Wat zijn de risico’s van XTC / MDMA?

• Korte termijn risico’s van XTC / MDMA
• Lange termijn risico’s van XTC / MDMA
• Risico’s ten opzichte van andere middelen

Korte termijn risico’s

Er zijn de volgende kortetermijnrisico’s:

• Oververhitting (hyperthermie)
• Watervergiftiging (hyponatriëmie)
• Leverschade
• Serotoninesyndroom
• Schade aan het gebit
• Bad trip / angstaanval
• Psychische klachten

Oververhitting (hyperthermie)

XTC gebruik kan tot oververhitting leiden. XTC verhoogt de lichaamstemperatuur. Door de combinatie van XTC, hitte en lang dansen kun je oververhit raken. Oververhitting is een zeer gevaarlijk ziektebeeld dat moeilijk te behandelen is. Hoge koorts, toevallen, bloedingen door het hele lichaam, spierafbraak en nierstoornissen kunnen voorkomen. Afkoeling zoeken, zo nu en dan rust nemen en wat drinken (niet te veel, maximaal 1 glas water of fris per uur) zijn belangrijk om oververhitting te voorkomen.

terug naar top

Watervergiftiging (hyponatriëmie)

Voldoende water drinken is belangrijk, echter kan te veel water drinken een watervergiftiging tot gevolg hebben.

Als je heel veel water drinkt kan dat zorgen voor een toename van het bloedvolume en een verlaging van de concentratie zouten (natrium) in je bloed. XTC zorgt ervoor dat je nieren minder water uitscheiden via de urine (je kunt moeilijk of niet plassen). Omdat gebruikers geen honger hebben en moeilijk kunnen eten door de verlaagde speekselproductie krijgen ze ook geen zouten (natrium) binnen. Een hele lage concentratie natrium zorgt ervoor dat water van het bloed de hersencellen invloeit waardoor deze gaan opzwellen. Dat heet een hersenoedeem. Omdat de schedel niet mee kan geven ontstaat er een verhoogde druk in de schedel en dat kan leiden tot infarcten, coma en uiteindelijk de dood. Daarom kunnen gebruikers maximaal 1 glas water of fris per uur drinken.

Symptomen van watervergiftiging zijn: misselijkheid, overgeven, malaise, hoofdpijn, verminderd bewustzijn. Later: convulsies en coma.

Wanneer mensen zich niet lekker voelen, zijn ze soms geneigd om veel water te drinken. Dat kan in de meeste gevallen geen kwaad. In combinatie met XTC heeft dat geleid tot enkele fatale gevallen van watervergiftiging.

terug naar top

Leverschade

Hoewel het niet vaak voorkomt, blijkt uit een aantal gevallen dat het mogelijk is dat het gebruik van XTC leidt tot een leverstoornis, en een heel enkele keer tot een acuut leverfalen.

Leverstoornissen kunnen het gevolg zijn van oververhitting. Een onderliggende gevoeligheid kan ook een rol spelen. In die gevallen is er sprake van een leverstoornis zonder dat er sprake is van oververhitting. Een ernstige leverafwijking kan levensbedreigend zijn.

Symptomen zijn geelzucht en buikpijn. Deze symptomen kunnen enkele dagen of weken na het XTC-gebruik optreden.

terug naar top

Serotoninesyndroom

Het serotoninesyndroom wordt veroorzaakt door een overschot aan de stof serotonine in de hersenen. Wanneer iemand veel of hoge doseringen XTC gebruikt, of dit gebruik combineert met speed of cocaïne vergroot dit de kans op het serotoninesyndroom. Ook het combineren met andere medicijnen/drugs als AD(H)D-medicatie of anti-depressiva (MAO remmers) vergroot de kans. Het serotoninesyndroom kan levensbedreigend zijn.

Symptomen van een serotoninevergiftiging zijn:
Spiersamentrekkingen, heftig zweten, versnelde hartslag, hoge koorts, rillen, verwijde pupillen, opwinding, verwardheid, diarree, oververhitting, spierstijfheid en overactieve reflexen.

terug naar top

Schade aan het gebit

Door XTC kun je gaan knarsetanden. Dat kan schadelijk zijn voor je tanden. Ook maak je minder speeksel aan. Speeksel is de natuurlijke reiniger van je gebit.

terug naar top

Bad trip / angstaanval

Angst tijdens XTC-gebruik kan voorkomen. Dit kan ook een ‘bad trip’ genoemd worden. Deze paniek- of angstaanvallen kunnen soms enige tijd na XTC-gebruik blijven voorkomen. Veel mensen geven aan door XTC wel eens een angstaanval te hebben gehad. Waarschijnlijk heeft dit te maken met de hoge doseringen die tegenwoordig in de pillen zitten. Kijk voor meer informatie op de pagina: Kun je van XTC angstig worden?

terug naar top

Psychische klachten

Bij sommige XTC-gebruikers kan depressiviteit ontstaan. Hoe vaker en hoe meer XTC gebruikt wordt, hoe groter de kans dat iemand zich op langere termijn depressief gaat voelen. Dit komt vooral doordat bij veel XTC-gebruik de afgifte en heropname van de stof serotonine verstoord wordt. Daarnaast zijn er klachten als gevoelens van derealisatie, angst, verminderde concentratie, vermoeidheid, gevoel van schokken in het hoofd, tintelingen, spiertrekkingen, zichtproblemen en duizelingen. Voor meer informatie zie de volgende pagina: Wat voor klachten kun je krijgen na drugsgebruik?

terug naar top

Lange termijn risico’s

Hersenschade

XTC-gebruik kan geheugen, concentratie en stemming verstoren. De verstoringen zijn klein, met uitzondering van de effecten op het geheugen. De kans op hersenschade neemt waarschijnlijk toe bij een omgevingstemperatuur van boven de 20 gaden.

Bij eenmalig of zo nu en dan gebruik kan tot nu toe niet aangetoond worden of XTC-gebruik leidt tot ernstige hersenschade. Toch worden bij beginnende gebruikers wel enige verstoringen gevonden. Mensen die gemiddeld 1,8 tot 6 pillen geslikt hadden, bleken:

• een mindere doorbloeding te hebben in bepaalde delen van de hersenen
• slechter te scoren op testen met het onthouden van een reeks woorden. Op overige geheugentaken en aandachtstaken deden zij het niet slechter.

Ook uit andere onderzoeken blijkt dat XTC-gebruik kan leiden tot een verminderde doorbloeding van verschillende hersengebieden en een lager aantal serotoninetransporters.

*Serotonine transporters (heropname eiwitten) zorgen er normaal gesproken voor dat serotonine weer teruggebracht wordt naar de hersencel. Serotonine is een stofje in de hersenen die ervoor zorgt dat signalen in bepaalde hersengebieden doorgegeven worden.

Wat een verminderde doorbloeding voor gevolgen heeft is nog niet duidelijk. Bij een lager aantal serotoninetransporters wordt er minder serotonine teruggebracht naar de hersencel en kan er minder serotonine hergebruikt worden wat tot een tekort aan serotonine leidt. Dit kan mogelijk gevolgen hebben voor geheugen en stemming.

Blijvende psychische klachten

De bovengenoemde psychische klachten kunnen soms langdurig aanhouden. Hoe lang verschilt per persoon. Hier is nog weinig onderzoek naar gedaan.

terug naar top

Risico’s ten opzichte van andere middelen

Bij de beoordeling van de risico’s moet je kijken naar een aantal aspecten zoals de kans op lichamelijke schade (giftigheid), verslaving en de kans dat je door het gebruik sociale schade oploopt. Een commissie van experts heeft in 2009 een rangorde aangebracht in drugs door ze beoordelen op de ze aspecten (3). XTC scoorde op de 10e plaats na drugs als cocaïne, GHB en speed.

Hieronder de tabel met de rangschikking van drugs op de verschillende aspecten.

terug naar top

Bronnen

1. NDM 2017, Trimbos Instituut
2. Drugs en Alcohol, Kerssemakers et al. (2008)
3. Ranking van drugs, RIVM (2009)

Versie: maart 2019