuilders gebruiken diuretica als middel om hun spieren extra zichtbaar te maken.
Bijwerkingen zijn: uitdroging, warmtestuwing, spierkrampen, verzuring, hartritmestoornissen, overgevoeligheidsreacties.
Diuretica staan op de dopinglijst als verboden stof en zijn buiten en tijdens wedstrijden verboden.
http://www.dopingautoriteit.nl/home
Email: dopingvragen@dopingautoriteit.nl
Bron:
De Hon, O., Coumans, B. Doping in: Drugs en Alcohol, Gebruik, Misbruik en Verslaving. 2008 Houten.
Versie: juni 2020
Narcotica (verdovingsmiddelen) als methadon en heroïne worden als doping beschouwd. Narcotica kunnen ervoor zorgen dat eventuele pijn, die een optimale prestatie verhinderen, onderdrukt wordt.
Bijwerkingen zijn: versuffing, misselijkheid, verstopping, vertraagde ademhaling, lage hartslag, lichamelijke en geestelijke verslaving. Prestatieverhogend werken deze middelen dus niet.
Versie: juni 2020
Er is in Nederland onder meer gegevens bekend van topsporters (1), bezoekers van fitnesscentra (2) en van het gebruik onder de algemene bevolking (3).
Topsporters zijn lid van sportbonden en gebonden aan de bestaande regels over doping. Stoffen en methoden die op de dopinglijst staan zijn voor hen verboden. Iedereen die lid van een sportbond kan opgeroepen worden voor een dopingcontrole.
Dat geldt niet voor mensen die niet bij een sportbond zijn aangesloten. Voor hen is doping niet verboden. Gebruik wordt niet vervolgd. Wel zal verkoop van middelen die onder de Opiumwet of onder de geneesmiddelenwet vallen bestreden worden.
De gegevens bij de verschillende groepen zijn als volgt:
Er worden in Nederland jaarlijks zo’n 2800 dopingcontroles uitgevoerd. 60% binnen wedstrijdverband en 40% buiten wedstrijdverband bijvoorbeeld tijdens een training. Bij 1,5% tot 2% van de controles wordt doping aangetroffen.
In 2008 is onderzoek gedaan naar bezoekers van fitnesscentra van 15 jaar en ouder. Aan de bezoekers werd gevraagd naar het gebruik van bepaalde middelen zoals anabolen, diuretica (plaspillen) en stimulerende middelen (amfetamine, efedrine, stackers). Al deze middelen staan op de dopinglijst. In het onderzoek werd gecorrigeerd voor het geven van sociaal wenselijke antwoorden. In totaal heeft 8.2% van de bezoekers het afgelopen jaar een vorm van doping gebruikt.
In 2005 is onderzoek gedaan naar het gebruik van prestatieverhogende middelen onder de bevolking van 15 tot 64 jaar. 0,5% van de bevolking gaf aan het afgelopen jaar gebruikt te hebben.
Meer informatie
Email: dopingvragen@dopingautoriteit.nl
Doping infolijn maandag t/m vrijdag van 13.00 tot 16.00 uur.
Bronnen:
1) De Hon, O., Coumans, B. Doping in: Drugs en Alcohol, Gebruik, Misbruik en Verslaving. 2008 Houten.
2) Stubbe, J. e.a Prestatiebevorderende middelen bij fitnessbeoefenaars, 2009 Doping autoriteit, Capelle aan de IJssel
3) NPO, 2005 IVO Rotterdam
Versie: december 2014
Ritalin is de merknaam van een medicijn dat wordt voorgeschreven bij ADHD en narcolepsie (slaapzucht). De werkzame stof in Ritalin is methylfenidaat. Dit is een stof die nauw verwant is aan amfetamine. De werking van Ritalin is vergelijkbaar met amfetamine, maar is veel minder sterk. De effecten houden ook minder lang aan.
In de hersenen zorgt Ritalin voor de afgifte van dopamine en noradrenaline. Ook blokkeert het medicijn de heropname van deze stoffen.
Ook Concerta wordt voorgeschreven voor ADHD en bevat eveneens methylfenidaat. Het verschil tussen Ritalin en Concerta is dat Concerta langer doorwerkt.
ADHD is een gedragsstoornis die kan voorkomen bij kinderen en bij volwassenen.
Kinderen met ADHD zijn hyperactief, impulsief, opstandig en kunnen zich niet concentreren. Naar schatting hebben in Nederland 30.000 tot 100.000 kinderen ADHD; 40.000 van hen worden behandeld (1).
Volwassenen met ADHD voelen zich onrustig en kunnen zich ook moeilijk concentreren.
Narcolepsie is een slaapziekte. Mensen met narcolepsie hebben overdag last van onbedwingbare slaapaanvallen, ook al hebben zij de nacht daarvoor goed geslapen.
Ritalin heeft een stimulerende werking op het centrale zenuwstelsel en verhoogt het vermogen tot concentratie. Hierdoor worden kinderen met ADHD minder snel afgeleid en rustiger.
Ritalin geneest niet maar verlicht de symptomen. Bij 70% tot 80% van de kinderen die Ritalin krijgt voorgeschreven, verbeteren klachten als hyperactiviteit, chaotisch gedrag en emotionele prikkelbaarheid.
Behandeling met Ritalin is zinvol. Ook om latere problemen te voorkomen. Gebleken is dat kinderen met ADHD een grotere kans hebben om verslaafd te raken dan kinderen die geen ADHD hebben. Bij een behandeling voor ADHD neemt de kans op een latere alcohol- of drugsverslaving weer af (1).
1 op de 3 kinderen die Ritalin gebruikt, heeft enigszins last van bijwerkingen. Onder andere: gebrek aan eetlust, niet kunnen inslapen, hoofdpijn, buikpijn en psychische klachten als nervositeit, angst en snel geïrriteerd zijn.
Treden er bijwerkingen op, neem dan contact op met de huisarts.
Als contra-indicaties gelden onder meer hart- en vaatziekten, verhoogde bloeddruk, spanningsklachten en psychische stoornissen zoals angst of depressie.
Zonder medisch toezicht bestaat de kans op overdosering. Overdosering heeft mogelijk nare gevolgen, waaronder braken, agitatie, trillen, spiertrekkingen, convulsies (eventueel gevolgd door coma), euforie, verwarring, hallucinaties, delirium, zweten, hoofdpijn, oververhitting, hartritmestoornissen, bloeddrukverhoging enz.
Neem in het geval van overdosering contact op met de arts of de apotheker.
Bij chronisch gebruik kan gewenning of psychische afhankelijkheid optreden. Gebruik van Ritalin door mensen met ADHD of narcolepsie moet daarom onder begeleiding van een (huis)arts plaatsvinden.
Het voorschrijven van Ritalin is niet oneindig. De behandeling zal meestal eindigen tijdens of na de puberteit.
Gebruik zonder doktersvoorschrift als zelfmedicatie of drug heeft risico’s vanwege:
Jongeren die Ritalin gebruiken zonder voorschrift van een dokter, merken in de eerste plaats een toename van de hartslag en voelen hun vermoeidheid minder (vooral als ze wat ouder zijn). In hogere doseringen lijken de effecten op amfetamine.
In de Verenigde Staten heeft 2% tot 4% van de scholieren het afgelopen jaar ten minste 1 keer oneigenlijk Ritalin gebruikt.
In Nederland ligt het gebruik zonder doktersvoorschrift aanmerkelijk lager. In een onderzoek onder leerlingen tussen de 12 en 17 jaar bleek dat 1,2 % het afgelopen jaar ten minste 1 keer oneigenlijk (zonder doktersvoorschrift) Ritalin heeft gebruikt (2). In totaal gaat het om 20.000 scholieren.
Het feit dat Ritalin slechts op doktersvoorschrift te verkrijgen is, gaat misbruik tegen.
Ritalin mag alleen op doktersvoorschrift gebruikt worden en moet ingenomen worden volgens de voorgeschreven dosis. De arts controleert regelmatig hoe het medicijn werkt en of er ongewenste bijwerkingen zijn.
Ritalin staat op lijst I van de Opiumwet, maar valt ook onder de Geneesmiddelenwet. Recepten worden gecontroleerd door de apotheek en de Inspectie voor de Geestelijke Volksgezondheid.
Bronnen:
Versie: juni 2019
Ritalin is niet echt geschikt om te snuiven of roken. Om een stof goed op te nemen via de neus is het namelijk noodzakelijk dat de stof in het neusslijmvlies oplost.
Ritalin komt in pilvorm op de markt. De pil bevat stoffen die niet tot nauwelijks in het slijmvlies oplossen. Bij snuiven van een verpulverde ritalin pil beschadig je het neusslijmvlies op een ernstige manier.
Ritalin kun je ook niet roken. De werkzame stof in de pil methylfenidaat is een zout en valt bij verhitting uit elkaar. Ook zul je door Ritalin te roken je longen beschadigen. Spuiten van Ritalin is ook gevaarlijk omdat bepaalde stoffen niet oplossen.
Ritalin is een geneesmiddel tegen ADHD of narcolepsie. Het kan alleen op doktersvoorschrift worden verkregen. Het is van groot belang om je te houden aan de bijsluiter. Ritalin is bedoeld om geslikt te worden en via je maag en de bloedbaan de hersenen te bereiken.
Versie: juni 2019
Viagra is geen drug maar de merknaam van een middel dat de bloedtoevoer naar de penis stimuleert waardoor een erectie makkelijker optreedt. Viagra werkt niet op de hersenen. Je voelt je na gebruik dus niet opgewekt of euforisch. Ook word je niet opgewonden van het middel. Viagra zorgt ervoor dat als je seksueel geprikkeld wordt makkelijker een erectie krijgt.
De werkzame stof in Viagra is sildenafil. Viagra wordt op de markt gebracht door de farmaceut Pfizer. Pfizer heeft het octrooi op sildenafil. India erkent deze octrooiregels niet. Veel op internet aangeboden pillen die sildenafil bevatten komen dan ook uit India, waaronder Kamagra.
Er zijn stoffen met een vergelijkbare werking als sildenafil, namelijk vardenafil en tadalafil (1). In de pil met de merknaam Levitra zit vardenafil. Levitra verdient soms de voorkeur indien Viagra als bijwerking, “onscherp zien” heeft. In Cialis zit tadalafil. Deze stof werkt veel langer dan sildenafil. Nadeel daarvan is dat ook de bijwerkingen langer kunnen aanhouden.
Sildenafil remt een bepaald enzym (PDE-5) waardoor de bloedvaten in de penis zich ontspannen en kunnen vollopen met bloed. Dit effect treedt een halfuur tot een uur na inname op en houdt 5 uur aan. Doordat de bloedvaten ontspannen zijn en dat 5 uur lang blijven, kan na seksuele prikkeling een erectie makkelijker ontstaan.
Veel voorkomende bijwerkingen zijn hoofdpijn en blozen. Minder vaak genoemd worden maagklachten en duizeligheid en minder scherp zicht. Inname van een hogere dosis dan voorgeschreven leidt niet tot verbetering van het krijgen van een erectie. Wel nemen hierdoor de bijwerkingen toe.
Viagra mag niet gebruikt worden bij hartproblemen. Ook mag het niet meer gebruikt worden als je allergisch op het middel gereageerd hebt. Viagra mag nooit gebruikt worden met geneesmiddelen die nitraat of nitriet bevatten. Nitriet zit onder andere in poppers. Overleg altijd met de huisarts of je Viagra mag gebruiken. Lees voor contra-indicaties en bijwerkingen altijd de bijsluiter.
Viagra mag uitsluitend worden verkregen via een recept van de huisarts. Viagra of Kamagra via internet kopen is onverstandig en riskant. De arts kan nagaan of er contra-indicaties zijn en kan letten op eventuele bijwerkingen. Bij bestellen via internet weet je niet of de pil inderdaad sildenafil bevat en hoeveel.
De combinatie Viagra met poppers is gevaarlijk. Ook door poppers verwijden de bloedvaten waardoor de bloeddruk omlaag gaat. Daardoor gaat er minder bloed naar hart en hersenen. De combinatie Viagra en Poppers zorgen voor een zeer sterke verlaging van de bloeddruk waardoor je bewusteloos kunt raken.
Bron:
1) Niessink, R., Overige sitimulerende middelen. In: Drugs en Alcohol. Gebruik, Misbruik en Verslaving. Houten, 2008
Versie: juli 2020
Sinds 2004 geldt de zogenaamde Wereld Anti-Doping Code. Volgens deze code is het in de sport verboden om bepaalde middelen: in je lichaam te hebben; te gebruiken, te bezitten, te verhandelen of toe te dienen. Ook is verboden om een doping controle te weigeren, of er niet voor beschikbaar zijn. Tenslotte is het verboden om foutieve informatie aan te leveren of een controle te manipuleren. Deze verboden gelden voor mensen die zijn aangesloten bij een sportbonden. Ben je niet aangesloten dan is gebruik niet direct verboden. In geval van topsport ben je altijd aangesloten bij een sportbond.
De Code is geen wet hoewel sommige landen (België, Italië, Frankrijk) de regelgeving ook in de wet hebben opgenomen (1). De code is in feite een set van regels waaraan de internationale sportorganisaties zich hebben verbonden (1).
Overtreding leidt niet direct tot juridische vervolging maar tot straffen van sportbonden of nationale antidoping organisaties. Overtredingen worden altijd gestraft met:
In Nederland is de code niet in de wet opgenomen. Wel zijn vele stoffen in andere wetten opgenomen zoals de Opiumwet en de Wet op de Geneesmiddelenvoorziening. Behalve via sportbonden kan bij bepaalde middelen ook nog een juridische strafvervolging volgen.
De lijst met verboden middelen wordt ieder jaar per 1 januari vastgesteld door het Wereld-Anti-Doping Agentschap (WADA). De lijst bestaat uit verschillende categorieën. Er is een lijst van verboden stoffen en van verboden methoden (zoals verbetering van zuurstof transport). Wat betreft stoffen wordt nog onderscheid gemaakt in stoffen die:
E-mail: dopingvragen@dopingautoriteit.nl
Of stel je vraag via Whatsapp: 06-11226200
Versie: mei 2019
Rohypnol® is de merknaam van een sterk slaapmiddel met de werkzame stof flunitrazepam. Als slaapmiddel wordt het middel vrijwel niet meer voorgeschreven. Rohypnol (rode knol) werd door druggebruikers ook wel gebruikt als drug.
Flunitrazepam valt onder de groep benzodiazepinen waaronder de meeste slaap- en kalmeringsmiddelen vallen zoals diazepam (Valium), temazepam (Normison), oxazepam (Seresta) en alprazolam (Xanax). Benzodiazepinen hebben een spierverslappende, angstverminderende en ontspannende werking.
Flunitrazepam werd voorgeschreven voor ernstige slaapstoornissen die het normale functioneren verstoren of waaronder geleden wordt. Op dit moment wordt het slechts in uitzonderingsgevallen voorgeschreven. Vanwege de bijwerkingen wordt altijd de voorkeur gegeven aan andere slaapmiddelen.
Benzodiazepinen versterken de remmende werking van de neurotransmitter GABA. Neurotransmitters zijn stofjes in de hersenen die een rol spelen bij de prikkeloverdracht. Door de remmende werking van GABA te versterken wordt de prikkeloverdracht in verschillende hersenonderdelen extra geremd. Flunitrazepam wordt snel opgenomen en begint al na 10 à 20 minuten te werken.
De bijwerkingen van flunitrazepam zijn: slaperigheid overdag, spierzwakte, duizeligheid, verwarring, moeheid en dubbelzien. Geheugenverlies kan ook optreden, zeker wanneer het gecombineerd wordt met alcohol. Bij overdosering wordt de ademhaling onderdrukt en kan men in coma geraken.
Flunitrazepam is geestelijk en lichamelijk verslavend. Bij het stoppen kan je last krijgen van onthoudingsverschijnselen zoals hoofdpijn, spierpijn, verwardheid, hallucinaties en krampen.
Flunitrazepam werd een tijd gebruikt in de harddrugsscene, waar men de ‘rooie knol’ niet als slaapmiddel maar als roesmiddel gebruikte. Men probeerde na inname wakker te blijven en in een soort droomtoestand te komen. Gebruikers voelden zich verdoofd maar merkten ook dat zij zich na afloop niet meer konden herinneren wat er gebeurd was. Op dit moment is verslaving bij artsen een reden om flunitrazepam niet meer voor te schrijven.
Flunitrazepam kan in combinatie met alcohol of drugs levensgevaarlijk zijn, en tot zelfoverschatting, agressie, ontremming, totaal geheugenverlies en tot overdosis leiden. Sommige psychiaters menen dat bepaalde geweldsdelicten aan misbruik van dit middel te wijten waren.
Het middel valt onder de Opiumwet. Voor artsen en apothekers betekent dit dat er veel administratieve handelingen aan het voorschrijven zijn verbonden en er een strenge controle is.
Versie: juni 2020
