Steeds meer onderzoek en praktijkervaring met COVID-19 (corona) toont aan dat mensen die roken een belangrijke risicogroep vormen. Mensen die roken hebben een veel grotere kans op een ernstig verloop van de ziekte zodra ze besmet raken. Dat wil zeggen dat de kans dat iemand die rookt intensieve zorg nodig heeft, groter is dan bij iemand die niet rookt. Ook hebben mensen die roken een grotere kans om besmet te raken. Dit komt omdat rokers veel vaker met hun handen in de buurt van hun gezicht komen.

Door nu te stoppen met roken, verlaag je de kans dat je zelf besmet raakt en de kans dat je intensieve zorg nodig hebt zodra je besmet raakt. Hierdoor ontlast je de Nederlandse zorg en houd je een bed vrij voor iemand anders die het nodig heeft. Stoppen is goed voor je eigen gezondheid en, juist nu, ook goed voor de gezondheid van anderen.

Hoe kan Jellinek je hierbij helpen?

Telefonisch advies
Onze collega’s zijn op werkdagen tussen 09.00u en 17.00u bereikbaar voor telefonisch advies over stoppen met roken. Je kan ze bereiken via 088 – 505 1220.

Online hulp
De Jellinek Online Zelfhulp Tabak is een online programma dat je helpt om te stoppen met roken. De Jellinek Zelfhulp Tabak is anoniem, gratis en zelfstandig. Je wordt geholpen door het maken van opdrachten en je kan steun vinden bij andere deelnemers op het forum. Je registreert je gebruik en je leest alles over tabak en de impact van tabak op je gezondheid. Je kunt gemakkelijk een account aanmaken op www.zelfhulptabak.nl.

Welke andere hulp is er beschikbaar?

De huisarts kan je ook helpen met stoppen met roken door het beschikbaar stellen van nicotinepleisters. Ook kan je op www.ikstopnu.nl andere hulp vinden die beschikbaar is in jouw omgeving. 

Wetenschappelijke bronnen

• Trimbos: Roken, het nieuwe coronavirus en COVID-19
• WHO: Tobacco and waterpipe use increases the risk of suffering from COVID-19
• COVID-19 and smoking: resources, research and news
• COVID-19 and smoking. Ivan Berlin, MD PhD, Daniel Thomas, MD, Anne-Laurence Le Faou, MD, PhD, Jacques Cornuz, MD, MPH. Nicotine & Tobacco Research, ntaa059, Published: 03 April 2020
• Prevalence of Underlying Diseases in Hospitalized Patients with COVID-19: a Systematic Review and Meta-Analysis. Amir Emami, Fatemeh Javanmardi, Neda Pirbonyeh, and Ali Akbari
• COVID-19 and smoking: A systematic review of the evidence. Constantine I. Vardavascorresponding and Katerina Nikitara.

Versie: april 2020

Risico’s van cannabis op korte termijn
Risico’s van cannabis lange termijn

Risico’s korte termijn

Er zijn de volgende kortetermijnrisico’s:

Geheugen, concentratie en logisch denken

Hasj en wiet beïnvloeden het vermogen om dingen die net gebeurd zijn te onthouden. Dit vermogen wordt wel het kortetermijngeheugen genoemd. Het effect is voorbijgaand. 3 tot 4 uur na inname functioneert je geheugen weer normaal. Onder invloed is het moeilijk om je aandacht erbij te houden. Je kunt opgaan in een detail en bent makkelijk afgeleid. Blowen en werken of studeren gaan dan ook niet goed samen.

Bad trip of flippen

Soms valt cannabis verkeerd. Je kunt je dan ziek en angstig voelen. Dit overkomt vooral beginnende gebruikers. Zij nemen in het begin soms te veel. Ook kennen zij de sterkte niet van de wiet die ze roken. Ze krijgen hartkloppingen en raken in paniek.

Voor meer informatie zie de pagina’s:

Kun je van cannabis gaan flippen?

Hoe vaak gaat er iemand fout op cannabis?

Verminderde coördinatie en daling van bloeddruk

Als gevolg van gebruik van hasj en wiet kan je bloeddruk dalen. Ook kun je je spieren moeilijker coördineren. Hierdoor vallen mensen weleens. Ook kunnen mensen flauwvallen door een verlaagde bloeddruk. Dit is niet ernstig tenzij mensen zichzelf pijn doen bij het vallen. Pas dus altijd op met opstaan nadat je hebt geblowd.

Cannabis in het verkeer

Door cannabisgebruik heb je een grotere kans op een ongeluk in het verkeer dan andere weggebruikers. Cannabis verstoort je reactievermogen en vermindert de coördinatie. Hierdoor is het riskant om stoned te rijden. Het rijden onder invloed van cannabis is volgens de wet verboden en strafbaar.

Voor meer informatie zie de pagina:

Wat is het gevaar van cannabis in het verkeer?

Dagelijks gebruik, problemen op school en met justitie

Ongeveer 10% van de jongeren die begint met blowen gaat dagelijks gebruiken. Begint iemand onder de 16 jaar, dan is er grotere kans op slechtere schoolprestaties. Daarnaast verhoogt dagelijks gebruik de kans op problemen als schooluitval en in aanraking komen met politie en justitie.

Psychische klachten

Bij sommige gebruikers kunnen depressieve gevoelens ontstaan. Daarnaast zijn er klachten als gevoelens van derealisatie, angst, verminderde concentratie, vermoeidheid, gevoel van schokken in het hoofd, tintelingen, spiertrekkingen, zichtproblemen en duizelingen. Hoe vaker en hoe meer er gebruikt wordt, hoe groter de kans op deze klachten. Ook het combineren van cannabis met andere middelen vergroot de kans op deze klachten aanzienlijk.

Voor meer informatie zie de volgende pagina:

Wat voor klachten kun je krijgen na drugsgebruik?

Risico’s lange termijn

Naast kans op verslaving (zie verslavingskans) zijn er de volgende langetermijnrisico’s:

Schade voor de longen

Roken van hasj of wiet is schadelijk voor de longen, ook als je het zonder tabak rookt (tabak vergroot de risico’s echter wel aanzienlijk). THC op zich is niet schadelijk maar wel de teer die bij verbranding ontstaat. Gebruikers hebben grotere kans op een longontsteking en op infecties van de luchtwegen.

Bij het roken van een joint is de teerneerslag in de longen 4 tot 5 keer groter dan bij een gewone sigaret (1). Dat komt omdat joints geen filter hebben en omdat gebruikers de gewoonte hebben veel rook in te ademen, diep te inhaleren en de rook lang vast te houden. Voor het effect is het diepe inhaleren en lang vasthouden helemaal niet nodig. De THC wordt vrijwel onmiddellijk opgenomen.

Daarnaast kan het zo zijn dat de wiet bewerkt is zodat het zwaarder is, hierdoor kunnen dealers er meer aan verdienen. Deze vervuilingen kunnen extra schade opleveren voor de longen. Naast iemand zitten die blowt, meeblowen, kan ook schadelijk voor jou zijn. Je ademt dan alsnog de rook in die van de joint afkomt en zo krijg je schadelijke stoffen binnen.

Er is bij het roken ook een vergrote kans op het oplopen van een klaplong. Dit is niet per se specifiek voor cannabis, maar dit geldt voor alles wat wordt gerookt.

Voor meer informatie zie de pagina’s:

Waarom zijn hasj en wiet schadelijk voor de longen?

Is hasj of wiet versneden met stoffen zoals glasparels of lood?

Is meeblowen schadelijk?

Ik blow dagelijks en heb last van een hese stem.

Klopt het dat hasj en wiet je longen zuiveren?

Zijn er manieren om de risico’s voor de longen te beperken?

Kans op psychose

Cannabis kan een psychose ontlokken bij mensen die daar aanleg voor hebben. De combinatie van bepaalde genen en gebruik vergroten de kans op een psychose. Die kans wordt nog groter als je op jonge leeftijd begint. Hetzelfde geldt voor schizofrenie (meer permanente psychose). Cannabisgebruik kan zorgen dat de ziekte tweeënhalf jaar eerder uitbreekt, dan wanneer je niet geblowd zou hebben (2). Als schizofrenie in je familie voorkomt is het raadzaam om niet te blowen. Ongeveer 6 tot 10% van alle gevallen van schizofrenie is te wijten aan het gebruik van cannabis (2). Per jaar zijn er ongeveer 1600 nieuwe gevallen van schizofrenie. Bij 100 tot 160 gevallen speelt cannabis dus een medebepalende rol.

Meer informatie bij de vragen:

Kan cannabis schizofrenie veroorzaken?

Kan cannabis een depressie veroorzaken?

Geheugen

Hasj en wiet hebben een tijdelijk effect op het geheugen. Dingen die net gebeurd zijn, vergeet je. Als de hasj is uitgewerkt, functioneert het geheugen weer normaal. De vraag is of er ook blijvende effecten zijn. Bij twee groepen zijn mogelijk blijvende effecten op het geheugen te vinden: 1. de groep die op zeer jeugdige leeftijd (voor hun 16e of 17e begint met blowen. Gebleken is dat ook na stoppen deze groep slechter presteert op geheugentesten. 2. De groep die zeer lang (meer dan 10 jaar) zeer intensief blowt (dagelijks meer dan een joint per dag) kan last hebben van lichte stoornissen in aandacht en gedrag. Meer informatie bij de vragen:

Heeft cannabis een blijvende invloed op het geheugen?

Leiden hasj en wiet tot blijvende hersenschade?

Invloed op schoolprestaties

Intensief cannabisgebruik op jonge leeftijd (meer dan 100 joints voor je 16e) leidt tot mindere schoolprestaties. Bij een later begin of geringer gebruik lijken er geen negatieve effecten gevonden te worden. Cannabis beïnvloedt:

• je kortetermijngeheugen,
• je concentratievermogen,
• het tempo waarmee je informatie verwerkt.

Meer informatie bij de vraag:

Kan het dagelijks blowen gevolgen hebben voor je schoolprestaties?

Invloed op persoonlijke ontwikkeling

Nogal wat mensen blowen om geen last te hebben van negatieve gevoelens, angsten of spanningen. Of ze blowen om weg te lopen van hun verantwoordelijkheden. Het is aannemelijk dat als je lange tijd om die redenen blowt, dit invloed heeft op je persoonlijke ontwikkeling.

Zie ook de vraag:

Kan het dagelijks blowen gevolgen hebben voor je persoonlijke ontwikkeling?

Bevruchting en zwangerschap

Veelvuldig cannabisgebruik vermindert mogelijk de kans op bevruchting. Wetenschappelijk bewijs hiervoor bij de mens is er niet, maar bij proefdieren is aangetoond dat toediening van hoge doses leidt tot verminderende spermaproductie en afgenomen beweeglijkheid van de zaadcellen. Gebruik van hasj en wiet tijdens de zwangerschap heeft mogelijk een negatief effect op het geboortegewicht. De studies hierover zijn echter niet erg helder. Bij borstvoeding komt THC ook in de moedermelk terecht. Hoewel de onderzoeken niet erg duidelijk zijn, wordt afgeraden om cannabis te gebruiken als je zwanger bent of borstvoeding geeft.

Zie ook de vraag:

Wat zijn de risico’s van cannabis bij zwangerschap?

Onthoudingsverschijnselen bij stoppen

Bij stoppen kunnen lichte onthoudingsverschijnselen optreden, zoals: rusteloosheid, prikkelbaarheid en slecht slapen. Deze verschijnselen treden vooral op in de eerste twee weken na het stoppen. Daarna wordt het snel minder.

Voor meer informatie over de schadelijkheid van cannabis ten opzichte van andere middelen zie:

Hoe riskant is cannabis in vergelijking met andere drugs?

Bron:

1. Tashkin, 1990
2. Archives of General Psychiatry

Versie: juli 2020

Echt veilig gebruik van hasj en wiet bestaat niet. Iemand die drugs wil gebruiken, loopt altijd risico. Maar er zijn wel richtlijnen om die risico’s te beperken. Dit kan als een gebruiker:

Niet voor zijn 18e begint

Cannabisgebruik op jonge leeftijd (jonger dan 18 jaar) geeft meer risico op blijvende hersenschade en verslaving. Ook kan het invloed hebben op de persoonlijke ontwikkeling.

Niet blowt als in de familie psychoses voorkomen

Blowen kan bijdragen aan de ontwikkeling van een psychose. De kans hierop is groter als er psychotische stoornissen in de familie voorkomen.

Met mate gebruikt

Wie dagelijks gebruikt, loopt meer risico op verslaving. Door af en toe gebruik, wordt dit risico beperkt.

Niet diep inhaleert

THC wordt direct in de longen opgenomen. Er komt met 1 hijsje al meer THC in de longen dan deze kunnen opnemen. Diep inhaleren of het lang inhouden van de rook is dus niet nodig. Door de rook niet te lang in te houden beperk je de hoeveelheid teer die in de longen terechtkomt.

Niet i.c.m. tabak roken, of liever helemaal niet roken

Het roken van een joint met tabak en cannabis vergroot de schadelijkheid aanzienlijk ten opzichte van een pure joint. Je krijgt meer schadelijke stoffen binnen. Daarnaast kun je verslaafd raken aan de nicotine in tabak. Het beste is om helemaal niet te roken en de cannabis te verdampen, bijvoorbeeld met een vaporizer.

Alleen voor zijn/haar plezier gebruikt

Wie cannabis gebruikt om problemen te vergeten, loopt meer risico op verslaving en het ontwikkelen van problemen, dan iemand die alleen voor zijn of haar plezier blowt.

Alleen in vrije tijd gebruikt

Cannabis vermindert de concentratie en het kortetermijngeheugen. Het vermindert daardoor je prestaties. Het gaat dus niet goed samen met school, studie of werk.

Niet combineert

Cannabis kan in combinatie met alcohol of andere drugs zeer onverwachte effecten hebben. Dit kan het risico op een aantal nadelige effecten flink vergroten.

Nooit in het verkeer gebruikt

Wie stoned deelneemt aan het verkeer, loopt meer risico op een ongeluk.

Alleen gebruikt als hij/zij zich goed voelt

Niet gebruikt om problemen te vergeten of bij depressies, angstaanvallen of psychose.

Zie voor meer informatie de volgende pagina’s:

Wat moet je doen als je voor het eerst wilt blowen?

Zijn er manieren om de risico’s voor de longen te beperken?

Versie: januari 2021

Als je er voor kiest om te gaan blowen is het belangrijk de volgende dingen te bekijken:

• Wat de effecten en risico’s zijn;
• Hoe deze risico’s beperkt kunnen worden;
• Nu al afspreken dat het gebruik matig zal blijven en dus nooit dagelijks;
• Afvragen wat je met het gebruik eigenlijk wil bereiken en of er geen andere manieren zijn om dat doel te bereiken;
• Zeker weten dat het je eigen keus is en niet een keus omdat je graag bij een bepaalde groep mensen wil horen;
• In ieder geval ouder zijn dan 18.

Deze informatie kan je allemaal lezen bij basisinformatie over cannabis.

Risico’s

Als je met blowen begint is het niet zeker dat het bij matig gebruik blijft. De cijfers over gebruik maken dat duidelijk. Een op de tien scholieren in het voortgezet onderwijs heeft ooit cannabis gebruikt (9.2%). 4.7% gebruikte cannabis in de afgelopen maand. Een groot deel van de ooit-blowers blowt dus regelmatig.
Eerder beginnen met blowen is in verband gebracht met een groter risico later op psychische stoornissen stoornissen, afhankelijkheid, het gebruik van harddrugs en mogelijk cognitieve stoornissen (alle processen die te maken hebben met denken, zoals geheugen en concentratie).

Uit onderzoek is gebleken dat blowen onder de 16 jaar extra riskant is voor schoolprestaties, ontwikkelen van depressie en verslaving. Verstandig is om het blowen zo lang mogelijk uit te stellen, in ieder geval tot 18 jaar.

Verschillende soorten en werkzame stoffen

Als je voor de eerste keer gaat blowen, is het heel belangrijk dat je je door de verkoper goed laat voorlichten. Kies voor een lichtere soort om eerst kennis te maken. Sterkere soorten vergroten de kans op een negatieve ervaring.

Bronnen

1. Nationale Drug Monitor 2019

Versie: januari 2021

Hasj en wiet worden meestal gerookt. Bij de verbranding van plantaardige producten komen schadelijke stoffen vrij, waaronder teer. Roken van pure wiet laat 4 tot 5 keer meer teer in de longen achter dan een normale sigaret.

Roken van cannabis verhoogt de kans op:

• acute en chronische bronchitis
• verminderde werking van het immuunsysteem van de longen.

Er zijn aanwijzingen dat ook de kans op longkanker verhoogd wordt, maar uit bevolkingsonderzoek blijkt dit niet.

De boosdoener is teer. De extra hoeveelheid teer wordt veroorzaakt door:

• Het ontbreken van een filter zoals bij normale sigaretten. Hierdoor krijg je 2 tot 3 keer meer teer binnen.
• De rooktechniek. Blowers hebben de gewoonten grote volumes rook in te ademen en deze lang vast houden. Hierdoor wordt ook nog eens 1,5 keer meer teer afgezet. Om THC in de bloedbaan te krijgen is deze techniek helemaal niet nodig. THC wordt onmiddellijk en al in het begin van de longen opgenomen.

Acute en chronische bronchitis

Roken van hasj of wiet lijk de kans op chronische bronchitis 1,5 tot 2,5 keer te vergroten ten opzichte van mensen die niet roken (1). Dit uit zich in hoesten, piepende ademhaling en slijmproductie. Ook zijn er enkele aanwijzingen dat mensen die cannabis gebruiken een licht verhoogde kans kunnen hebben op ziekten als astma en longemfyseem (1). Het exacte effect is echt nog niet geheel duidelijk, omdat de onderzoeken niet eenduidig zijn.

In een Amerikaans onderzoek werden 4 groepen met elkaar vergeleken: niet rokers, wietrokers, tabakrokers en rokers van wiet en tabak. De wietrokers rookten in dit onderzoek gemiddeld 3 joints en de tabakrokers gemiddeld 20 sigaretten per dag. De rokers van wiet en de rokers van tabak hadden vaker bronchitis dan de niet rokers. De kans op bronchitis was bij de wietrokers en tabaksrokers even groot (2).

Verminderde werking van het immuunsysteem van de longen

Bepaalde cellen in de longen (macrofagen) hebben als taak het opruimen van bacteriën en indringers die via de ademhaling in onze longen terecht komen. Uit onderzoek bleek dat wietrokers twee keer zoveel van deze macrofagen in hun longen hebben dan niet rokers. Bij tabaksrokers was dat zelfs 3 keer zoveel.

De macrofagen zijn echter aangetast in hun functioneren. Zij zijn minder goed in staat om bepaalde bacteriën uit te schakelen (3). Dit alles kan er toe leiden dat rokers van cannabis net zoals rokers van tabak gevoeliger zijn voor infecties (4).

Longkanker

Over het risico van cannabis op verschillende soorten kanker zijn onderzoeken niet eenduidig. Dit heeft mogelijk te maken met het verstorende effect van het roken van tabak (6).

Kanker wordt voorafgegaan door bepaalde abnormale veranderingen in de cellen van de luchtwegen. Deze veranderingen worden zowel bij blowers als bij gebruikers van tabak gevonden. Mensen die zowel rookten als cannabis gebruikten hebben de meeste abnormale cellen (5).

In de bevolking wordt het verband tussen blowen en kanker nog niet gevonden. Er zijn geen epidemiologische studies die het verband tussen blowen en longkanker bevestigen.

Dieronderzoek suggereert dat er in de cannabisplant mogelijk een cannabinoïde (de psychoactieve stoffen in cannabis) zit die remmend zou kunnen werken op tumoren (5). Cannabis zou dan wat betreft longkanker zowel een bevorderend als een remmend effect kunnen hebben. Een andere verklaring zou kunnen zijn dat nogal wat cannabisgebruikers bij ouder worden ophouden met blowen. Op latere leeftijd krijgen zij dan toch minder schadelijk stoffen binnen.

Risico’s verminderen: gebruik van een vaporizer

Een vaporizer is een apparaatje wat cannabis niet verbrandt, maar wel verhit tot een temperatuur waarbij de werkzame stoffen vrijkomen. De damp die vrijkomt kan dan ingeademd worden. Uit onderzoek blijkt dat er in deze damp geen teer en andere (kankerverwekkende) stoffen zit. Die schadelijke stoffen zitten wel in de rook die vrijkomt bij verbranding (roken van een joint of waterpijp). Gebruik van een kruidenvaporizer kan dus een effectieve manier zijn om de risico’s van het roken te beperken. Lees meer over de vaporizer.

Denk jij eraan om te stoppen met wiet roken?

Stoppen met wiet roken heeft voordelen: je conditie en geheugen worden beter en je houdt geld over voor andere dingen. Lukt het niet om te stoppen met wiet roken? Op deze pagina vertellen we je over de mogelijkheden die Jellinek biedt om je gebruik te veranderen.

Stoppen of minderen met wiet.

Jellinek biedt volwassenen een zelfhulpprogramma aan om te stoppen wiet roken. Dit programma volg je online, zelfstandig, gratis en anoniem. Voor veel mensen is dat een uitkomst, anderen willen graag meer hulp bij stoppen. Als je behoefte aan meer hulp kun jij je aanmelden voor behandeling.

Stoppen heeft voordelen

Stoppen met blowen levert voordelen op. Onder andere de kwaliteit van je slaap, je concentratievermogen en je motivatie worden beter. Wiet roken kost geld, vooral als je regelmatig blowt. Dat geld kun je nu besteden aan andere dingen. Misschien heb jij zelf nog andere redenen om te stoppen met wiet roken.

Het online zelfhulpprogramma

In het programma van de Zelfhulp ga je aan de slag met leesopdrachten, kijkopdrachten en maakopdrachten. Het programma beslaat zes weken en helpt je stapsgewijs met het stoppen. Dit kan via je mobiel of via je desktop. Een account maak je met je e-mailadres aan.

Wil je in behandeling?

Soms kan stoppen met wiet roken lastiger zijn dan je dacht. Meld je dan aan voor behandeling. Samen met een behandelaar bespreek je de behandeling die het beste bij jou past. Ook wordt er tijdens de behandeling besproken of je wilt minderen of helemaal wilt stoppen met wiet roken.

Bronnen

1. W. van den Brink 2006, Hoe schadelijk zijn softdrugs, Justiele verkenningen.
2. Tashkin DP et al (1987), Respiratory symptoms and lung function in habitual, heavy smokers of marijuana alone, smokers of marijuana and tobacco, smokers of tobacco alone and non-smokers. Am Rev Respiratory Disease
3. Baldwin GC et al (1996) Alveolar macrophages derived from the lungs of tobacco, marijuana and cocaine users are functionally compromised. In: Harris LS ed. Problems of Drug Dependence.
4. Tashkin DP (1990) Effects of habitual use of marijuana and/or cocaine on the lung. In: Research findings on smoking of abused substances, NIDA Research Monograph #99.6. Hashibe, 2006)
5. Vervaeke, Hylke Tripmiddelen: cannabis. In: Drugs en Alcohol. Misbruik, gebruik en verslaving 2008.
6. NDM 2016, Trimbos-instituut

Versie: november 2020

Schadeloos roken bestaat niet. Bij het roken komen verbrandingsproducten vrij die erg slecht zijn voor de longen en gezondheid. Roken van wiet (cannabis) is, wat betreft teer, nog slechter dan het roken van tabak. Je kunt het risico van roken (een klein beetje) verminderen door:

• de ingeademde rook niet vast te houden en snel weer uit te ademen;
• bij roken van cannabis niet te combineren met tabak;
• een e-sigaret/vape (tabak) of vaporizer (cannabis) te gebruiken.

De laatste optie, gebruik van een vaporizer, is het meest effectief. Daarover lees je verderop op deze pagina meer.

Als je ervaren bent en weet bij welke hoeveelheid de effecten optreden zou het gebruik van een wietsoort met een hoog THC-gehalte mogelijk kunnen helpen om de schadelijke effecten van het roken tegen te gaan. Je hoeft dan minder te roken.

THC is niet schadelijk voor de longen, teer wel. Om de risico’s van blowen zoveel mogelijk te beperken zou je schadelijke stoffen zoals teer en koolmonoxide uit de rook moeten kunnen filteren.

Probleem is dat filters (zoals het water in een waterpijp en sigarettenfilters) niet alleen een gedeelte van de teer tegenhouden, maar ook een gedeelte van de THC. Gevolg daarvan is dat mensen weer meer gaan roken, waardoor het verminderde risico voor de longen weer te niet wordt gedaan.

Theoretisch zijn er een aantal manieren waarop je het inademen van schadelijke stoffen enigszins zou kunnen beperken. Of dit werkelijk werkt, dat wil zeggen of het de kans op schadelijke effecten ook maar iets verkleint, is nooit onderzocht. Voorzichtigheid blijft dus geboden.

De rook niet vasthouden

Door het diep inhaleren en het lang vasthouden van de rook wordt 1,5 maal meer teer afgezet in de longen dan normaal (1). Diep inhaleren en lang vasthouden heeft geen enkel effect op de uiteindelijke high. THC wordt binnen 2 tot 3 seconden voor 95% via de longen in het bloed opgenomen, diep inhaleren en lang vasthouden is helemaal niet nodig om een maximale high te bereiken. Het is wel extra schadelijk.

Wat je beter kunt doen is normaal inhaleren, net zoals bij een sigaret. Er zijn mensen die denken dat je meer stoned wordt als je de rook diep inhaleert en je deze lang vasthoudt. Dit is dus niet waar.

Niet combineren met tabak

Als je hasj of wiet puur rookt krijg je THC, teer en koolmonoxide binnen, maar in ieder geval geen nicotine. Dit lijkt winst.

Vaporizer

De beste methode lijkt het gebruiken van een zogenaamde ‘vaporizer’ of kruidenverdamper. Bij een vaporizer wordt de hasj of wiet niet verbrand maar verhit. Ook hoeft hierbij geen tabak te worden gebruikt. Uit onderzoek blijkt dat bij de juiste temperatuur-afstelling van een vaporizer geen teer en koolmonoxide vrijkomt. Verkeerd (te hoog) afstellen van de temperatuur kan tot gevolg hebben dat er toch nog teer en koolmonoxide vrijkomt, al blijft het minder dan bij verbranding van cannabis. Lees meer over vaporizers op: wat is een vaporizer en hoe werkt het?

Hoog THC-gehalte

Wiet met een hoog THC-gehalte kan een extra risico vormen voor verslaving. Helemaal zeker is dit niet. Een hoog THC -gehalte kan mogelijk wel een positief effect hebben op de teerneerslag in de longen. Uit een onderzoek blijkt dat bij verbranding van wiet met een hoog THC-gehalte minder teer ontstaat (2). Ook blijkt dat sterke wiet gebruikers minder roken (3). Ze nemen kleine en kortere trekjes. Ander onderzoek sprak dit echter weer tegen (2). Door het mindere roken zou de schade misschien iets afnemen.

Voor meer informatie over de schade aan je longen door blowen zie de volgende pagina: Waarom zijn hasj en wiet schadelijk voor de longen?

Bronnen

(1) Tashkin DP e.a. (1990) Effects of habitual use of marijuana and/ or cocaine on the lung. In± Research findings on smoking of abused substances, NIDA Research Monograph #99,DHHS Publication No. (ADM) 90-1960. Washington D.C.(2) Effects of varying potency on deposition of tar and THC in the lung during smoking. Pharm Biochem Behav 58: 1145-50, Matthias P.
(3) Effects of THC content on mrijuana smoking behaviour, Phar Biochem Behav 34: 173-9, Heishman S.
(4) www.interscience.wiley .com, A. Hazekamp e.a. 2005.

Versie: oktober 2020

Het roken via een vaporizer is niet schadelijk voor de longen en niet kankerverwekkend. De cannabis wordt namelijk niet verbrand zoals bij roken maar het wordt verhit waardoor de THC er uit verdampt. Als je de vaporizer goed afstelt komen er geen kankerverwekkende stoffen vrij.

Versie: juli 2020

Als hasj of wiet verbrandt ontstaat er (net zoals bij tabak) teer en koolmonoxide. Iemand die meeblowt ademt dus teer en koolmonoxide in. De teer en koolmonoxide komen van de verbrande wiet, maar ook van de verbrande tabak. De wiet wordt immers in een joint met tabak vermengd. Het meeste komt van de smeulende joint en slechts een klein deel van de rook die door de roker uitgeblazen wordt.

Gevolgen meeroken

Van cannabis zijn geen schattingen bekend, maar bij tabak wordt geschat dat door meeroken elk jaar enkele duizenden mensen overlijden door hartaandoeningen, enkele honderden door longkanker en een 10-tal door wiegendood (1). Door meeroken neemt de kans op longkanker met 20% toe. Het risico op hartaandoeningen neemt door meeroken met 20% tot 30% toe (2).

De gevolgen van het meeroken zijn het grootst bij kwetsbare groepen als kleine kinderen en mensen met luchtwegklachten. Kinderen die meeroken hebben vaker last van luchtweginfecties, astma en middenoorontsteking (3).

Door meeroken krijg je ook beetje THC en, als de joint vermengd is met tabak, ook nicotine binnen. Deze hoeveelheden zijn te gering om een psychisch effect te veroorzaken.

Bronnen

1. NDM 2016, Trimbos-instituut
2. De gezondheidsraad, 2003
3. Willemsen, C. Stimulerende middelen: tabak. In: Drugs en alcohol Gebruik, misbruik en verslaving (2008)

Versie: juli 2020

Incidenteel gebruik leidt niet tot blijvende hersenschade. Bij buitengewoon intensief gebruik is blijvende, onomkeerbare hersenschade niet geheel uit te sluiten. Hoewel zich dit vaak lijkt te herstellen wanneer je stopt met blowen. Het op zeer jonge leeftijd (onder de 15) beginnen met blowen verhoogt mogelijk wel het risico op hersenschade.

Als er al hersenschade optreedt leidt deze in ieder geval niet tot klachten. Ook is niet aangetoond dat cognitieve functies als geheugen achteruitgaan. Duidelijk is wel dat cannabis tijdens de roes invloed heeft op geheugen, concentratievermogen en het snel kunnen opnemen van informatie. Nadat de roes is uitgewerkt functioneert het geheugen echter weer normaal.

Verminderd functioneren

Mensen die na langdurig intensief gebruik stoppen ervaren geen duidelijke klachten die terug te voeren zouden zijn op hersenschade. Wel blijkt dat na stoppen bepaalde geheugentaken minder goed uitgevoerd worden en het vermogen tot plannen slechter is. Echter veel onderzoek wijst erop dat enige tijd na abstinentie (4 weken) weer herstel optreedt. (1, 2, 3, 4, 5, 6). De veranderingen in functioneren zijn dus niet blijvend.

Mogelijke beschadigingen aan de hersenen

Schade aan de hersenen kan:
– geconstateerd worden
– of aannemelijk gemaakt worden vanuit een theoretische onderbouwing.

Zichtbare beschadigingen.

Langdurig en zeer heftig cannabisgebruik kan mogelijk leiden tot een verkleinde hippocampus (7). Bij een onderzoeksgroep die zeer intensief gebruik had (20 jaar lang en een huidig gebruik van 7 joints per dag) bleek de hippocampus verkleind. Een verkleinde hippocampus werd ook gevonden bij jonge problematische drinkers (8). In een andere studie werd bij alcohol ook een verkleinde hippocampus gevonden maar konden cognitieve verschillen niet aangetoond worden(9).

Bij uitvoeren van geheugen taken bleken groepen die veel gebruiken bij de hersengebieden rondom de hippocampus een lagere activiteit te vertonen dan bij groepen die niet gebruiken (10). Dit zou kunnen liggen aan verminderde aandacht of verminderde doorbloeding. In een onderzoek bij intensieve gebruikers die gestopt waren met gebruik, werden ook verschillen gezien in de activiteit van de hersenen (bepaalde gebieden meer, bepaalde gebieden minder) ten opzichte van groepen die niet gebruiken. Ook na 28 dagen na stoppen waren deze verschillen te zien (11). Wat de betekenis hiervan is, is niet duidelijk. Er konden geen verschillen in prestaties aangetoond worden.

Aannemelijke schade: afname verbindingen in de cortex

Theoretisch is het aannemelijk dat intensief gebruik op jonge leeftijd leidt tot minder verbindingen tussen zenuwen in de cortex. De hersenen ontwikkelen zich tot het 24^e Levensjaar. Belangrijke delen van de cortex worden tijdens de adolescentie ontwikkeld. In de cortex worden allerlei verbindingen gelegd tussen zenuwen. Verbindingen die weinig worden gebruikt verdwijnen, verbindingen die veel worden gebruikt worden versterkt.

In de hersenen zorgen overdrachtstoffen ervoor dat signalen tussen de zenuwen worden doorgegeven. Een van deze overdrachtsstoffen is anandamide. THC, de werkzame stof in cannabis hecht zich aan zenuwen waar normaal gesproken anandamide zich aan hecht. Hierdoor kan anandamide zich niet meer aan de zenuwen hechten. De hersenen zien het ontbreken van anandamide als een teken dat deze verbinding weinig gebruikt wordt. Daardoor zou de verbinding ‘gesnoeid’ kunnen worden en kunnen verdwijnen. Op die manier zou cannabis gebruik kunnen leiden tot minder verbindingen (12). Overigens werd in een studie in 2006 (13)  nog geen aanwijzingen gevonden die duiden op een afname van witte stof (zenuwen).

Tenslotte

Duidelijk is wel dat intensief gebruik op jonge leeftijd (tussen 14 en 21 jaar) gepaard gaat met een aantal negatieve verschijnselen. Hierbij geldt hoe intensiever gebruikt wordt, hoe negatiever deze verschijnselen worden. Het samengaan van cannabisgebruik met deze verschijnselen wil niet zeggen dat cannabisgebruik hiervan de oorzaak is. Mogelijk ligt een andere factor ten grondslag aan zowel het cannabisgebruik als aan deze verschijnselen. Het gaat hierbij om het al of niet hebben van een diploma, inkomen, werkeloos zijn, tevredenheid met relatie en al of niet afhankelijkheid zijn van sociale diensten.

Literatuur:

1. Fernandez-Serrano MJ. Neuroscience & Biobehavioral Reviews. What are the specific vs.generalized effects of drugs of abuse on neuropsychological performance. Volume 35, Issue 3, January 2011, Pages 377-406
2. Wiers, R.W., Cousijn, J., ter Mors-Schulte, M., den Uyll, T., Goudriaan, A., Schilt, Th., Veltman, D., van den Brink, W. 2012. Neurocognitieve effecten van verslaving. ZonMw review, 1-81. Amsterdam.
3. Fried PA, Watkinson B. Neurotoxicology and Teratology. Neurocognitive consequences of marihuana a comparison with pre-drug performance. Mar-Apr;27 (2):231-239 2005
4. Harrison G,  Amanda J. et al.  Journal of  Clinical Pharmacoly  Cognitive Measures in Long term Cannabis users. November 1, 2002 42: 41S-47S
5. Robert J. et al. Addiction. Cannabis use and cognitive function: 8 year trajectory in a Young adult cohort. Dec 2011.
6. Hanson K,. Winward J et al. Addictive Behaviors. longitudinal study of cognition among adolescent marijuana users over three weeks of abstinence  Volume 35, Issue 11, November 2010, Pages 970–976
7. Yucel, M, et al. Archives genral Psychiatry. Regional Brain abnormalities Associated with longterm Heavy cannabis use. 2008 Jun ;65(6):694-701.
8. De Bellis M, et al. The American Journal of Psychiatry Hippocampal Volume in adolescent-onset alcohol use disorders. 2000 vol 157 no 5
9. Bonnie, J. et al. Psychiatry Research. Reduced hippocampal volume among adolescents with alcohol use disorders without psychiatric comorbidity 2005 139 (3) 181-191
10. Jager G et al. The Journal of the European College of neuropsychopharmacology  Effects of frequent cannabis use on hippocampal activity during an associative memory task. 2007 17(4): 289-297.
11. Schweinsburg A, Bonnie et al, J. Psychiatry Research: Neuroimaging.  Abstinent adolescent marijuana users show altered fMRI respone during spatial working memory. Volume 163, Issue 1, 2008, Pages 40–51
12. Pek. A, Grossman A, Neder-wiede-wiedeniet. Waarom is blowen slecht voor het puberbrein. Psychologie Magazine (2011)
13. Delisi E, Et al. Harm reduction Journal. A preliminary DTI Study showing no brain structural change associated with adolescent cananbis use. 2006

Versie: oktober 2013

Aangetoond is dat langdurig gematigd cannabisgebruik geen nadelige blijvende gevolgen heeft voor het geheugen. Wel heeft cannabis, als je onder invloed bent, gevolgen voor het kortetermijngeheugen. Onder invloed gaat onthouden moeilijker. Bij stoppen na langdurig gebruik kunnen deze effecten tot 7 dagen aanhouden (1, 2).

Gedurende de tijd dat je onder invloed bent heeft cannabis een negatieve invloed op het geheugen. Cannabis verstoort namelijk het kortetermijngeheugen. Dingen die net gebeurd zijn, worden weer vergeten. Midden in een zin weet je niet meer wat je wilde vertellen. Gebruikers beschouwen dit als een van de effecten die bij het gebruik hoort.

Geheugentestjes waarbij je cijfers of woorden moet herhalen doe je onder invloed aanmerkelijk slechter. Cannabis is daarom niet goed als je een les moet volgen, moet studeren of werken. De effecten op het kortetermijngeheugen verdwijnen 3 tot 4 uur na inname. Mogelijk is er in sommige gevallen ook sprake van blijvende invloed. Dat zou kunnen optreden als je jonge leeftijd begint met blowen.

Bij twee groepen zijn mogelijk wel blijvende effecten op het geheugen te vinden:

• de groep die op zeer jeugdige leeftijd (voor hun 16e /17e begint met blowen),
• de groep die zeer lang en zeer intensief blowt.

Startleeftijd blowen

Een groep jongeren die met blowen is gestopt, is nader bekeken. Drie subgroepen werden vergeleken. Mensen die voor hun 17e begonnen waren, mensen die na hun 17e begonnen waren en mensen die nooit geblowd hadden.

De groep die voor hun 17e begonnen was presteerden slechter op geheugentesten dan de groep die later begonnen was. De groep die later begonnen was verschilde niet in prestaties van de groep die nooit geblowd had (1, 3). Onder je 17e beginnen is dus riskant.

Langdurig gebruik

Er is ook een studie die suggereert dat bij zeer langdurig gebruik (meer dan 10 jaar) en zeer intensief gebruik (dagelijks meer dan 1 joint per dag), dit gebruik lijkt te kunnen leiden tot lichte stoornissen in aandacht en gedrag (1, 4).

In Oost Baltimore is een studie gedaan naar het functioneren van het geheugen bij ruim 1300 inwoners onder de 65 jaar. De deelnemers werden 12 jaar lang gevolgd. Naarmate mensen ouder worden nemen de mentale vermogens geleidelijk iets af. Er werd echter geen verschil in afname van het geheugen gevonden bij groepen die niet rookten of die dat wel deden (5).

Hippocampus

Bij geheugentestjes bleek dat bij mensen die veel gebruiken de activiteit van de hersengebieden rondom de hippocampus een lagere activiteit vertoonde dan bij groepen die gebruiken. Dit zou kunnen liggen aan verminderde aandacht of verminderde doorbloeding (6). De hippocampus is een deel van de hersenen dat belangrijk is voor het langetermijngeheugen.

Conclusie

De conclusie is dat alleen gebruik op zeer jeugdige leeftijd en bij groepen die zeer heftig en langdurig gebruikt hebben lichte blijvende geheugenproblemen kunnen optreden.

Bronnen:

(1) Brink, W van den, Hoe schadelijk zijn soft drugs. Justittiele verkenningen 2006

(2) Pope, H.G.  2002. Cognitive measures in long-term cannabis users. Journal of clincal pharmacology 2002

(3) Pope, H.G. 2003. Early-onset cannabis use and cognitive deficits. Drug and alcohol dependance 2003

(4) Bolla, K.I. Neural substrates of faulty decision-making in abstinent marijuana users. Neuroimage 2005

(5) Lyketsos, (1999) In: Tripmiddelen: Cannabis Alcohol en drugs gebruik, misbruik en verslaving, Vervaeke, H. (2008)

(6) Jager, G. et al. Effects of frequent cannabis use on hippocampal activity during an associative memory task.  The journal of the European College of neuropaychopharmacology (2007)

Versie: juli 2020

In principe breken mensen met anorexia hun medicatie (en dus ook drugs) even snel af als andere mensen. Ze hebben wel minder verdelingsvolume, dus minder lichaamsvolume waarover medicatie kan worden verspreid, waardoor ze een lagere dosering medicatie moeten gebruiken dan gezonde mensen, maar de afbraaksnelheid blijft hetzelfde.

Verder raden we mensen met anorexia af om drugs te gebruiken, met name cocaïne of andere stimulerende middelen. Mensen met anorexia hebben soms een zout-tekort (kalium) in hun bloed, hierdoor lopen ze een groter risico op hartritmestoornissen dan gezonde mensen. Cocaïne geeft ook een verhoogd risico op hartritmestoornissen, dus voor mensen met anorexia wordt dit risico nog groter.

Versie: maart 2020

Eenmalig of zeer incidenteel gebruik van cannabis leidt niet tot hersenschade. Je hersenen hebben een groot herstellend vermogen. Dit betekent dat ze (na blootstelling aan schadelijke stoffen) zichzelf meestal weer volledig herstellen.

Het is überhaupt twijfelachtig of cannabis tot blijvende hersenschade kan leiden. Mensen die langdurig en vaak cannabis gebruiken of op jonge leeftijd zijn begonnen kunnen concentratie- en geheugenproblemen en problemen in de motivatie hebben. Het is niet duidelijk of dit zich altijd weer herstelt. Door af en toe blowen loop je in ieder geval waarschijnlijk geen hersenschade op.

Versie: juli 2020

Er zijn risico’s voor:

• de lichamelijke gezondheid
• de geestelijke gezondheid
• misbruik en verslaving
• het sociaal en maatschappelijk functioneren

De risico’s hebben te maken met de stof zelf, met de manier waarop de drugs toegediend worden (bijv. spuiten/roken) en met de maatschappelijke omstandigheden waaronder gebruikt wordt. Het illegaal zijn van een drug brengt extra risico’s met zich mee.

Lichamelijke gezondheid

Bij lichamelijke risico’s kun je een onderscheid maken tussen risico’s op de korte termijn (overdosis) ofwel acute risico’s en risico’s op de lange termijn (het optreden van allerlei lichamelijke ziekten). Bij het ontstaan van lichamelijke risico’s spelen dosis en frequentie van gebruik een belangrijke rol. De risico’s nemen toe naarmate vaker gebruikt wordt.

Geestelijke gezondheid

Drugs kunnen een negatieve invloed hebben op iemands geestelijke gezondheid. De redenen en motieven van gebruik spelen hierbij een belangrijke rol. Als gebruikt wordt om allerlei moeilijkheden uit de weg te gaan ontwikkelt iemand zich niet. Hij leert dan niet om de moeilijkheden te overwinnen.

Verder kunnen drugs door de frequentie van gebruik, een te grote plaats in iemands leven innemen. Hobby’s en vrienden worden dan verwaarloosd. Drugs worden dan heel bepalend voor de keuzes die iemand in zijn leven maakt.

Risico op misbruik en verslaving

Elke drug heeft een risico op misbruik en verslaving. Van elke 100 mensen die ermee beginnen raken er een aantal verslaafd. Bij alcohol gaat 10% van de mensen die ermee begint teveel drinken en wordt 3% verslaafd. Ook bij cannabis zie je dat 10% van de leerlingen die ermee begint dagelijks gaat blowen.

Maatschappelijke risico’s

Door alcohol en drugs kunnen er maatschappelijke problemen komen bijvoorbeeld door geweld, ruzies of rijden onder invloed. Bij drugs kan dat ook al gebeuren omdat illegaal is. Overmatig gebruik van alcohol en/ of drugs leidt verder tot problemen met relaties of werk.

Versie: september 2019

Duidelijk is dat intensief gebruik op jonge leeftijd (tussen 14 en 25 jaar) gepaard gaat met een aantal negatieve verschijnselen. Hierbij geldt hoe intensiever gebruikt wordt, hoe negatiever deze verschijnselen worden. Problemen kunnen zich op latere leeftijd uitten door bijvoorbeeld het niet behalen van een diploma, werkloosheid en relatieproblemen.

Het samengaan van cannabisgebruik met deze verschijnselen wil niet zeggen dat cannabisgebruik hiervan de oorzaak is. Mogelijk ligt een andere factor ten grondslag aan zowel het cannabisgebruik als aan deze verschijnselen.

Puberteit

De puberteit is voor de persoonlijke ontwikkeling een buitengewoon kritische periode waarin je vele keuzes moet maken en veel problemen moet oplossen. Hierdoor ontwikkelt je brein zich en leer je vaardigheden die later in het leven nodig zijn. Veel blowen in deze periode kan leiden tot het uitstel van keuzes en op het niet oplossen van problemen. Je staat als het ware stil in je persoonlijke ontwikkeling.

Mensen kunnen blowen om positieve redenen (bijvoorbeeld voor de gezelligheid) of om negatieve redenen (bijvoorbeeld om angst kwijt te raken of de dag door te komen). Wanneer je om negatieve redenen blowt en problemen vermijdt ontwikkel je jezelf niet of loopt je ontwikkeling een achterstand op.

Jeugdhulpverlening

Jongeren die klant zijn van de jeugdhulpverlening blijken veel vaker dagelijks te blowen dan hun leeftijdgenoten op school. In Amsterdam blowt 15% van de klanten van de jeugdhulpverlening dagelijks (1), op scholen ligt dat bij een vergelijkbare leeftijdsgroep (15/16) op 1,5% (2). Recentere cijfers zijn niet bekend. Dagelijks gebruik lijkt dus samen te gaan met allerlei persoonlijke problemen. Opnieuw, daarmee is niet gezegd dat deze problemen door cannabis veroorzaakt zijn. Het is mogelijk maar hoeft niet.

De indruk bestaat dat nogal wat klanten van de jeugdhulpverlening de cannabis vooral gebruiken als een kalmerend middel. Ze blowen om geen last te hebben van hun problemen.

Wat je kunt zeggen is, dat deze jongeren, door het velen blowen hun problemen niet aangaan en het oplossen van hun problemen uitstellen, of sterker nog, daar geheel niet aan toe komen. Ze gebruiken de drug om de emotionele pijn te vermijden. Daardoor komen ze niet verder en ontwikkelen ze zich niet. Soms gaat dat zo jaar in jaar uit.

Dit is ook het beeld van de klant die zich meldt bij de hulpverlening. Het gaat hierbij vaak om mensen die veel persoonlijke problemen hebben, een blowgeschiedenis hebben van 10 tot 15 jaar en in feite in hun leven niet opgeschoten zijn. Op die manier hebben ze op latere leeftijd flink last van hun heftige blowen toen ze nog jong waren.

Als je dagelijks blowt, is het altijd verstandig om eens te proberen een paar dagen per week niet te blowen. Als dat spanningen of problemen oplevert is het verstandig hierover met anderen te praten of hulp te zoeken.

Bronnen:

1. Antenne 2012

Versie: juli 2020

Intensief cannabisgebruik op jonge leeftijd (jonger dan 16 jaar) kan leiden tot minder goede schoolprestaties. Bij begin na 16e levensjaar of af en toe gebruik lijken er geen negatieve effecten gevonden te worden. Cannabis beïnvloedt:

• Je kortetermijngeheugen.
• Je concentratievermogen.
• Het tempo waarmee je informatie verwerkt.

Hasj en wiet zijn van invloed op een aantal vaardigheden, die je nodig hebt om je school en werk goed te kunnen doen. Als je stoned bent, functioneert je geheugen minder goed en ben je minder bij de les. Ook verandert het tempo waarmee je informatie verwerkt. Dit effect kan ook de dagen na gebruik nog aanhouden. Als je dus dagelijks of om de paar dagen blowt kan dit effect hebben op je schoolprestaties.

Kortetermijngeheugen

Gebruik van hasj en wiet verstoort het kortetermijngeheugen. Iemand vertelt je bijvoorbeeld iets, maar halverwege het verhaal ben je het begin al weer vergeten.

Uit onderzoek blijkt dat proefpersonen tijdens gebruik moeite hebben met het herhalen van een reeks cijfers of met het herinneren van een lijst voorgelezen woorden. Deze acute effecten van cannabis op het kortetermijngeheugen (of werkgeheugen) zijn kortdurend. Ze verdwijnen 3 tot 4 uur na inname. Afhankelijk van de mate van gebruik kunnen de effecten op het kortetermijngeheugen langer aanhouden. Op het langetermijngeheugen heeft cannabis geen invloed.

Concentratie

Langdurig gebruik van hasj en wiet beïnvloedt ook je vermogen om je aandacht ergens bij te houden. Taken die veel aandacht vragen gaan minder goed. Het blijkt vooral moeilijker om een onderscheid te maken tussen wat belangrijk en onbelangrijk is. Je vermogen om je te concentreren verandert ook. De concentratie kan zich gaan richten op een detail bijvoorbeeld op een blad aan de boom. Voor de les pakt dat natuurlijk verkeerd uit. Ook wordt je fantasie geprikkeld. Ook daardoor verlies je de aandacht.

Informatieverwerking

Ten slotte blijkt dat je door het langdurig gebruik van hasj en wiet informatie ook trager opneemt. Ook dat is natuurlijk niet goed voor school en werk. Als je stopt treedt gedeeltelijk herstel op, maar bepalen wat nu belangrijk is en wat niet, blijft moeilijk.

Hersenen

Voor al deze verschijnselen is ook een lichamelijke verklaring. Het blijkt dat cannabis vooral werkt op die plekken in het centrale zenuwstelsel (hippocampus en cerebrale cortex) die een rol spelen bij het kunnen onderscheiden van wat belangrijk is en wat niet. Deze verschijnselen kunnen toenemen naarmate je meer en vaker blowt.

Bronnen:

K. van der Heiden en G Schippers, handboek verslaving, 1982.
W. van den Brink, Hoe schadelijk zijn softdrugs, Justitiële Verkenningen, 2006.

Versie: juli 2020

Dit is een vraag die vaak gesteld wordt. Een psychose of schizofrenie zijn complexe ziektebeelden. Waarschijnlijk is cannabis niet de enige oorzaak van het ontstaan hiervan. Cannabis triggert het waarschijnlijk alleen bij mensen die hier een bepaalde aanleg voor hebben. Het probleem is alleen dat je nooit helemaal zeker weet hoeveel aanleg jij hier zelf voor hebt. Het is dus altijd goed om voorzichtig te zijn en goed op bepaalde signalen te letten.

Uit Australisch onderzoek is duidelijk geworden dat cannabisgebruik ervoor kan zorgen dat de ziekte 2,5 jaar eerder ontstaat dan wanneer je niet geblowd zou hebben (3). Het eerder ontstaan van schizofrenie is schadelijk omdat, het eerder uitbreken van de ziekte gepaard gaat met een slechter afloop.

Mensen die gevoelig zijn voor schizofrenie hebben daarnaast een grotere kans om te beginnen met cannabisgebruik. Dit cannabisgebruik kan vervolgens de schizofrenie triggeren. Vervolgens lijken de effecten van cannabis op korte termijn verlichting te geven aan de symptomen van schizofrenie. Mensen gaan het hierdoor gebruiken als zelfmedicatie. Echter verergert cannabis de klachten op de lange termijn juist (7).

Familie

Als schizofrenie in je familie voorkomt is het raadzaam om niet te blowen. In een onderzoek dat in Nederland gedaan is, is duidelijk dat broers en zussen van schizofrenen, na gebruik van cannabis, 15 keer zo gevoelig zijn voor lichte psychotische verschijnselen dan mensen die geen schizofrenie hebben (4).

Schizofrenie

Mensen met schizofrenie hebben last van hallucinaties, paranoïde denkbeelden en ernstige stoornissen in het sociale functioneren. Het is een ernstige ziekte die zich meestal uit tussen het 15e en 30e levensjaar. Het blijkt dat de combinatie van bepaalde genen (een variant van het COMT-gen) en gebruik van cannabis de kans op schizofrenie vergroten. Die kans wordt nog groter als je op jonge leeftijd begint met blowen. Bovendien is er sprake van een dosis -response relatie dat wil zeggen hoe vaker men cannabis gebruikt hoe groter het gevaar op de ziekte.

6 tot 10%

Ongeveer 6 tot 10% van alle gevallen van schizofrenie is gelinkt aan het gebruik van cannabis (1,2,5). Per jaar zijn er ongeveer 1600 nieuwe gevallen van schizofrenie. Bij 100 tot 160 gevallen speelt cannabis dus een mede bepalende rol. Hierbij is het dus niet waarschijnlijk dat de cannabis de schizofrenie heeft veroorzaakt. Wel kan cannabis de cannabis een belangrijke rol hebben gespeeld in het moment van het ontstaan van de schizofrenie.

Behandeling van schizofrenie

Bij de behandeling van schizofrenie zijn er aanwijzingen dat het gebruik van cannabis:

• een negatieve invloed heeft op het verloop van de psychose en vaker leidt tot terugval;
• ervoor zorgt dat de medicijnen tegen schizofrenie minder goed werken;
• ervoor zorgt dat de bijwerkingen van de medicijnen minder gevoeld worden. Dit is vaak één van de redenen waarom patiënten toch willen blowen.
• bepaalde symptomen van de psychose verminderen. Ook dit is vaak een van de redenen waarom patiënten toch willen blowen (6).

Bronnen

1. Hoe schadelijk zijn softdrugs. W. van den Brink, Justitiële Verkenningen, 2006
2. “Moderation of effect of adolescent-onset ….gen X invironment interaction”. A. Caspi e.a., 2005
3. Archives of General Psychiatry. Large, M. Cannabis use and earlier onset on psychosis
4. Archives of General Psychiatry. GROUP investigators. The genetic risk and outcome in psychosis
5. NDM, 2009
6. Handboek Verslaving 1998; Cursus ‘Blow up, blow out, kennis en vaardigheidstraining met betrekking tot cannabisgebruik. Boumanhuis.
7. Pasman, A. et al. (2018). WAS of lifetime cannabis use reveals new risk loci, genetic overlap with psychiatric traits, and a causal influence of schizophrenia. Nature Neuroscience, 21 (1161-1170), 2018.

Versie: maart 2018

Cannabis kan verkeerd vallen. Je kan angstig worden, in paniek raken, verward zijn of gestrest of je kan misselijk worden. Levensbedreigend is het nooit, maar mensen kunnen wel een zeer vervelende ervaring krijgen.

Er kunnen verschillende redenen zijn dat je flipt:

• Je hebt teveel genomen. Je hebt bijvoorbeeld te veel spacecake gegeten of de cake is veel sterker dan je had verwacht.
• De setting is niet goed. Je bent bijvoorbeeld op een erg drukke plek of ergens anders waar je je niet op je gemak voelt.
• De set is niet goed. Dit houdt in dat je persoonlijke eigenschappen op dat moment niet ideaal zijn. Je zit bv niet lekker in je vel, of je hebt stress omdat je de dag erna een examen hebt. Ook kan het gebeuren dat iemand schrikt van de onbekende lichamelijke effecten, zoals hartkloppingen. Die zorgen er dan voor dat iemand schrikt en denkt dat er iets ergs aan de hand is.

Te grote dosis

In het begin weet je vaak niet hoeveel je moet nemen. Nederwiet en hasj kunnen een hoog THC-gehalte hebben. Hierdoor kun je teveel binnen krijgen. Het komt relatief vaker voor bij spacecake dat je een vervelende ervaring hebt. De sterkte van een spacecake is lastig te bepalen. Ook is het een veel gemaakte fout om meerdere plakken spacecake te eten. Het duurt lang voordat je spacecake voelt, dus dan kan je denken dat je nog een plak nodig hebt. Die 2e plak kan dan te veel zijn.

Setting

De omgeving is een belangrijke invloed op de ervaring. Als je in een omgeving bent waar je je niet op je gemak voelt kan dat zorgen voor een vervelende ervaring. Een drukke omgeving bijvoorbeeld kan erg onplezierig worden als je cannabis op hebt. Zorg dus dat je op een rustige plek bent waar je je op je gemak voelt.

Set

De set zijn je persoonlijke eigenschappen. Een negatieve stemming of vermoeidheid kunnen er bijvoorbeeld voor zorgen dat de cannabis verkeerd valt. Maar ook stress kan een rol spelen. Als je de volgende dag een examen hebt bijvoorbeeld.

Als mensen voor de eerste keer gebruiken, schrikken ze soms van de lichamelijke effecten zoals hartkloppingen of duizeligheid en raken dan in paniek. Dit gebeurt zeker bij toeristen. Vaak zijn in het geboorteland bij de voorlichting de gevaren van cannabis sterk benadrukt. Allerlei onverwachte lichamelijke ervaringen krijgen dragen dan bij aan de paniek.

Versie: januari 2021

De zogenaamde stepping stone (of gateway drug) theorie stelt dat het gebruik van een bepaald middel kan leiden tot het gebruik van andere, zwaardere middelen. In 1975 werd hier voor het eerst over gepubliceerd. Deze theorie werd in het verleden veel gebruikt om bijvoorbeeld het gebruik van cannabis in diskrediet te brengen.

Er werd verondersteld dat het gebruik van cannabis automatisch leidt tot het gebruik van andere gevaarlijke middelen. Dus ook al lijkt cannabis in sommige gevallen redelijk onschuldig, het gebruik ervan zou volgens de theorie tot problemen met bijvoorbeeld cocaïne of heroïne kunnen leiden.

De wetenschappelijke onderbouwing van deze theorie is echter erg dun. Het is gebaseerd op onderzoek waaruit bleek dat mensen die ooit cannabis hebben gebruikt, een grotere kans hebben om later ook andere middelen te gaan gebruiken. Hierbij is echter de fout gemaakt om verband te verwarren met oorzaak.

Uit latere onderzoeken bleek dat cannabis waarschijnlijk niet de oorzaak van het andere gebruik was. Waarschijnlijk zijn sommige mensen die cannabis gebruiken vanwege bepaalde persoonlijkheidskenmerken ook eerder geïnteresseerd in andere middelen.

Uit ander onderzoek blijkt dat wellicht alcohol en nicotine vanwege hun specifieke uitwerking op het brein ‘gateway drugs’ kunnen zijn. Echter zijn er ook bij deze onderzoeken een aantal kanttekeningen te plaatsen. Waarschijnlijk spelen bij mensen andere factoren een grotere rol.

Bronnen:

1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4291295/
2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4929049/
3. http://www.oxfordscholarship.com/
4. http://advances.sciencemag.org/content/3/11/e1701682
5. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4353486/
6. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/1188374

Versie: november 2020

Effecten van drugs zijn afhankelijk van drie factoren: de drug zelf, de persoon en de omgeving waarin hij gebruikt. Deze factoren worden ook wel drugs, set en setting genoemd.

Drug:

Bad trips komen het meest voor bij tripmiddelen zoals lsd, paddo’s en hasj en wiet maar bij andere middelen kan je ook een bad trip krijgen.

Persoon (set):

Lichamelijke en geestelijke conditie zijn mede bepalend of een bad trip al of niet optreedt. Is de gebruiker gespannen of gestrest, is hij depressief of vrolijk? Heeft hij een lichamelijke of geestelijke aandoening? Gebruikers die zich evenwichtig en optimistisch voelen en lichamelijk goed uitgerust en gezond zijn, hebben minder kans op een bad trip.

Omgeving (setting):

Is het rustig of druk, is de omgeving veilig of onveilig? Mensen die in een veilige, vertrouwde en bekende omgeving zijn en zich in goed gezelschap bevinden, hebben minder kans op een bad trip.

Voorbereiding

Als gebruikers een tripmiddel willen nemen, moeten zij met deze factoren rekening houden en zich goed voorbereiden.

Een goede voorbereiding betekent dat gebruikers:

• Enkele uren voordat ze een trip nemen, een gezonde en lichte maaltijd nuttigen.
• Er voor zorgen dat ze gedurende de trip fruit, vruchtensappen en of kruidenthee bij de hand hebben.
• Een kleine dosis nemen. Het is immers meestal niet bekend welke sterkte het middel dat ze nemen heeft. Beter nog is het om de drugs te laten testen.
• Alleen in een vertrouwde, veilige omgeving gebruiken.
• Er voor zorgen dat er altijd mensen bij zijn die ze vertrouwen.
• Er voor zorgen dat er altijd iemand bij is die niet gebruikt en die nuchter is (een tripsitter).
• De trip over zich heen laten komen en niks forceren.
• Goed reageren als het fout gaat.
• Als dat toch gebeur moeten gebruikers proberen zich te ontspannen, een rustige omgeving opzoeken en proberen aan plezierige niet bedreigende dingen te denken.
• Drugs niet combineren met andere drugs
• De tijd nemen om bij te komen.
• Tijdens en vlak na de trip nooit deelnemen aan het verkeer.

Versie: augustus 2019

Spacecake is een cake waarin hasj of wiet zit. Meestal wordt bij de bereiding een beetje hasj of wiet opgelost in gesmolten boter. Cannabis lost goed op in vet. Hierdoor wordt de hasj of wiet gelijkmatig over de cake verdeeld. Het eten van spacecake is moeilijk te doseren.

Cannabis rauw eten kan ook, dit heeft echter niet hetzelfde effect als spacecake. De cannabis dient idealiter eerst verwarmt te worden voordat de werkzame stof actief wordt.

Er zijn verschillen tussen het eten van spacecake en het roken van hasj of wiet. Bij spacecake:

• treden de effecten veel later op;
• houden de effecten langer aan;
• zijn de effecten vaak heftiger.

Effecten treden veel later op

Als je spacecake eet, begint de werking niet direct zoals bij roken, maar vaak pas na 3 kwartier tot 1,5 à 2 uur. Het gevaar hiervan is dat je denkt dat de spacecake niet werkt en daarom nog een stuk neemt, waardoor je uiteindelijk te veel binnenkrijgt. Je kan dan ook 12-18 uur later nog stoned zijn.

Als iemand rookt voelt hij vaak precies aan wanneer hij genoeg heeft. Hij stopt dan en legt het jointje weg. Bij spacecake kan dat niet. Als iemand te veel binnen heeft, kan hij niet meer terug. Het doseren van spacecake is dus lastig. Gebruikers worden om deze reden geadviseerd om niet bij te nemen. Wil je toch bijnemen? Wacht dan altijd minstens 2 uur.

Effecten houden langer aan

De werkingsduur van spacecake is veel langer. Pas na 4 tot 6 uur begint de gebruiker zich weer normaal te voelen. Na-effecten kunnen nog tot 12 uur aanhouden en soms zelfs langer. De lange werkingsduur kan soms onplezierig zijn, zeker als je op een gegeven moment wilt gaan slapen of moet werken of studeren de volgende dag.

Effecten zijn vaak veel heftiger

De effecten van het eten van spacecake kunnen veel heftiger en intenser zijn dan bij roken van hasj of wiet. De tripeffecten (dingen anders zien en beleven) nemen vaak de overhand. Soms kunnen de effecten ronduit onplezierig worden. De gebruiker kan zich dan ziek en angstig voelen.

Dit komt onder andere doordat de cannabis op een andere manier wordt verwerkt door je lichaam. Doordat het eerst door het verteringsstelsel gaat, wordt er een groot deel van de actieve stof, THC, omgezet naar 11-OH-THC. Deze stof passeert gemakkelijker de bloed-hersenbarrière en is hierdoor potenter dan THC. Dit zorgt vervolgens voor sterkere effecten.

Het beste wat een gebruiker tegen onplezierige effecten kan doen is een rustige plek opzoeken en iets zoets eten of drinken. Een geruststellende gedachte is dat de effecten vanzelf weer verdwijnen en er geen blijvende schadelijke gevolgen zijn.

Versie: augustus 2020

Synthetische cannabinoïden (soms Spice genoemd) zijn in het laboratorium gemaakte stoffen die een vergelijkbare werking in de hersenen hebben als THC. THC is een van de belangrijkste werkzame stoffen in wiet en hasj.

Een paar jaar geleden waren deze stoffen nieuw en de meeste nog niet verboden. Ze werden toen verkocht in smartshops en op internet. Deze synthetische cannabinoïden werden toegevoegd aan een mengsel van kruiden. Dit werd verkocht onder verschillende merken en namen, zoals Spice.

Mensen roken het vanwege het cannabisachtige effect. Het kan een ontspannen roes geven. Maar doseren is erg lastig. En soms worden mensen paranoïde of krijgen andere vervelende bijwerkingen. Het effect is dus onvoorspelbaar. We weten ook nog weinig over de risico’s. Het is dus niet hetzelfde als ‘normale’ cannabis. Maar omdat het soms in kruiden wordt verwerkt kan het wel lijken op echte cannabis.

Gebruik en wetgeving

Er zijn een heleboel synthetische cannabinoïden. Een aantal daarvan zijn verboden. Naast Spice zijn er nog een heleboel andere namen waaronder synthetische cannabinoïden verkocht worden.

In Nederland worden deze synthetische cannabinoïden erg weinig gebruikt maar in landen zoals Duitsland en Engeland is het een tijdje wat populairder geweest. Dat was vooral zo toen deze stoffen nog niet verboden waren. Waarschijnlijk omdat het in die landen moeilijker is om aan (echte) cannabis te komen. Of omdat er strenger op het gebruik van cannabis gecontroleerd wordt.

De overheid in Nederland is bezig met een wet (stofgroepenverbod) waarbij in één keer veel ‘nieuwe drugs’, worden verboden. Dan zullen synthetische cannabinoïden ook verboden worden.

Gebruik in gevangenissen

In 2023 kwamen deze stoffen opnieuw in het nieuws, omdat het Trimbos heeft onderzocht dat synthetische cannabinoïden in een gevangenis in Nederland gebruikt zouden worden. Het zou gesmokkeld worden door het op te lossen in brieven of papieren post. De ontvanger (gevangene) kan dit papier dan roken. We weten dat dit ook voorkomt in gevangenissen in het buitenland. Het is populair omdat het eenvoudig binnen te smokkelen is. En bij urinecontroles worden synthetische cannabinoïden vaak niet gevonden.

Wat zijn de risico’s van synthetische cannabinoïden/Spice?

De risico’s van deze middelen zijn vaak veel groter dan die van cannabis. Zo zijn er gevallen waarbij mensen zijn overleden na het gebruik van Spice, iets wat bij gewone cannabis niet kan. Ook is de verslavingsproblematiek bij het gebruik bij gebruik van deze stoffen veel malen groter. Dit is bijvoorbeeld in bepaalde plekken in Groot-Brittannië en Oost-Europa in het verleden duidelijk geworden.

Doseren is erg lastig. Vaak zijn synthetische cannabinoïden erg krachtig (potent) en is een hele kleine hoeveelheid al voldoende voor een sterk effect. Er is ook nog weinig onderzoek gedaan naar de risico’s op korte of lange termijn. Net zoals bij gebruik van andere research chemicals (designer drugs) ben je dus je eigen proefkonijn.

Bronnen:

NDM: synthetische cannabinoïden

Drugsgebruik in gevangenissen zorgelijk – Trimbos-instituut

Versie: mei 2023

In 2016 is door het RIVM onderzoek gedaan naar vervuiling in cannabis. Hierbij lag de nadruk vooral op bestrijdingsmiddelen en giftige schimmels (aflatoxines). In het onderzoek hebben de onderzoekers 25 samples bekeken, in 23 van deze samples zijn bestrijdingsmiddelen gevonden. In 11 samples was deze concentratie hoger dan is toegestaan volgens de kruidengeneesmiddelenrichtlijn. Maar de concentraties waren dermate laag dat ze geen gevaar voor de volksgezondheid vormden. Er zijn geen aflatoxines aangetroffen. In 1 geval werd een pesticide aangetroffen dat niet meer is toegelaten op de Europese markt (carbendazim). De aangetroffen hoeveelheden pesticiden in de onderzochte monsters zijn laag en vormen geen gevaar voor de gezondheid bij orale inname of pulmonaire blootstelling via inhalatie (roken/vaporiseren).

Het valt dus relatief mee met de vervuiling van de cannabis in Nederland met pesticiden en schimmels. In andere landen lijkt dat niet altijd het geval te zijn (2).

Het kan echter ook zo zijn dat de cannabis is verzwaard om er een hogere opbrengst uit te krijgen. Voor meer informatie hierover zie de pagina: Is hasj of wiet versneden met stoffen zoals glasparels of lood?

Bron:

(1) www.rivm.nl en RIVM informatiebrochure: Residuen van gewasbeschermings- middelen in cannabisExtra risico voor de gebruiker?

(2) Trimbos factsheet Gebruikerwijzen van cannabis en hun effecten en gezondheidsrisico’s

Versie: juli 2020

In 2007 is bekeken of nederwiet is versneden met stoffen als glaspareltjes, zand of lood. Ook is gekeken of stoffen gebruikt worden om de nederwiet zwaarder te maken of het er mooier uit te laten zien. In dit onderzoek werden geen versnijdingen met zand of glaspareltjes aangetroffen bij monsters die van coffeeshops kwamen. Bij enkele verdachte monsters die bij de testservices werden ingeleverd zijn wel glaspoeder en kalk aangetroffen.

In 2016 is er onderzoek gedaan door het RIVM naar vervuiling van cannabis met pesticiden en schimmels. Voor meer informatie zie de pagina: Is cannabis vervuild met pesticiden en schimmels?

Bron: Niesink et al. THC concentraties in wiet, nederwiet en hasj in Nederlandse coffeeshops (2006/2007). Trimbos-instituut.

Versie: april 2016

We weten nog niet alles van de invloed van cannabis op het slapen. Cannabis zorgt er voor sommige gebruikers voor dat ze zich ontspannen en dat ze slaperig worden. Je valt dan sneller in slaap. Maar cannabis verstoort ook de manier waarop je slaapt. Cannabis beïnvloedt de REM-slaap. Tijdens deze REM-slaap verwerk je gebeurtenissen van de voorgaande dag. Dit is erg belangrijk voor het vormen van herinneringen. Het kan dus lijken alsof je met cannabis beter slaapt maar eigenlijk slaap je alleen maar minder efficiënt. Het is aan jezelf om de afweging te maken waar je meer last van hebt, het langer wakker liggen of het minder efficiënt slapen.

Het roken van een andere soort wiet zal dit waarschijnlijk niet oplossen. Je kan dan beter kijken naar andere oplossingen. Bekijk bijvoorbeeld deze tips om beter te slapen.

Versie: januari 2021

Cannabisgebruik heeft nauwelijks risico’s voor het hart. THC zorgt voor een enigszins verhoogde hartslag, waardoor het hart meer zuurstof nodig heeft. Door het roken komt er koolmonoxide in het bloed. Hierdoor kan het bloed minder zuurstof vervoeren. Het hart moet dus harder werken, terwijl het minder zuurstof krijgt.

Dit is riskant voor mensen met hartklachten, aderverkalking of een verhoogde bloeddruk. Bij mensen met hartklachten, verhoogde bloeddruk of aderverkalking kan cannabisgebruik leiden tot pijn op de borst en mogelijk hartinfarct of hersenbloeding.

Versie: juli 2020

In wetenschappelijke kring verschillen de meningen. Sommigen zijn van mening dat langdurig gebruik tot depressies kan leiden, anderen weer niet. Bij cannabisgebruik op jonge leeftijd lijkt er wel een oorzakelijke relatie met depressie (1, 2) te bestaan.

Het blijkt dat langdurig en intensief cannabisgebruik samenhangt met depressie en mogelijk ook met suïcidaliteit. Samengaan van intensief gebruik en depressie wil echter nog niet zeggen dat het gebruik van cannabis de oorzaak van de depressie is. Het ook zijn dat een andere factor (bijvoorbeeld ervaringen in de jeugd of genetische factoren) zowel ten grondslag liggen aan de depressie als aan het cannabis gebruik.

Depressie en blowen

Als je depressief bent is blowen geen goed medicijn. Blowen kan de klachten verergeren. Bovendien zorgt het er voor dat je emotionele ontwikkeling stil staat. Die ontwikkeling is nodig om uit je depressie te kunnen komen.

Bron
(1) W. van den Brink, Hoe schadelijk zijn softdrugs, Justitiële verkenningen, 2006.

(2) Gobbi- Association of Cannabis Use in Adolescence and Risk of Depression, Anxiety, and Suicidality in Young Adulthood

Versie: juli 2020

Bij het roken van wiet komt, net als bij het roken van tabak, teer en koolmonoxide vrij. Teer zet zich af op de stembanden en kan de stembanden aantasten.

Stembanden

Stembanden bevinden zich in de luchtweg. Als je geluid wilt maken, breng je je stembanden bij elkaar. De door de nauwe opening stromende lucht brengt de stembanden in een trilling. Hierdoor gaat de lucht trillen en ontstaat geluid. De stembanden zijn eigenlijk een soort plooien van slijmvlies met spiertjes die voor spanning kunnen zorgen.

Teer

Teer zet zich af op het slijmvlies. Niet alleen op de stembanden, maar op het gehele slijmvlies van de luchtwegen, dat loopt van je neus tot diep in je longen. Het slijmvlies heeft o.a. als taak het afvoeren van vuil. Door de teer kan het slijmvlies die taak minder goed vervullen. Het vuil blijft zitten en als reactie wordt extra slijm geproduceerd.

Geïrriteerde slijmvliezen

Het slijm wat door het roken wordt veroorzaakt hoopt zich op in je keel. Het kan je stembanden alleen passeren door te hoesten. Je stembanden raken hierdoor geïrriteerd, waardoor de slijmvliezen opzwellen. Het weefsel van de stembanden is dan verdikt. De normale trilling van de stembanden wordt belemmerd en de helderheid van je stem is verdwenen.

Chronische verdikking

Ook kan roken tot een chronische verdikking van de stembanden leiden. Onder het slijmvlies van de stembanden hoopt zich dan weefselvocht op. De stembanden kunnen daardoor moeilijker trillen. Vooral de hogere tonen geven dan problemen. De stem klinkt monotoon en hees.

Poliepen

Ook kan zich een poliep vormen op de stemband. Er ontstaat een beperkte verdikking en ook hierdoor kan je stem hees klinken.

Herstel

Het goede nieuws is dat de slijmvliezen zich kunnen herstellen als ze niet langer door rook geïrriteerd worden. Bij blijvende heesheid is het overigens verstandig om je huisarts te raadplegen.

Voorkomen

Niet blowen is de beste manier om problemen met je stem en keel te voorkomen. Een minder schadelijke manier van cannabis gebruiken (in vergelijking met roken), is door gebruik te maken van een kruidenvaporizer. De wiet wordt door zo’n vaporizer verhit zonder te verbranden. Er komen dan veel minder stoffen vrij die slecht zijn voor je keel. Ook wordt bij gebruik van een vaporizer geen tabak gebruikt.

Versie: februari 2022

Hoewel dit niet vaak voor komt kan het gebeuren dat iemand een allergische reactie krijgt na contact met cannabis. Meestal uit zich dat na het roken met meer hoesten en pijnlijke longen, maar soms ook met een jeukende uitslag op de huid. Dit komt omdat er op de cannabis plant, net als op heel veel planten, eiwitten zitten die reacties kunnen veroorzaken als je een allergie hebt. Dit kan een allergische reactie zijn specifiek op de cannabis plant maar kan ook indirect leiden tot andere allergieën. Huidcontact is voldoende om zo’n reactie teweeg te brengen.

Versie: juli 2020

Dat hasj en wiet de longen zuiveren, is een fabel. Wat wel is aangetoond is dat hasj en wiet de bronchiën verwijden. Als de bronchiën zich verwijden krijg je meer lucht. Tegelijkertijd kan het teer dieper in de bronchiën doordringen.

Net zoals bij tabak ontstaat bij de verbranding van hasj en wiet teer en wel veel meer dan bij een normale sigaret. Het teergehalte ligt 4 tot 5 keer hoger dan bij een normale sigaret.

Dit komt doordat er:

• bij hasj en wiet geen filters gebruikt worden. Hierdoor wordt twee tot drie keer meer teer afgezet in de longen
• de rook diep geïnhaleerd wordt en langer vastgehouden wordt.

Alleen al door het inademen van grote rookvolumes en het langer vasthouden van de rook wordt 1,5 keer meer teer afgezet in de longen dan bij gewone sigaretten.

Het langer vasthouden van de rook van de longen is nergens voor nodig. Het heeft geen enkele invloed op het high of stoned worden. De THC wordt al binnen enkele seconden nagenoeg volledig door de longen in het bloed opgenomen. Inhaleren op dezelfde wijze zoals bij een sigaret is voldoende en iets minder schadelijk dan lang vasthouden van de rook en diep inhaleren.

Voor meer informatie over de schade aan je longen door blowen zie de volgende pagina: Waarom zijn hasj en wiet schadelijk voor de longen?

Bron:

Tashkin DP e.a. (1990) Effects of habitual use of marijuana and/ or cocaine on the lung. In: Research findings on smoking of abused substances, NIDA Research Monograph #99,DHHS Publication No. (ADM) 90-1960. Washington D.C.

Versie: juli 2020

Het cannabinoïd-hyperemesis-syndroom is een syndroom dat gepaard gaat met periodes van excessief braken. Deze periodes kunnen een paar dagen tot een week aanhouden en zijn zo heftig dat ze het dagelijks functioneren ernstig belemmeren. Je kan er last van krijgen als je een lange periode veel hebt geblowd. De klachten verdwijnen volledig wanneer er gestopt wordt met het cannabis gebruik. Als het later toch weer wordt begonnen met blowen keren de klachten vaak weer terug in de zelfde hevigheid.

Wat het cannabinoïd-hyperemesis-syndroom verder onderscheidt van andere aandoeningen met periodes van intensief braken, bijvoorbeeld het cyclisch-brakensyndroom, is het feit dat de klachten tijdelijk verminderd kunnen worden door heet te douchen of in bad te gaan. Dit kan in sommige gevallen zelfs leiden tot een soort gedragsproblematiek. Mensen gaan extreem lang en heet douchen, soms zelfs tot brandwonden aan toe. Door het heftige braken kan er ook een vochttekort ontstaan wat uiteindelijk kan leiden tot nierproblemen.

Het is een aandoening die zeer weinig beschreven is in de wetenschappelijke literatuur en er is nog weinig over bekend. Het lijkt zeer weinig voor te komen, maar door mis-diagnoses door een gebrek aan kennis bij artsen zou het vaker voor kunnen komen dan we denken.

Bron:

https://www.ntvg.nl/artikelen/cannabino%C3%AFd-hyperemesis-syndroom/volledig

Versie: juli 2020

Cannabisolie en producten met CBD worden de laatste jaren steeds meer gebruikt vanwege de voordelen die mensen ervan ervaren. Zo zou het helpen tegen verschillende klachten zoals: slaapproblemen, angstaanvallen, epilepsie, chronische pijn, psychoses en meer. Er is nog niet voldoende wetenschappelijk bewijs voor alle toepassingen. Uit anekdotisch bewijs blijkt wel dat cannabisolie voordelen kan hebben voor sommige mensen. Maar is het altijd veilig om te gebruiken?

Inhoud van cannabisolie: CBD en/of THC?

Belangrijk is om te bepalen of de cannabisolie THC, CBD of beide stoffen bevat. CBD en THC zijn stoffen die voorkomen in hasj of wiet. THC is het belangrijkste ingrediënt voor het psychoactieve effect, het stoned zijn. CBD heeft zelf geen psychoactieve effecten maar beïnvloedt de werking van THC wel. Al is dat effect, zeker in hasj en wiet, waarschijnlijk minder groot dan eerst gedacht werd (1). Van cannabisolie met THC word je dus high, van cannabisolie met alleen CBD niet. THC heeft een ander effect op het lichaam en dus ook andere bijwerkingen dan olie met alleen CBD.

Risico’s van cannabisolie en CBD-olie

Het is belangrijk om altijd eerst met je huisarts te overleggen als je cannabisolie voor medische redenen wil gaan gebruiken. Er kunnen voor jou namelijk risico’s aan zitten.

Tips voor wanneer je besluit CBD-olie te gebruiken:

• Koop de CBD-olie via een betrouwbare bron. Zorg dat er in ieder geval geen of heel weinig THC in zit. Dit kan erg moeilijk te controleren zijn. Uit steekproeven waarbij samples zijn getest bleek dat een zeer groot deel niet bevatte wat er op het label stond. Soms zat er helemaal geen CBD in. Soms zat er zelfs THC in, terwijl dit niet werd benoemd. Dit kan vervelende bijwerkingen met zich meebrengen.
• Begin met een lage dosis en bouw dit langzaam op tot dat je denkt een gewenst effect te hebben bereikt.
• Lees goed op fora op internet en kijk wat de ervaringen zijn van anderen.
• Overleg altijd eerst met je huisarts of apotheker en blijf dit ook doen. Als de CBD aanslaat kan je eventueel de dosering van de andere medicatie verlagen.
• Wees extra voorzichtig met andere verdovende middelen zoals alcohol, slaap- en kalmeringsmiddelen (benzodiazepines) of opiaten. CBD-olie kan de werking hiervan versterken. Pas dus extra op in het verkeer.
• Als je geen effect merkt, stop er dan ook weer mee. Het werkt helaas niet voor iedereen.

Bijwerkingen en interacties van cannabis- of CBD-olie

Cannabisolie met alleen CBD lijkt op het moment erg weinig bijwerkingen of interacties te hebben. Maar je moet altijd voorzichtig te zijn bij het gebruiken van verschillende middelen door elkaar. De meest voorkomende bijwerkingen van cannabisolie met THC zijn een verhoogde hartslag, droge mond, duizeligheid en rode ogen. Deze bijwerkingen kunnen al bij zeer lage concentraties THC voorkomen. Ook vindt niet iedereen het fijn om stoned te zijn. Sommige groepen mensen lopen een verhoogd risico op bijwerkingen door cannabis-olie:

• Mensen met schizofrenie
• Mensen met hart- en vaatziekten
• Mensen met auto-immuunziekten
• Jongeren (<20)
• Zwangere vrouwen

CBD en THC hebben interacties met sommige medicatie. Soms vermindert cannabisolie de werking van medicatie en soms versterkt het sommige bijwerkingen. Cannabisolie versterkt bijvoorbeeld ook de werking van dempende middelen zoals alcohol, benzodiazepinen (slaap- en kalmeringsmiddelen) en opiaten (pijnstillers).

Onderstaande medicijnen blokkeren de werking van eiwitten in de lever (CYP3A4; CYP2C9). Deze eiwitten heb je nodig om cannabisolie af te breken. Als onderstaande medicijnen deze eiwitten blokkeren, kun je cannabis minder goed afbreken. Er ontstaat dan een risico op verhoogde concentratie cannabis in je bloed, met bijwerkingen (hartkloppingen, blozen, droge mond, gevoelens van angst).

Van deze medicijnen is bekend dat het de werking van cannabisolie versterkt (4):

En: inidavir, nelfinavir, nefazodon, saquinavir, suboxone, telithromycine.

Onderstaande medicijnen versnellen eiwitten in de lever, en hierdoor kan cannabis sneller worden afgebroken. Deze medicijnen kunnen de werking van cannabisolie verminderen (4):

En: efavirenx, nevirapine, barbituraten, enzalutamide, glucocorticosteroiden, modafinil, oxcarbazepine, pioglitazone, troglitazone, secobarbital, prednison.

Let op: de lijst met bovenstaande medicijnen is een beperkt overzicht van wat er momenteel bekend is. Als je vragen hebt over het gebruik van cannabisolie en medicijnen, vraag dan aan degene die jou medicijnen voorschrijft, of dit een veilige combinatie is.

Er is nog weinig onderzoek gedaan naar de wisselwerkingen tussen medicijnen en cannabisolie, ook verschillen de  bijwerkingen per individu. Overleg dus met je arts, wat voor jou wijsheid is.

Bronnen

1. CBD-gehalte in cannabis niet zo belangrijk als gedacht – Trimbos-instituut
2. Bhattacharya, S et al., Opposite effects of Delta- 9-tetrahydrocanabinol and cannabidiol on human brain function and psychopathology. Neuropsychopharmacology, 2010.
3. Rigter S., Niessink, R., THC-concentraties in wiet, nederwiet en hasj. Nederlandse Coffeeshops 2014-2015.
4. Backes, M., Cannabis Pharmacy: The Practical Guide to Medical Marijuana. Black Dog & Leventhal Publishers, New York, 2014.

Versie: juni 2023

Het is moeilijk om de schadelijkheid van drugs te vergelijken. Drugs kunnen op verschillende manieren gebruikt worden, bijvoorbeeld roken of drinken. Ook worden sommige drugs vaker gebruikt dan andere drugs. En naar welk aspect van schadelijkheid kijk je? Welke beoordelingscriteria gebruik je? Dit maakt het lastig om ze te vergelijken.

Algemeen

Matig alcoholgebruik vergroot de kans op ziektes zoals kanker. Matig cannabisgebruik (hasj of wiet) is schadelijk voor de longen omdat het vaak gerookt wordt. Als cannabis wordt gegeten of met behulp van een vaporizer geconsumeerd wordt geeft het nauwelijks lichamelijke schade.

Eenmalig veel drinken kan problemen veroorzaken. Alcoholvergiftiging, agressief gedrag, ongelukken in het verkeer en gezondheidsproblemen kunnen het gevolg zijn. Eenmalig veel blowen kan ook tot problemen leiden maar in mindere mate. Het gebruik kan verkeerd vallen waardoor iemand zich ziek voelt en bij deelname aan het verkeer is de kans op een ongeluk iets groter.

Overmatig alcoholgebruik is zeer schadelijk, veel schadelijker dan overmatig blowen.

Beoordelingscriteria van de risico’s

De risico’s van alcohol en drugs zijn te beoordelen aan de hand van drie criteria:

1. Lichamelijke schade.
2. Kans op verslaving.
3. Kans om maatschappelijk in de problemen te raken.

Aan de hand van deze drie criteria kijken we naar de gevolgen van matig, eenmalig teveel en overmatig gebruik van alcohol of cannabis (hasj of wiet). Ga meteen naar de conclusies.

Lichamelijke schade

Alcohol

Bij zeer matig gebruik (maximaal 1 standaardglas per dag) is de schade van alcohol beperkt. Alleen bijna niemand drinkt op die manier. Bij overmatig gebruik wordt alcohol zeer schadelijk voor maag, lever en hersenen. Hoe meer iemand drinkt, hoe groter de kans op allerlei ernstige lichamelijke aandoeningen. Alcohol vergroot ook de kans op bepaalde vormen van kanker, dit gebeurt al vanaf één glas en dit wordt bij ieder extra glas groter.

Bij eenmalig teveel gebruik is alcohol schadelijk. Agressie in het uitgaansleven, verkeersongelukken, alcoholvergiftigingen en lichamelijke schade zijn het gevolg. Alleen al in Amsterdam rijdt de ambulance zo’n 2.000 keer per jaar uit voor problemen rond alcoholmisbruik. Jaarlijks overlijden 4.000 mensen als gevolg van ziekten door alcoholgebruik.

Cannabis

Cannabis is bij matig gebruik schadelijk voor de longen als het gerookt wordt. Bij het roken van wiet of hasj komen teer en koolmonoxide vrij. Joints bevatten 70% meer kankerverwekkende stoffen dan normale sigaretten. De manier van roken draagt nog eens extra bij aan de schadelijkheid: je inhaleert diep en houdt de rook ook nog eens langer vast. Daardoor komt 1 joint overeen met 4 normale sigaretten. Bij het overmatig roken van cannabis neemt de schade aan de longen verder toe. Zware blowers hebben vaker symptomen van chronische bronchitis (longontsteking) en andere luchtwegaandoeningen.

Het risico op longschade wordt dus niet veroorzaakt door THC, de werkzame stof in cannabis, maar door de giftige stoffen die vrijkomen bij het roken. De schade aan de longen kan voorkomen worden als cannabis op een andere manier genuttigd wordt. Het kan ook gegeten worden in bijvoorbeeld een cake of er kan thee van gezet worden waarna je het kan drinken. Het kan ook door middel van een vaporizer geïnhaleerd worden. Een vaporizer is een apparaat dat de cannabis zo verwarmt dat de werkzame stof THC vrijkomt. Deze verdampt dan en verbrandt niet. Hierdoor inhaleer je geen schadelijke stoffen zoals teer en koolmonoxide.

Bij eenmalig teveel gebruik kan schade optreden. Door ongevallen in het verkeer en doordat de cannabis verkeerd kan vallen waardoor je een nare ervaring beleeft. In Amsterdam rijdt de ambulance zo’n 300 keer per jaar uit voor mensen die een te sterke reactie hebben op cannabis. De gevolgen van teveel gebruik zijn echter lang niet zo groot als bij alcohol.

Er is niemand gestorven aan de acute effecten van hasj of wiet. Dit staat in schril contrast tot alcohol. Wel zijn er mensen overleden omdat ze door het blowen bijvoorbeeld kanker hebben gekregen.

Kans op verslaving

Alcohol

Alcohol is verslavend, zowel geestelijk als lichamelijk. Men kan er sterk naar verlangen, heeft er steeds meer van nodig en krijgt bij regelmatig teveel drinken last van sterke onthoudingsverschijnselen na stoppen met gebruik.

Er zijn in Nederland zo’n 8.500.000 gebruikers van alcohol. Ongeveer één miljoen mensen komen door alcohol in de problemen. In het verkeer, met hun gezondheid of op hun werk. Ruim 82.000 mensen raken verslaafd.

Cannabis

Blowen is vooral geestelijk verslavend. Bij heel intensief blowen wordt cannabis ook mild lichamelijk verslavend. Bij stoppen is sprake van milde onthoudingsverschijnselen. De behandeling van de verslaving is bij cannabis veel minder ingrijpend dan bij alcohol. Voor een cannabisverslaving wordt vrijwel nooit iemand opgenomen. In dat opzicht scoort cannabis beter dan alcohol.

Toch is het aantal mensen dat verslaafd is, relatief hoog. Er zijn in Nederland zo’n 360.000 gebruikers van cannabis. Naar schatting zijn er rond de 30.000 mensen verslaafd. Percentueel ligt dit hoger dan bij alcohol. Bij alcohol zijn er 8.500.000 drinkers. Eén miljoen van hen drinkt teveel, terwijl 89.000 mensen verslaafd zijn.

Maatschappelijke problemen

Alcohol

Bij matig gebruik heeft alcohol geen negatieve gevolgen. Mogelijk zijn de gevolgen zelfs positief doordat alcohol als sociaal smeermiddel fungeert.

Eenmalig veel drinken kan nadelige gevolgen hebben als iemand door zijn gebruik in aanraking komt met de politie of als gevolg van een ongeval langdurig uitgeschakeld raakt of in het ziekenhuis belandt door de grote hoeveelheid alcohol.

Langdurig overmatig drinken kan tot grote problemen leiden op het gebied van gezondheid, werk, vrienden en binnen het gezin. Op een gegeven moment kunnen alcoholverslaafden maatschappelijk totaal ontsporen.

Cannabis

Matig blowen heeft sociaal gesproken geen negatieve gevolgen tenzij je op zeer jonge leeftijd gaat blowen (onder de 16). Op jonge leeftijd gaan blowen, kan negatieve gevolgen hebben voor schoolprestaties. Ook kun je vrienden die niet blowen verliezen.

Eenmalig veel blowen heeft in tegenstelling tot eenmalig veel alcohol drinken nauwelijks gevolgen voor het maatschappelijk functioneren. Tenzij je in het verkeer een ongeluk veroorzaakt.

Overmatig blowen heeft wel nadelige gevolgen. Volgens hulpverleners, leerkrachten en jongerenwerkers worden de maatschappelijke problemen door blowen onderschat. Jongeren lopen achterstanden op in hun persoonlijke ontwikkeling of op school.

Conclusies

Bij matig gebruik alcohol en cannabis

In het geval van matig gebruik, is hasj of wiet schadelijker dan alcohol wanneer het gerookt wordt. Cannabis roken is schadelijk voor de longen, wanneer cannabis op een andere manier genuttigd wordt (gegeten of via vaporizer) is alcohol schadelijker aangezien alcohol ook de kans kans op bepaalde vormen van kanker vergoot.

Eenmalig te veel gebruik alcohol en cannabis

Bij eenmaal teveel gebruik is alcohol schadelijker dan cannabis. Alcohol leidt tot agressie, ongelukken en alcoholvergiftigingen. Daarnaast is alcohol giftig voor bepaalde organen, cannabis niet.

Overmatig gebruik alcohol en cannabis

In het geval van overmatig gebruik, zijn alcohol en cannabis beide schadelijk, maar is alcohol aanmerkelijk schadelijker dan cannabis. Alcohol leidt tot tal van ziekten. Jaarlijks overlijden 4.000 mensen door alcohol. Door cannabis direct geen één. Wel sterven er mensen door indirecte gevolgen van cannabis, zoals kanker. De maatschappelijke ontsporing is bij overmatig alcoholgebruik groter dan bij cannabis. Overmatig cannabisgebruik kan echter wel voor veel problemen zorgen maar dit is vaak minder ontwrichtend dan bij alcohol het geval kan zijn.

Verslaving

Wat betreft verslaving, ontlopen alcohol en cannabis elkaar niet veel. Een cannabisverslaving is minder ernstig dan een alcoholverslaving. Wel raken relatief veel cannabisgebruikers verslaafd. Een cannabisverslaving kan je leven behoorlijk ontregelen.

Bron:

Nationale Drug Monitor 2019, Trimbos-instituut

Versie: januari 2021

Is het roken van een joint schadelijker voor de longen dan het roken van een normale sigaret?

Bij het roken van een joint krijg je 4 tot 5 keer meer teer in de longen dan bij het roken van een sigaret. Dit heeft meerdere oorzaken:

• Het ontbreken van een filter zoals bij normale sigaretten. Hierdoor krijg je 2 tot 3 keer meer teer binnen.
• De rooktechniek. Blowers hebben de gewoonten grote volumes rook in te ademen en deze lang vast houden. Hierdoor wordt ook nog eens 1,5 keer meer teer afgezet. Om THC in de bloedbaan te krijgen is deze techniek niet nodig. THC wordt onmiddellijk en al in het begin van de longen opgenomen.

Mensen die veel en regelmatig blowen hebben vaker symptomen van chronische bronchitis (longontsteking) en andere luchtwegaandoeningen. Dit risico wordt groter als iemand meer gaat blowen. Bij sporadisch gebruik van cannabis door middel van roken vallen de longproblemen vaak mee. Het is niet geheel duidelijk of blowen ook leidt tot een hogere kans op longkanker, het lijkt er op dat dit niet zo is. Lees hier meer over de schadelijke effecten van blowen op de longen.

De ziektelast bij mensen die alleen tabak roken is vaak veel zwaarder. Dit komt onder andere omdat er veel meer momenten per dag zijn dat een roker een sigaret opsteekt vergeleken met mensen die blowen. Hierdoor krijgen tabaksrokers uiteindelijk veel meer kankerverwekkende stoffen binnen. Daarnaast speelt ook nicotine een belangrijk rol in het gebruik van tabak. Dit zit niet in cannabis. Vandaar dat we adviseren om joints bij voorkeur zonder tabak te roken. Of gebruik een vaporizer.

Het roken via een vaporizer is niet schadelijk (voor zover we weten) voor de longen en niet kankerverwekkend. De cannabis wordt namelijk niet verbrand zoals bij roken maar het wordt verhit waardoor de THC er uit verdampt. Als je de vaporizer goed afstelt komen er geen kankerverwekkende stoffen vrij. Lees hier meer over de vaporizer.

Versie: januari 2021

Een trip kan verkeerd vallen. Deze ervaring kan extreem angstaanjagend zijn. Belangrijk is om op een goede manier op een bad trip te reageren. De Haight-Ashbury kliniek in de Verenigde Staten heeft hiervoor een aantal richtlijnen ontwikkeld (1). Afgekort heten die richtlijnen ARRRT ofwel:

•  acceptance
•  reduction of stimuli
•  reassurance
•  rest
•  talk-down

Dus:

Acceptance

Accepteer de gebruiker. Ga niet oordelen of veroordelen. Zorg dat de gebruiker je vertrouwt.

Reduction of stimuli

Ga naar een rustige omgeving. Geen lichten of harde muziek.

Reassurance

Vertel de gebruiker dat hij bad trip meemaakt. Zeg hem dat hij op een veilige plek is tussen aardige mensen.

Rest

Zorg dat de gebruiker zich kan ontspannen.

Talk down

Probeer de gebruiker met praten rustig te maken. Heb het over vredige, niet bedreigende dingen. Vermijd onderwerpen die angst of een sterke reactie oproepen. Praat op een kalme manier zonder stemverheffing. Vermijd snelle bewegingen. Laat de gebruiker nooit alleen.

Eventueel kun je, als hij nog zelfstandig kan slikken, hem iets zoets te drinken geven. Als de hevige onrust aanhoudt, hij agressief wordt of gevaarlijke dingen gaat doen, moet je altijd 112 bellen.

Versie: augustus 2019

Het is inderdaad zo dat cannabis de menstruatie-cyclus van vrouwen kan beïnvloeden. Cannabis stimuleert het hormoon prolactine. Wanneer het prolactine verhoogd is, kan de menstruatie uitblijven. Het is vaak moeilijk te zeggen of cannabis de reden is van de verstoorde cyclus, omdat er veel verschillende redenen zijn voor uitblijvende menstruatie (stress, hormonale afwijkingen etc).

Als je een erg onregelmatige cyclus hebt, raden we je aan om naar de huisarts te gaan. Bekijk met de huisarts hoe ernstig de klachten zijn en of vervolgonderzoek nodig is (prolactine kan eventueel worden bepaald in het bloed).

Versie: juli 2020

Roken is schadelijk voor de gezondheid. Dat wordt snel duidelijk als je op een sigarettenpakje kijkt. Maar hoe zit dat dan met de rook van wiet?

Risico’s van jointjes roken

Uit de Global Drugs Survey 2016 bleek dat 89% van de Nederlandse blowers joints rookt gemixt met tabak. Dat is hoger dan het gemiddelde in de rest van de wereld (71,7%)¹.

Het roken van pure wiet of hasj laat vier tot vijf keer meer teer achter in de longen dan bij het roken van een sigaret². De belangrijkste redenen die het roken van een joint schadelijker voor de longen maken zijn:

• het ontbreken van een sigarettenfilter;
• het langer inhouden van de ingeademde rook;
• cannabisrook wordt dieper geïnhaleerd, dit doe je deels zelf maar cannabinoïden zorgen ook dat je bronchiën verwijden waardoor de rook dieper komt.

Tetrahydrocannabinol (THC) wordt na het roken al tijdens de eerste paar seconden in de longen opgenomen. Het langer inhouden van de rook zorgt alleen voor meer schade aan je longen. Stoneder word je er niet van.

Eigenlijk kan je ervan uitgaan dat alles wat je verbrandt en in je longen krijgt gezondheidsrisico’s met zich meebrengt. Die schade wordt veroorzaakt door het vrijkomen van teer, koolstofmonoxide en andere giftige verbrandingsproducten. Dit vergroot de kans op longziektes zoals COPD, longonsteking (bronchitis) en mogelijk ook op longkanker.

Het goede nieuws is dat je hier wat aan kunt doen. Deze risico’s voor je luchtwegen kunnen (deels) voorkomen worden door:

• de cannabis niet te roken maar te eten. Het nadeel hiervan is wel dat het onvoorspelbaar is hoe sterk het zal uitvallen;
• door het gebruik van een vaporizer, ook wel een verdamper genoemd.

Wat een vaporizer precies is en hoe dat werkt, leggen we hieronder uit.

Naast lichamelijke risico’s heeft het gebruik van cannabis ook psychologische risico’s. Daar gaan we in dit artikel niet op in, maar we verwijzen je voor meer info naar de pagina over cannabis.

Wat is een vaporizer eigenlijk?

Veel mensen denken gelijk aan een elektronische sigaret die e-liquid of andere vloeistoffen bevat. Maar er zijn ook vaporizers te koop die plantmateriaal kunnen verdampen. Die zijn geschikter voor cannabis.

Een vaporizer is te vergelijken met een klein oventje. Een vaporizer verbrandt het plantmateriaal niet, maar verwarmt deze tot een temperatuur tussen de 157ºC en 226ºC. Hierdoor vindt er geen actieve verbranding plaats maar verdampen de actieve stoffen (in het geval van cannabis onder andere THC). Het plantmateriaal verandert van vorm door de verhoging van de temperatuur. De vaste stof verandert dan in een gas, dat je in kan ademen. En dat dan zonder de verbrandingsproducten.

Onderzoek naar vaporizers

Zeker vier onderzoeken uit de afgelopen jaren bevestigen dat er weinig tot geen schadelijke bestanddelen in de wietdamp van de vaporizer zitten. Deze worden hieronder besproken.

In 2001 heeft Gieringer³ onderzoek gedaan naar deze nieuwe opkomst. In dit onderzoek hebben wetenschappers de mogelijkheid ontdekt om ‘medisch werkzame THC te verhitten tot een temperatuur die net niet tot verbranding leidt, waardoor giftige verbrandingsproducten die normaal gesproken in cannabisrook voorkomen, substantieel verminderd worden of zelfs geheel afwezig zijn’. Geen van de drie verbrandingsstoffen (benzeen, tolueen en naftaleen) werd in de rook aangetroffen. Hiervoor maakten ze gebruik van een M1 Volatizer op 185°C.

Maar er zijn ook onderzoeken gedaan door onder andere MAPS en NORML⁴. Zij waren minder onder de indruk van de effectiviteit van het verdampen. Deze gegevens zijn echter gebaseerd op oudere vaporizers en de moderne varianten zijn een stuk beter geworden. De vermindering van de schadelijke stoffen hangt dus sterk af van het soort vaporizer dat gebruikt wordt.

De Universiteit van Leiden heeft in 2006 onderzoek⁵ gedaan naar een vaporizer, de Volcano, gevuld met pure THC. Zij concludeerden: ‘de resultaten van ons onderzoek tonen aan dat patiënten hiermee lijken te beschikken over een veilige en effectieve toedieningsvorm voor cannabinoïden. De uiteindelijke opname van THC in de longen is vergelijkbaar met het roken van cannabis, zonder de voor roken typerende nadelen voor de luchtwegen’.

De Universiteit van Californië bevestigt deze resultaten in 2007. Uit dat onderzoek⁶ blijkt dat bij gebruik van een vaporizer tussen de 180 en 200°C de gebruiker vrijwel geen schadelijke verbrandingsproducten binnen krijgt.

Wat is de ideale temperatuur voor het verdampen van cannabis?

Elk plantaardig materiaal heeft een andere ideale temperatuur waarbij verdamping optreedt. Cannabis bevat een wijd spectrum aan actieve stoffen. De twee belangrijkste en waar we het meest over weten zijn THC en cannabidiol (CBD). De stof THC zorgt voor een high gevoel (actief, lacherig, happy) en in samenwerking met CBD maakt het je stoned (pijnstillend, ontspannend, ‘bank hangen’, chillen). De stof THC verdampt al vanaf 157°C en CBD bij een temperatuur tussen de 180 en de 226°C. De effecten zijn daardoor goed te sturen met de temperatuur van de vaporizer.

Welke vaporizer is juist voor mij?

Er zijn meerdere varianten op de markt. Zo zijn er draagbare en zogenaamde desktop-vaporizers. Draagbare vaporizers werken meestal op een accu en kunnen minder efficiënt verdampen omdat ze een kleiner compartiment hebben dat de verdamping regelt. Desktop-vaporizers zijn geschikt voor mensen die hun cannabis vooral thuis gebruiken. Bij sommige desktop-vaporizers komt de damp in een zak (ballon) terecht, waardoor je de damp rustig op je gemak kan inademen. Ben je veel onderweg en wil je overal kunnen ‘vapen’ neem dan een draagbare. Gebruik je vooral thuis, neem dan een desktop-vaporizer.

Dure investering maar goedkoper op langere termijn

Een kwalitatief goede vaporizer is niet goedkoop, de prijzen liggen boven de honderd euro. Zie het als een investering, je hoeft hierna geen tip, vloei of tabak meer te kopen. Ook wordt cannabis meer effectief gebruikt doordat er bij verbranding (bijvoorbeeld in een joint) van cannabis een hoop THC verloren gaat.

Ook voor je mondgezondheid kan het beter zijn. En uiteraard de gezondheid van je longen.

Voordelen

• Weinig tot geen schade aan de longen;
• Geen risico op nicotineverslaving;
• Veel efficiënter dan het roken van cannabis;

Nadelen

• Relatief kostbare investering;
• Hasj is minder goed te gebruiken in een vaporizer. Veel modellen zijn hier niet geschikt voor;
• Sommige mensen ervaren het inhaleren (effect) via een vaporizer als heftiger, omdat de damp geconcentreerder is.

Conclusie: vaporizer gebruiken met wiet

Het gebruik van cannabis is natuurlijk nooit zonder risico’s, maar een aantal van de schadelijke effecten kun je beperken door een vaporizer te gebruiken. Veel coffeeshops hebben een vaporizer in de shop staan waar je gebruik van kan maken. Vraag ernaar!

Dit artikel is geschreven door Lindsey Schaap en is oorspronkelijk gepubliceerd op Unity.nl

Bronnen:

1. Global drugs survey www.globaldrugsurvey.com.
2. Waarom zijn hasj en wiet schadelijk voor de longen?
3. Gieringer, D. H. (2001). Cannabis “Vaporization” A Promising Strategy for Smoke Harm Reduction. Journal of Cannabis Therapeutics, 1(3-4), 153-170.
4. Gieringer, D. (1996). Marijuana water pipe and vaporizer study. Newsletter of the Multidisciplinary Association for Psychedelic Studies, 6(3). Chicago.
5. Hazekamp, A., Ruhaak, R., Zuurman, L., van Gerven, J., & Verpoorte, R. (2006). Evaluation of a vaporizing device (Volcano®) for the pulmonary administration of tetrahydrocannabinol. Journal of pharmaceutical sciences, 95(6), 1308-1317.
6. Earleywine, M., & Barnwell, S. S. (2007). Decreased respiratory symptoms in cannabis users who vaporize. Harm Reduction Journal, 4(11).
7. Medewerker van de www.vaposhop.nl.

Versie: juli 2020

In 2009 heeft een groep experts drugs beoordeeld op schadelijkheid. Daaruit kwam de volgende rangschikking:

1. Crack
2. Heroïne
3. Tabak
4. Alcohol
5. Cocaïne
6. Methamfetamine
7. Amfetamine
8. GHB
9. Benzodiazepinen (slaap- en kalmeringsmiddelen)
10. Cannabis
11. Ketamine
12. MDMA (XTC)
13. Khat
14. LSD
15. Paddo’s

De drugs werden beoordeeld op de volgende aspecten:

• Acute giftigheid (ziekten, overdosis)
• Chronische giftigheid (ziekten)
• Verslaving
• Sociale schade op gebruikersniveau
• Sociale schade op bevolkingsniveau

Een drug kan een verwoestend effect hebben op individueel niveau, maar als die drug nauwelijks gebruikt wordt, zal het effect op het niveau van de gehele bevolking meevallen.

Hieronder volgt een tabel met de rangschikking van drugs op de verschillende aspecten van schadelijk naar minder schadelijk.

Duidelijk is dat alcohol, tabak, heroïne en crack hoog scoren. Paddo’s, LSD en khat scoren relatief laag. In Engeland is een dergelijke rangschikking ook gedaan (Nutt et al., Lancet 2007). De scores van de Nederlanders komen overeen met die van de Engelsen.

Het onderzoek is in 2009 gedaan. Als het onderzoek nu opnieuw uitgevoerd zou worden, zouden sommige middelen anders scoren. Over GHB hebben we in de afgelopen 10 jaar geleerd dat het een erg verslavend middel is. Dit middel zou mogelijk hoger scoren dan het nu doet.

Bron: RIVM, Ranking van Drugs, 2009.

Versie: november 2020

Er wordt vaak gezegd dat drugs psychoses kunnen veroorzaken. Echter moet iemand er waarschijnlijk wel een aanleg voor hebben. Drugs werken dan als een trigger (opwekker). Ook kunnen drugs leiden tot een terugval in een psychose.

Bij heftig gebruik kan iemand die niet gevoelig is, heel soms een tijdelijk psychotisch beeld vertonen. In een enkel geval ontwikkelt zich dan toch een chronische psychose. Maar mogelijk bestond er dan toch al een aanleg voor een psychose. Het vaststellen of dit wel of niet het geval was, zal achteraf altijd moeilijk blijven. Het is dus een ‘kip of het ei verhaal. Was de aanleg voor psychose er al voor het gebruik van de drugs? Of kunnen drugs zelf psychoses veroorzaken?

We bespreken in dit artikel de kans op psychoses bij de volgende drugs:

• Hasj / wiet
• Amfetamine
• Cocaïne
• XTC (MDMA)
• Heroïne
• LSD / tripmiddelen
• Absint

Psychose door hasj of wiet

Als iemand gevoelig is voor schizofrenie, kan gebruik van cannabis de kans vergroten dat zich schizofrenie ontwikkelt. Die kans wordt groter als iemand op heel jonge leeftijd begint met blowen. Als schizofrenie in de familie voorkomt, is het raadzaam om niet te blowen.

Het gebruik van hasj of wiet op jonge leeftijd vergroot ook de kans op het ontwikkelen van depressies.

Psychose door amfetamine (speed)

Langdurig en overmatig gebruik van amfetamine kan leiden tot een psychose. Gebruikers hebben het gevoel achtervolgd te worden. Soms zijn er hallucinaties. De gebruiker ziet dan bijvoorbeeld glassplinters of kristallen. De gebruiker heeft soms ook het gevoel dat er op of onder zijn huid beestjes zitten.

Als het gebruik stopt, is de psychose na een paar dagen voorbij. Als iemand heel heftig heeft gebruikt, kan de psychose langer duren.

Psychose bij cocaïne

Ook bij cocaïne kan langdurig gebruik tot psychoses leiden. Ook hier zie je achtervolgingswanen. Dat komt doordat cocaïne het schrikcentrum in de hersenen overmatig prikkelt. Je schrikt de hele tijd en zoekt dan naar een oorzaak. Als vanzelf ga je dan denken dat iemand je kwaad wil doen.

Soms kunnen mensen ook zeer agressief worden.

Bij cocaïne treden vaak depressies op. Mensen zijn somber, apathisch, moe, futloos of eten en slapen niet meer.

Psychose door XTC (MDMA)

Er zijn een aantal gevallen beschreven waarbij mensen na het gebruiken van XTC psychotisch werden, vaak met achtervolgingswanen. Soms had de psychose een chronisch karakter.

Ook kan door het gebruik van XTC een paniekstoornis optreden. In een enkel geval hield die een paar maanden aan.

Depressies zijn ook beschreven. Soms ontwikkelden de depressies zich direct na het gebruik van XTC, soms na verloop van tijd.

Vooral voor personen die gevoelig zijn voor het ontwikkelen van een psychose of depressie, is XTC riskant. XTC kan de psychose of depressie dan versnellen.

Psychose door heroïne

Een psychose als gevolg van heroïnegebruik komt in de praktijk weinig voor. Opiaten werken dempend en angstremmend en vormen hierdoor een lager risico voor het opwekken van een psychose dan andere middelen. Soms wordt heroïne gebruikt bij zelfmedicatie. De persoon met een psychose probeert de symptomen te dempen door heroïne te gebruiken. 

Hallucinaties, rare gedachten en verwardheid kunnen tijdens het gebruik wel voorkomen, maar er wordt nog niet direct gesproken van een psychose. Als een gebruiker gaat ontwennen kunnen angst en achtervolgingswaanzin ontstaan. Was iemand al psychotisch, dan kan de gebruiker sneller meer klachten krijgen.

Psychose door LSD (en andere tripmiddelen)

LSD kan leiden tot een psychose met angsten, hallucinaties en verwardheid. Meestal is dit na een paar dagen of weken weer over. Soms duurt het langer. Het effect van LSD kan wel lijken op een psychose op het moment dat je het gebruikt. Deze gemoedstoestand verdwijnt als de LSD is uitgewerkt.

Dit is ook het geval bij andere tripmiddelen, zoals paddo’s/truffels of 2C-B. De juiste set en setting spelen een belangrijke rol bij deze middelen en een goede voorbereiding hierin kan bijdragen aan het verkleinen van risico’s. Zie ook: Welke effecten kunnen drugs hebben (set, setting en middel)

Psychose bij absint

Ook de vroeger veelgebruikte sterke drank absint (eind 19e eeuw) kan een psychiatrisch beeld tot gevolg hebben dat lijkt op een psychose, het zogenoemde absintisme.

Versie: augustus 2019

Het gebruik van drugs is nooit zonder risico, maar door het coronavirus moet je met nog meer dingen rekening houden. Ben je toch van plan drugs te gebruiken? Unity heeft hier een informatieve pagina voor gemaakt, bekijk deze hier:

Coronavirus en alcohol, tabak en ander drugsgebruik

Lichamelijke schade door gebruik van drugs kan ontstaan door:

• De drug zelf.
• De toedieningswijze.
• De omstandigheden waaronder gebruikt wordt.

Op alle drie de punten kun je maatregelen nemen om de risico’s te beperken.

De drug zelf

Sommige drugs zijn giftig. Alcohol is bij overmatig gebruik een uiterst giftige stof. Het is schadelijk voor je hersenen, lever en maag. Ook xtc kan bepaalde hersencellen beschadigen. Cocaïne en amfetamine belasten het hart en de bloedvaten. Amfetaminen kunnen ook bepaalde hersencellen beschadigen. Sommige drugs leiden snel tot een overdosis. Heroïne en GHB zijn hier voorbeelden van.

Maatregelen om de risico’s te beperken zijn in veel gevallen mogelijk. Meestal door niet te veel en niet te vaak te gebruiken. Schade aan je longen is moeilijk te voorkomen. Ook bij heel weinig roken kan al schade optreden. Zo is bekend dat door meeroken van tabak (en dat is toch echt weinig roken) elk jaar al een paar duizend mensen overlijden.

Toedieningswijze

De toedieningswijze van een drug kan de schade verder vergroten. Roken of inhaleren van tabak, cannabis of van heroïne en basecoke dampen is uiterst schadelijk voor de longen. Door snuiven van cocaïne kan het neusslijmvlies uitdrogen en gaan ontsteken. Spuiten gebeurt vaak onhygiënisch waardoor de risico’s op aderontsteking toenemen. Door het gebruik van spuiten van anderen kunnen allerlei ziektes overgedragen worden zoals hepatitis en hiv.

Door een verstandige toedieningswijze kun je de risico’s beperken.

• Diep inhaleren van hasj en wiet bijvoorbeeld is volstrekt onnodig. Alle THC wordt al in het begin van de longen opgenomen. Door niet te diep te inhaleren kun je de teneerslag sterk verminderen.
• Ook de risico’s van snuiven kun je beperken. Door de cocaïne fijn te maken, je neus daarna met lauw water na te spoelen en door geen kokertjes te gebruiken die al door anderen zijn gebruikt (i.v.m. hepatitis).
• Door altijd een nieuwe spuit te gebruiken kun je de risico’s van spuiten beperken. Als je als druggebruiker spuit zoals een diabetes patiënt kun je veel leed voorkomen.

Omstandigheden

De omstandigheden waaronder gebruikt moet worden dragen extra bij aan de risico’s. Drugs zijn illegaal waardoor er geen controle is op de kwaliteit. Soms worden bestrijdingsmiddelen gebruikt bij de teelt. Ook worden drugs soms versneden met gevaarlijke stoffen.

Het illegaal zijn, zorgt er ook vaak voor dat druggebruikers niet aan nieuwe spuiten kunnen komen waardoor zij wel onveilig moeten gebruiken. Raken druggebruikers verslaafd dan worden de levensomstandigheden steeds moeilijker. Alles draait om drugs en het je zelf verzorgen schiet erbij in. Ook daardoor worden de risico’s groter. Ook hier kunnen de risico’s enigszins beperkt worden. Met name door er voor te zorgen dat er behalve op ontwenning gerichte hulpverlening, ook hulpverlening is, die druggebruikers opvangt en voorzieningen biedt als methadonverstrekking en spuitomruil.

Versie: oktober 2019

In 2017 overleden in totaal 19.420 mensen aan de directe gevolgen van roken. Voor alcohol zijn er minder duidelijke recente cijfers voor handen. Het RIVM heeft een schatting gedaan. Volgens deze schatting stierven er in 2017 1.906 mensen aan de gevolgen van alcohol-gerelateerde ziekten. De World Health Organisation schat echter dat er in Nederland in 2016 4.945 mensen stierven aan de gevolgen van alcohol. Hun schattingsmethode is wat anders dan die van het RIVM. In oktober 2020 werd in de Global Burden of Disease studie de alcoholgerelateerde sterfte in Nederland geschat op 6820. Ook in deze studie is de methode anders dan die van het RIVM. (1)
Tabak en alcohol zijn drugs die wettelijk toegestaan zijn, de legale drugs. 224 mensen vonden in 2018 de dood door drugs die wettelijk verboden zijn, de illegale drugs.

98,9% van het aantal doden door alcohol, tabak en drugs is dus toe te schrijven aan de legale middelen alcohol en tabak. 1,1% is toe te schrijven aan de illegale middelen zoals heroïne, cocaïne, XTC, amfetamine en GHB.

We geven de cijfers van het aantal doden in een jaar als gevolg van:

• gebruik van het middel, bijvoorbeeld door ziekte;
• direct overlijden (overdosis).

* = 2017
**= 2018

Toelichting cijfers

De cijfers zijn gebaseerd op de doodsoorzakenstatistiek van het CBS. Dit is niet specifiek ingericht in het registeren van drugsgerelateerde sterfte en varieert daarom flink. De cijfers moeten daarom voorzichtig geïnterpreteerd worden.

Alcohol

Volgens een schatting van het RIVM stierven er in 2017 1.906 mensen door alcohol.

Er is sprake van primaire en secundaire alcoholsterfte:

• Primaire alcoholsterfte: dodelijke overdosis en sterfte aan alcoholgerelateerde ziekten.
• Secundaire alcoholsterfte: bijvoorbeeld dodelijke ongelukken onder invloed van alcohol.

Volgens de Doodsoorzakenstatistieken van het CBS stierven in 2017 1.034 mensen door alcohol als primaire doodsoorzaak. Bij 54% ging het om psychische stoornissen en gedragsstoornissen door het gebruik van alcohol en in 46% ging het om ziekten en vergiftiging door alcohol. De meeste mensen die overleden aan alcohol waren tussen de 55 en 69 jaar oud. Driekwart daarvan was man.

Geschat wordt dat 3% van de sterfte aan kanker samenhangt met alcoholgebruik. Alcohol verhoogt het risico op: keelholte-, slokdarm-, mond-, darm-, borst- en leverkanker (2).

Alcohol leidt zelden tot een fatale dodelijk aflopende overdosis. Wel lopen mensen een alcoholvergiftiging op waarbij opname in een ziekenhuis noodzakelijk is. In 2016 waren dat 5600 mensen (1).

Alcoholdoden in het verkeer

De SWOV (Instituut voor Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid) schat dat in 2015 tussen de 75 en 140 verkeersdoden het gevolg waren van alcohol. Het totaal aantal verkeersdoden in 2015 bedroeg 621 (1).

Als je de mensen die zijn overleden door alcohol als primaire doodsoorzaak en de verkeersdoden door alcohol bij elkaar optelt zijn er ongeveer 1150 sterfgevallen door alcohol. In dit aantal zijn echter lang niet alle gevallen van alcoholsterfte meegeteld, omdat niet altijd wordt herkend dat er sprake is van alcoholgebruik, en dit daarom niet als zodanig geregistreerd wordt.

Tabak

Tabak leidt tot een groot aantal ziekten. Een overdosis of vergiftiging komt echter niet voor. In totaal stierven in 2017 19.420 mensen door tabak (1). Dat zijn 53 mensen per dag ofwel iets meer dan 2 mensen per uur. Aantal slachtoffers per ziekte:

• longkanker 8593;
• COPD 5227
• coronaire hartziekten 1176;
• slokdarmkanker 950;
• hartfalen 701;
• beroerte 588;
• alvleesklierkanker 427;
• darmkanker 360;
• blaaskanker 338;
• borstkanker 232;
• mondholtekanker 210;
• strottenhoofdkanker 200;
• diabetes 154;
• nierkanker 152;
• maagkanker 112 (1).

Hasj en wiet (cannabis)

Cannabis is schadelijk voor de longen. Er zijn geen gegevens bekend of het gebruik van cannabis tot dodelijke longziekten heeft geleid. Het zou kunnen, omdat cannabis vaak gebruikt wordt in combinatie met tabak. Het gebruik van cannabis is vaak aan leeftijd gebonden. Mensen stoppen er na verloop van tijd mee, waardoor ernstige longziekten niet optreden. Mensen die tientallen jaren doorblowen lopen wel risico.

Heroïne (opiaten)

Bij heroïne gaat het over de groep problematische harddruggebruikers. Zij gebruiken naast heroïne ook vaak crack en alcohol. Zij sterven aan allerlei ziekten als endocarditis, longaandoeningen, levercirrose, geweld en aids. Deze cijfers zijn niet bekend.

In 2018 stierven 104 mensen door een overdosis opiaten of opioïden (vaak in combinatie met andere middelen) (1). Het is niet bekend om welke opiaten of opioïden het gaat. Deze cijfers betreffen alleen sterfgevallen van mensen die officieel geregistreerd staan in het bevolkingsregister. Daarbovenop komen 24 gevallen van drugssterfte van mensen die wel in Nederland verbleven maar niet geregistreerd waren als inwoner (1).

Cocaïne

In 2018 waren er volgens de statistiek met doodsoorzaken van het CBS 40 acute sterfgevallen wegens cocaïne (1).

Waarschijnlijk is dit cijfer een grote onderschatting. Veel cocaïnegebruikers overlijden aan een hartinfarct. Een hartinfarct wordt echter als een natuurlijke doodsoorzaak geregistreerd en niet toegeschreven aan cocaïne. Volgens een artikel in de Guardian van juli 2011 staat 1 op de 4 niet-fatale hartaanvallen onder de 45 in verband met gebruik van cocaïne (3).

GHB

Sterfte door GHB is lastig vast te stellen omdat GHB snel door het lichaam wordt afgebroken, er sprake kan zijn van tolerantie in het gebruik van GHB (grootverbruikers hebben een hogere tolerantie) en omdat het lichaam ook van nature GHB aanmaakt.

In 2018 waren er volgens de doodsoorzakenstatistiek van het CBS 7 gevallen van acute sterfte door GHB (1).

XTC/amfetamine

Ook bij XTC en amfetamine wordt de sterfte veroorzaakt door een overdosis of vergiftiging. XTC verhoogt de lichaamstemperatuur. Door de combinatie van XTC met een warme, vochtige omgeving, lang dansen en te weinig drinken kan iemand oververhit raken. Oververhitting kan dodelijk zijn. Ook teveel drinken (watervergiftiging) kan dodelijk zijn.

De cijfers zijn gebaseerd op de doodsoorzakenstatistiek van het CBS. Dit is niet specifiek ingericht in het registeren van drugsgerelateerde sterfte en varieert daarom flink. In 2016 ging het om 28 gevallen van acute sterfte door ‘psychostimulantia’, hier vallen XTC (MDMA) en amfetamine onder. In 2018 ging het om 4 gevallen.
Het is waarschijnlijk dat er overlijdens door XTC/MDMA zijn die niet in de statistieken van het CBS terecht komen.

Het NFI meldde in de periode 2006-2015 21 gevallen waarbij MDMA een primaire rol heeft gespeeld bij het overlijden en 26 gevallen waarbij MDMA in combinatie met alcohol of andere drugs een rol speelde. Bij 6 gevallen speelde MDMA mogelijk een rol.

Speed werd door het NFI in 2016 1 keer aangetroffen in combinatie met PMA en MDMA (1).

Slaap- en kalmeringsmiddelen en medicijnen

85 mensen zijn in 2018 aan slaap- en kalmeringsmedicijnen overleden. Hiervan ging het in 34 gevallen om benzodiazepinen, 43 om barbituraten en 8 om overige sedativa.

Bronnen

1. NDM 2021, Trimbos-instituut
2. Alcohol en kanker, KWF (bezoekdatum: 23 augustus 2018)
3. Cocaine addiction linked to brain abnormalities, The Guardian (2011)

Versie: december 2021

Ja, drugs kunnen een verdoving beïnvloeden. Sommige middelen waaronder speed en ketamine kunnen de effecten van een verdoving verminderen waardoor deze minder goed werkt.

Bij een enkele keer gebruik hangt het er natuurlijk wel van af hoelang geleden er is gebruikt. Als het 1 keer was, een paar weken geleden, dan zal dit geen effect hebben op verdoving of narcose.

Bij regelmatiger gebruik, wanneer er tolerantie is opgebouwd, kan dit er voor zorgen dat een narcose of verdoving minder goed werkt. Dan heb je dus meer verdoving nodig hebt om niets te voelen.

Een arts zal hier ook altijd naar vragen voordat hij een verdoving/narcose toedient. Als hij dit niet doet, is het zeker aan te raden hier zelf open over te zijn en dit eerlijk te vertellen. Hierdoor kom je niet in de problemen. Een arts is er om jou te helpen en zal de verdoving hier vervolgens op aanpassen.

Versie: september 2019

Hieronder een tabel met de meest voorkomende ziekten per drug. Sommige ziekten komen slechts zeer zelden voor. Voor toelichting zie de vragen bij risico’s van de betreffende drug.

Versie: augustus 2019

Druggebruik kan zowel een negatieve invloed als een positieve invloed hebben op de geestelijke ontwikkeling. Wie opgroeit, moet veel keuzes maken. Soms kun je daar onzeker van worden. Dat hoort bij opgroeien, maar het kan ook beangstigend of onprettig zijn. Soms gaan jongeren drugs gebruiken om maar geen last te hebben van deze onprettige gevoelens. Ze willen de lastige keuzes die ze moeten maken het liefst vergeten. Als je om deze reden gaat gebruiken kunnen drugs je ontwikkeling remmen.

Bij opgroeien hoort dat je veel dingen moet leren. Je moet ontdekken wie je bent, wat je later wil gaan doen, wat je wel leuk en wat je niet leuk vindt. Soms wil je de lastige keuzes die je moet maken het liefst vergeten. Als je om deze reden drugs gaat gebruiken kun je in je ontwikkeling geremd worden. Je staat stil en komt niet verder.

In de behandeling zie je soms jongeren van rond de 30 die bijvoorbeeld al 10 jaar dagelijks blowen. Van hun vrienden is iedereen om hun heen klaar met school, getrouwd en heeft een baan. Zij gebruiken echter nog steeds en zijn niets opgeschoten. Als ze dan willen stoppen of minderen met gebruik merken ze dat dat moeilijk is.

Drugs kunnen ook een positieve invloed hebben op de geestelijke ontwikkeling. Drugs worden niet voor niets ook geestverruimende middelen genoemd. Sommige mensen ervaren dat door het gebruik van drugs hun geestelijke ontwikkeling is gegroeid. Mensen die vast zitten in hun denkwijze en bijvoorbeeld niet verder komen met een project kunnen door het gebruik van drugs opeens ‘out of the box’ denken en zo op dingen komen waar ze niet eerder aan hadden gedacht. Op die manier kan het ook een positieve invloed hebben op je geestelijke ontwikkeling. Maar alleen als er gebruikt wordt wanneer iemand zich geestelijk en lichamelijk goed voelt.

Versie: augustus 2019

Drugspreventie is het voorkomen dat mensen drugs gaan gebruiken of om schade die drugs tot gevolg kan hebben te voorkomen. Dit kan via:

• Beperken van de beschikbaarheid van drugs
• Voorlichting
• Zo snel mogelijk reageren op beginnende problemen

Met het beperken van de beschikbaarheid werp je drempels op om het middel te gaan gebruiken. Het gaat dan om zaken als: het verminderen van het aantal verkooppunten of het verhogen van de prijzen. Met voorlichting kan geprobeerd worden om gebruik te voorkomen, gebruik uit te stellen of de risico’s van gebruik te beperken. In een vroeg stadium signaleren van problemen kan voorkomen dat problemen uit de hand lopen.

Beperken beschikbaarheid

Via de Opiumwet, de wet waarin productie, verkoop, bezit, import en export van drugs strafbaar is gesteld, wordt geprobeerd te voorkomen dat drugs verkrijgbaar zijn. Het handhaven van de Opiumwet is niet het werk van preventie maar van politie en justitie. Een totaal verbod is de meest radicale maatregel en die maatregel wordt in geval van drugs vaak toegepast.

Alcohol, cafeïne, tabak en gokken zijn niet verboden. Wel kan geprobeerd worden om via allerlei wetten en regels gebruik zoveel mogelijk te beperken. Preventie kan vanuit haar invalshoek ook aandringen op dergelijke regels. Het gaat dan om zaken als het instellen van leeftijdsgrenzen (geen alcohol onder de 18), verminderen van het aantal verkooppunten (geen alcoholverkoop in benzinestations), verhogen van prijzen, etc.

Dit soort maatregelen kunnen door parlement en regering genomen worden maar ook gemeenten en organisaties, zoals scholen of bedrijven, kunnen allerlei maatregelen nemen die de beschikbaarheid beperken. Gemeenten kunnen voorwaarden stellen aan een vergunning voor het schenken van alcoholhoudende drank. In de vergunning kan ook iets gezegd worden over sluitingstijden, happy hours en de toegangsleeftijd.

Het verbieden van drugs heeft ook diverse andere ongewenste effecten. Je kan denken aan vervuiling, het krijgen van een strafblad bij een kleine overtreding en milieuvervuiling. Het verbieden van drugs is een vaak gekozen strategie van politici, maar het is de vraag of het de beste strategie is als de gezondheid van de bevolking als belangrijkste aspect gekozen wordt.

Voorlichting

Via voorlichting kan geprobeerd worden de vraag naar drugs te verminderen. Voorlichting kan zich richten op twee groepen:

1. Mensen die nog niet gebruiken.
2. Mensen die al wel (regelmatig) gebruiken.

Bij mensen die nog niet gebruiken is het doel van de voorlichting veelal het versterken van de keuze om niet te gebruiken. Vooral op scholen wordt veel aandacht aan drugsvoorlichting besteed. Landelijk en regionaal is het project Helder op School ontwikkeld. Door middel van dit project worden scholen gestimuleerd aandacht te besteden aan alcohol- en drugspreventie. Het project is geëvalueerd en het blijkt effectief te zijn. Voorlichting kan ook op massamediale wijze gevoerd worden. Via internet, radio, televisie en via billboards.
Hieruit blijkt dat preventie vooral afgestemd moet zijn op leeftijd en niveau.

Voorlichting kan zich ook richten op mensen die al wel gebruiken. Het doel is dan de risico´s van gebruik zoveel mogelijk te beperken. In dit soort van voorlichting worden tips gegeven over zo verstandig mogelijk gebruik. Bij cannabis, maar ook bij XTC, wordt een dergelijke aanpak gevoerd. In coffeeshops vind je vaak voorlichtingsmateriaal met tips over zo verantwoord mogelijk gebruik. Ook aan XTC-gebruikers is veel voorlichting gegeven om de risico’s zoveel mogelijk te beperken. Zo wordt aan gebruikers aangeraden om in ieder geval hun pil te laten testen. Soms vindt de voorlichting door leeftijdsgenoten en leefstijlgenoten plaats (peer-education). Ook dat blijkt positief te werken. Twee bekende peer projecten zijn Unity en Connect.

Ook voor de groep mensen die niet kunnen stoppen met gebruik zijn er programma’s om risico’s te voorkomen. Denk aan spuitenruil programma’s, gebruikersruimten en medische heroïne- verstrekking.

Tijdig reageren op riskant gedrag.

Preventie kan ook proberen ervoor te zorgen dat er zo snel en zo vroeg mogelijk gereageerd wordt op uit de hand lopend alcohol- of druggebruik. Het uit de hand lopen van drugsgebruik vindt plaats lang voordat mensen de weg naar de hulpverlening zoeken. Bij alcohol lopen mensen regelmatig jarenlang rond met steeds groter wordende alcoholproblemen, voordat ze besluiten er iets aan te doen. Bij drugs gaat dat meestal sneller. Door vrienden, ouders maar ook beroepskrachten als maatschappelijk werkers, artsen etc. te informeren over hoe ze op beginnend problematisch gebruik kunnen reageren, kan veel onheil voorkomen worden.

Ook internet biedt tegenwoordig veel mogelijkheden om te reageren op riskant gedrag. Op deze site staan testen waarmee je kunt nagaan of je riskant gebruikt. Ook wordt op internet advies op maat aangeboden en zijn er zelfhulpprogramma’s. Bij advies op maat vul je een vragenlijst in over bijvoorbeeld alcoholgebruik waarna je een persoonlijk advies krijgt. Zelfhulpprogramma’s bieden een instructie om zelf met alcohol- of druggebruik te minderen.

Effecten

Er is ook onderzocht of preventie werkt. Het blijkt dat voorlichting op school kan werken. Preventie bedreven door leeftijdsgenoten blijkt ook positief (2). Ook interventies op internet blijken positief te werken. Massamediale campagnes hebben meestal niet zo’n succes. Zij kunnen wel het bewustzijn van het probleem iets vergroten, maar blijken nauwelijks effect te hebben op het gebruik (1).

Tenslotte blijkt dat wanneer preventiemaatregelen gecombineerd uitgevoerd worden de kans op succes het grootst is. Wanneer een programma op scholen gecombineerd wordt met een massamediale campagne blijkt dit effectiever dan een wanneer het programma alleen uitgevoerd wordt.

Bronnen

1. Effecten van preventie, VTV (2010)
2. Preventie van schadelijk alcoholgebruik en drugsgebruik onder volwassenen, IVO (2010)

Versie: juni 2020

De afgelopen periode hebben we veel vragen binnen gekregen van ouders en opvoeders die het even niet meer weten: hoe moet je in deze gekke periode omgaan met je kind of puber, die nu meer thuis zit dan normaal, en hoe moet je nou omgaan met eventueel middelengebruik?! Dat je met die vragen zit is heel logisch. Wij geven je graag een aantal tips:

Blijf met elkaar in gesprek.

Houd het contact met elkaar goed, vooral nu je dagelijks zoveel bij elkaar in de buurt bent. Bespreek ook met je kind wat hij leest of hoort over roken, alcohol, andere drugs en over het coronavirus.

Bied structuur en duidelijke regels.

Betrek je kind ook hierbij, dan zijn ze eerder geneigd om de regels na te leven. Het is belangrijk om, wat betreft middelengebruik, dezelfde regels te hanteren als normaal.

Leer je kind ‘nee’ zeggen.

Nu we allemaal zoveel mogelijk thuis moeten blijven, hebben we waarschijnlijk genoeg tijd om met elkaar in gesprek te gaan. Een kind in de puberteit wil graag ‘erbij horen’ en nee zeggen kan daardoor lastiger zijn. Bespreek alvast hoe je kind nee kan zeggen in lastige situaties, die hij ongetwijfeld gaat meemaken. Bedenk dat je, juist in deze periode van onzekerheid, meer dan ooit een voorbeeld bent voor je kind. Ook al heb je een opstandige puber thuis, stiekem kijken ze toch naar jou als voorbeeld voor hun eigen gedrag. Kijk dan ook kritisch naar je eigen gebruik van tabak, alcohol en andere drugs.

Heb oog voor de weerstand van je kind.

Een goede algemene weerstand is erg belangrijk om snel te herstellen van een ziekte, vooral in deze tijd is dat erg belangrijk. We weten dat tabak, alcohol en andere drugs een invloed kan hebben op je weerstand. Met name bij mensen die roken, kan het coronavirus heftiger zijn.

Maak gebruik van betrouwbare bronnen.

Het is mogelijk dat je kind heel veel informatie binnenkrijgt via social media, zoals Instagram, Facebook, Snapchat, maar niet alles is per se waar. Bedenk ook: er gaat op dit moment veel nepnieuws rond over het coronavirus. Blijf betrouwbare bronnen bezoeken zoals het RIVM en Rijksoverheid.

Neem gerust contact met ons op voor een adviesgesprek. Dat kan telefonisch via 020 – 590 1330 of stuur een mail naar preventie@jellinek.nl.

En lees hier meer tips over leven met een puber in tijden van Corona.

Weerstand bieden in gezelschap van vrienden is niet altijd eenvoudig. Een paar tips:

• Heb de nadelen van gebruik op een rijtje. Dat helpt je om te weigeren.
• Denk aan mensen van wie je houdt en die het niet leuk zouden vinden als je gebruikt.
• Denk aan de gevolgen als je toch gebruikt. Realiseer je dat je de volgende dag spijt krijgt.
• Denk eraan dat ook iemand die je leuk vindt uiteindelijk meer respect voor je zal krijgen, als je voor je eigen mening uitkomt dan als je een meeloper bent.
• Realiseer je dat jij dik de moeite waard bent en dat jouw meningen er toe doen.
• Zoek vrienden/kennissen die niet gebruiken.

Je wilt eigenlijk geen drugs gebruiken, tabak roken of alcohol drinken. Redenen kunnen zijn: je vindt het niet lekker, het past niet in je leven, je hebt hele andere interesses, je kunt er niet tegen of je vindt het ongezond. Als er in je omgeving wel gebruikt wordt kan het moeilijk zijn om niet mee te doen. Je wilt niet flauw zijn. Of je vindt iemand leuk die gebruikt en je denkt: hij gaat me vast stom vinden als ik niet mee doe. Probeer dan bovenstaande tips op te volgen.

Als mensen echt aandringen wordt het vervelender. Je kunt je dan afvragen of je wel bevriend wil zijn met mensen die zo sterk aandringen en zo weinig respect hebben voor jouw keuze.

Heb je geen zin in discussie dan kun je dingen zeggen als:

• het is slecht voor mijn conditie
• ik geniet gewoon meer als ik nuchter ben

Versie: september 2019

Sommige mensen grijpen snel naar een middel als ze moeite hebben met slapen. Echter, we weten dat dit een verkeerde manier is om met slaapproblemen om te gaan. Sterker nog, veel middelen zorgen er op termijn voor dat je slaapproblemen verergeren.

Maar wat kun je dan wel doen om beter in slaap te komen? Lees hieronder 12 tips om je slaaphygiëne te verbeteren:

1. Bouw ’s avonds je dag af. Kijk niet meer naar fel licht van bijvoorbeeld mobiele telefoon of tablet. Beperk fysiek of mentaal zware activiteiten en bedenk een ritueel dat je kan helpen bij het afronden van je dag. Denk bijvoorbeeld aan een boek of tijdschrift lezen, yoga of een wandelingetje in de buurt.
2. Neem geen warm bad of douche vlak voor het slapen gaan. Een douche of bad verhoogt je lichaamstemperatuur en hartslag, waardoor je minder makkelijk in slaap valt. Een warm bad of douche in het begin van de avond is wel goed.
3. Zorg voor een comfortabele, koele (16 – 21 graden Celsius), donkere en stille slaapkamer. Gebruik de slaapkamer alleen om te slapen en te vrijen. Ga geen tv kijken en leg je mobiele telefoon weg of laat deze in een andere ruimte.
4. Neem zorgen niet mee naar bed. Piekeren/zorgen (ook over niet slapen) kunnen ervoor zorgen dat je moeilijk in slaap valt. Als gedachten je wakker houden, kun je overdag een ‘piekerhalfuurtje’ reserveren. Op deze manier heb je deze zorgen al een keer overdacht en/of opgeschreven.
5. Probeer niet krampachtig om in slaap te vallen. Dit maakt het probleem alleen maar groter. Je kunt dan beter even uit bed stappen en iets rustigs doen bij weinig licht (geen beeldschermen!). Iets saais lezen of een puzzeltje maken bijvoorbeeld. Wakker zijn moet niet beloond worden. Wanneer je je weer slaperig voelt ga je terug in bed. Herhaal dit als je weer niet kunt inslapen.
6. Draai de wekker om. Voortdurend op de klok kijken als je wakker ligt, kan voor frustraties of angst zorgen. Waardoor je juist wakker ligt in bed.
7. Slaap niet meer dan nodig is om je de volgende dag uitgerust te voelen. Beperk de tijd die je in bed doorbrengt. Het helpt de slaap te verankeren en dieper te maken. Heel lange bedtijden leiden tot verbrokkelende en lichte slaap.
8. Sta elke dag om dezelfde tijd op. Dit helpt om ’s avonds gemakkelijker op dezelfde tijd in slaap te vallen en je biologische ritme te verankeren. Wil je uitslapen? Probeer dan maximaal 2 uur later op te staan dan je normaal doet.
9. Zorg voor rust- en ontspanningsmomenten overdag. Stress en spanning kunnen de slaap verstoren. Ontspannen kan op verschillende manieren. Bijvoorbeeld door een kleine wandeling te maken of door wat te lezen.
10. Beweeg regelmatig. Lichaamsbeweging heeft een gunstige invloed op spanning en stress. Vermijd intensieve lichaamsbeweging vlak voor het slapen gaan omdat je daar juist actiever van wordt.
11. Doe geen dutjes overdag. Dit kan het inslapen bemoeilijken en de slaap ’s nachts verstoren. Als je niet zonder een middagslaap de dag door kunt komen, doe dit dan maximaal 30 minuten en vóór 15.00 uur.
12. Probeer ook stimulerende middelen overdag en in de avond te beperken. Koffie, thee, energydranken, chocolade en nicotine bijvoorbeeld kunnen het inslapen bemoeilijken en de slaap lichter maken waardoor je regelmatig wakker wordt. Alcohol zorgt voor verstoring van de slaap in de tweede helft van de nacht. Beperk de inname van alcohol overdag en neem dus geen alcohol als slaapmutsje.

Versie: augustus 2019

Recreatief gebruik wordt gekenmerkt door:

• Gebruik voor plezier en ontspanning. Gebruik voor de roes.
• Gebruik zonder dat het invloed heeft op werk/school/hobby’s of op contacten met familie en vrienden.
• Gebruik waarbij men zich bewust is van de risico’s.
• Gebruik dat matig en gecontroleerd is en dat weinig of geen tijd kost.

Recreatief gebruik staat tegenover problematisch gebruik. Dat is gebruik waarbij problemen ontstaan op gebied van gezondheid, werk of school, vrienden en familie en verslaving. Veel mensen die problematisch gebruiken hebben in het begin recreatief gebruikt. Het risico van recreatief gebruik is dan ook, dat er een kans bestaat dat het overgaat in problematisch gebruik. Als je je aan bovenstaande kenmerken van recreatief gebruik houdt verklein je de kans dat het problematisch wordt.

Versie: augustus 2019

Chronisch betekent langdurig, voortdurend. Een chronische gebruiker is iemand die langdurig gebruikt en bij wie de kans op minderen of stoppen met gebruik, klein is. Chronische gebruikers zie je zowel bij alcohol als bij drugs. Vaak hebben zij behalve verslavingsproblemen ook psychiatrische problemen en allerlei door alcohol of drugs veroorzaakte lichamelijke aandoeningen.

Hersenbeschadiging

Ook kan, vooral bij alcoholgebruik, hersenbeschadiging optreden. Bij chronische gebruikers zijn vaak grote sociale problemen ontstaan. Contacten met familie, werk en huis zijn verloren gegaan. Psychiatrische en lichamelijke ziekten, hersenbeschadiging en mogelijk een zwervend bestaan zorgen ervoor dat de verslaving aan alcohol of drugs chronisch wordt.

Behandelaanbod

Mentrum (net als Jellinek ook onderdeel van Arkin) heeft een uitgebreid behandelaanbod voor chronische verslaafden. Er wordt geprobeerd de schadelijke gevolgen van een verslaving te beperken, gebruik zoveel mogelijk te verminderen en een optimaal herstel van functioneren op verschillende levensgebieden te realiseren.

Ook de GGD in Amsterdam heeft een uitgebreid aanbod voor chronische verslaafden. Met behulp van verstrekking van methadon en soms zelfs verstrekking van heroïne wordt geprobeerd om te voorkomen dat de verslaafde verder afglijdt. Methadon wordt in een constante dosis gegeven zonder dat er afgebouwd wordt.

Cure of Care

Vaak wordt gedacht dat je aan chronisch verslaafden een behandelaanbod zou moeten doen dat gericht is op gehele ontwenning (cure ofwel genezen) en dat voorzieningen waarbij methadon in onderhoudsdosissen gegeven wordt (care ofwel verzorging), mensen nodeloos verslaafd houdt. Probleem is echter dat chronische verslaafden van een behandelaanbod dat enkel gericht is op ontwenning geen gebruik willen of kunnen maken. De kans dat zij dan steeds slechter gaan functioneren, mogelijk een overdosis nemen of allerlei ziekten oplopen wordt dan te groot.

Zoiets heeft in het verleden bijvoorbeeld in Duitsland plaatsgevonden. Daar zijn honderden, zo niet duizenden verslaafden overleden aan een overdosis.

Versie: juni 2020

Het gebruik van drugs kan depersonalisatie veroorzaken. Depersonalisatie betekent dat je je afgescheiden voelt van jezelf en van je omgeving. Je voelt je niet meer in de realiteit, en dat kan best beangstigend zijn.

Drugs kan dit soort gewaarwordingen veroorzaken. Wanneer je hier last van hebt gehad raden we  aan om voorlopig geen drugs te gebruiken. Hierdoor krijgen je hersenen wat rust, en loop je minder kans dat de klachten van depersonalisatie terugkomen.

Daarnaast is het raadzaam om een afspraak te maken met de huisarts. Depersonalisatie kan soms een onderdeel zijn van verschillende psychiatrische ziekten. Laat jezelf daarom onderzoeken bij een arts, zodat deze kan bekijken of er niet iets anders met je aan de hand is. Kijk ook op deze pagina voor meer informatie:

Wat voor klachten kun je krijgen na drugsgebruik?

Lees meer in de factsheet van het Trimbos-instituut: Langdurige klachten na ecstasygebruik

Versie: augustus 2019