Kun je verslaafd raken aan slaap- en kalmeringsmiddelen?

Van slaap- en kalmeringsmiddelen raak je geestelijk en lichamelijk afhankelijk. Bij geestelijke afhankelijkheid verlang je sterk naar het middel. Bij lichamelijke afhankelijkheid ervaar je dat je steeds meer nodig hebt om het effect te voelen (tolerantieontwikkeling). Ook ervaar je dat je bij stoppen last krijgt van onthoudingsverschijnselen. Onthoudingsverschijnselen zijn: spierpijn, slapeloosheid, angst , transpireren, hoofdpijn, overgevoeligheid voor licht en geluid. De ontwenningsverschijnselen beginnen na 1 tot 5 dagen en kunnen wel een maand aanhouden.

Naar schatting zijn er in Nederland zo’n 600.000 mensen verslaafd aan slaap- en kalmeringsmiddelen. Zij slikken langer dan 3 maanden een slaap- of kalmeringsmiddel. Probleem is dat de gebruiker zichzelf niet als een verslaafde ziet. Ze zien zich als iemand met een chronisch probleem waarvoor chronisch medicatie nodig is. Volgens bevolkingsonderzoek heeft zo’n 5% van de bevolking tussen 15 en 64 jaar de afgelopen maand gebruikt.

Hier kun je een test doen waarmee je kunt nagaan of je riskant gebruikt.

Geestelijke afhankelijkheid

Gebruikers kunnen sterk naar het middel verlangen. Ze hebben het gevoel zonder het middel niet te kunnen functioneren. De heftigheid van de verslaving blijkt uit de druk die gebruikers op de huisarts leggen om een herhalingsrecept te krijgen. Trucs die hiervoor gebruikt worden zijn o.a.: het nabootsen van klachten, het dreigen met agressie of suïcide en het vervalsen van recepten. Opvallend is ook dat de bijwerkingen door de gebruiker niet aan het middel toegeschreven worden. Geheugenstoornissen worden niet waargenomen, een valneiging wordt aan andere oorzaken toegeschreven en dat er een grauwsluier (kleuren minder helder zien) over de waarneming valt, wordt niet opgemerkt.

Tolerantie

Lichamelijke afhankelijkheid blijkt uit tolerantie en onthoudingsverschijnselen. Tolerantie, steeds meer nodig hebben om hetzelfde effect te krijgen, wordt snel opgebouwd. Bij dagelijks gebruik van slaapmiddelen nemen de effecten al na twee weken af. Bij dagelijks gebruik van kalmeringsmiddelen begint het effect na acht weken af te nemen. Het gevolg hiervan is dat mensen snel geneigd zijn om de dosis te verhogen.

Onthoudingsverschijnselen

Onthoudingsverschijnselen kunnen optreden als gestopt wordt met slikken. Onthoudingsverschijnselen zijn: hoofdpijn, duizeligheid, trillerigheid, zweten, misselijkheid, slapeloosheid, benauwdheid, spraak- en kijkstoornissen en overgevoeligheid voor licht, geluid en aanraking. Ook worden gebruikers bij stoppen of minderen angstig, prikkelbaar, agressief of depressief. De onthoudingsverschijnselen zijn vaak de reden waarom weer opnieuw geslikt wordt waardoor de verschijnselen weer heftiger terugkomen. Zo lopen gebruikers geleidelijk in de val.

Ook kan er het post-acute withdrawal syndrome (PAWS) ontstaan. Dit is een syndroom waarbij iemand nog langdurig na het laatste gebruik last houdt van klachten als angsten, slapeloosheid, depressie, trillen en pijn. Mensen met een hoog stress of angstniveau en mensen met persoonlijkheidsproblematiek lopen het grootste risico om dit te krijgen.

Reboundverschijnselen

Bij stoppen kunnen zogenaamde reboundverschijnselen optreden. Dat wil zeggen dat bij stoppen, de klacht waarvoor het middel oorspronkelijk genomen werd, in heviger vorm terugkomt.

Versie: december 2019