Wat zijn de risico’s van XTC/MDMA?
- Kortetermijnrisico’s van XTC/MDMA
- Langetermijnrisico’s van XTC/MDMA
- Risico’s ten opzichte van andere middelen
Risico’s van XTC/MDMA op korte termijn
Bij gebruik van XTC/MDMA zijn de volgende risico’s op korte termijn (dus tijdens of vlak na gebruik):
- Oververhitting (hyperthermie)
- Watervergiftiging (hyponatriëmie)
- Hart- en vaatproblemen
- Leverschade
- Serotoninesyndroom
- Schade aan het gebit
- Bad trip angstaanval
- Psychische klachten
Oververhitting (hyperthermie)
XTC-gebruik kan tot oververhitting leiden. XTC (MDMA) verhoogt de lichaamstemperatuur. Door de combinatie van XTC, hitte en lang dansen kun je oververhit raken. Oververhitting is een zeer gevaarlijk ziektebeeld dat moeilijk te behandelen is. Hoge koorts, toevallen, bloedingen door het hele lichaam, spierafbraak en nierstoornissen kunnen voorkomen. Afkoeling zoeken, zo nu en dan rust nemen en wat drinken (niet te veel, maximaal 1 glas water of fris per uur) zijn belangrijk om oververhitting te voorkomen.
Watervergiftiging (hyponatriëmie)
Voldoende water drinken is belangrijk, echter kan te veel water drinken een watervergiftiging tot gevolg hebben.
Als je heel veel water drinkt kan dat zorgen voor een toename van het bloedvolume en een verlaging van de concentratie zouten (natrium) in je bloed. XTC (MDMA) zorgt dat je nieren minder water uitscheiden via de urine (je kunt moeilijk of niet plassen). Omdat gebruikers geen honger hebben en moeilijk kunnen eten door de verlaagde speekselproductie krijgen ze ook geen zouten (natrium) binnen. Een hele lage concentratie natrium zorgt dat water van het bloed de hersencellen invloeit waardoor deze gaan opzwellen. Dat heet een hersenoedeem. Omdat de schedel niet mee kan geven ontstaat er een verhoogde druk in de schedel en dat kan leiden tot infarcten, coma en uiteindelijk de dood. Daarom kunnen gebruikers maximaal 1 glas water of fris per uur drinken.
Symptomen van watervergiftiging zijn: misselijkheid, overgeven, malaise, hoofdpijn, verminderd bewustzijn. Later: convulsies en coma.
Wanneer mensen zich niet lekker voelen, zijn ze soms geneigd om veel water te drinken. Dat kan in de meeste gevallen geen kwaad. In combinatie met XTC heeft dat geleid tot enkele fatale gevallen van watervergiftiging.
Hart- en vaatproblemen
MDMA is een stimulerend middel. Het zorgt er voor dat je bloedvaatjes vernauwen en je hartslag omhoog gaat. De kans op hart- en vaatproblemen neemt hierdoor toe. Je hebt een hogere kans op een hartinfarct of op een beroerte.
Leverschade
Hoewel het niet vaak voorkomt, blijkt uit een aantal gevallen dat het mogelijk is dat het gebruik van XTC leidt tot een leverstoornis, en een heel enkele keer tot een acuut leverfalen.
Leverstoornissen kunnen het gevolg zijn van oververhitting. Een onderliggende gevoeligheid kan ook een rol spelen. In die gevallen is er sprake van een leverstoornis zonder dat er sprake is van oververhitting. Een ernstige leverafwijking kan levensbedreigend zijn.
Symptomen zijn geelzucht en buikpijn. Deze symptomen kunnen enkele dagen of weken na het XTC-gebruik optreden.
Serotoninesyndroom
Het serotoninesyndroom wordt veroorzaakt door een overschot aan de stof serotonine in de hersenen. Wanneer iemand veel of hoge doseringen XTC gebruikt, of dit gebruik combineert met speed of cocaïne vergroot dit de kans op het serotoninesyndroom. Ook het combineren met andere medicijnen/drugs als AD(H)D-medicatie of antidepressiva (MAO-remmers) vergroot de kans. Het serotoninesyndroom kan levensbedreigend zijn.
Symptomen van een serotoninevergiftiging zijn:
Spiersamentrekkingen, heftig zweten, versnelde hartslag, hoge koorts, rillen, verwijde pupillen, opwinding, verwardheid, diarree, oververhitting, spierstijfheid en overactieve reflexen.
Schade aan het gebit
Door XTC kun je gaan knarsetanden. Dat kan schadelijk zijn voor je tanden. Ook maak je minder speeksel aan. Speeksel is de natuurlijke reiniger van je gebit.
Bad trip/angstaanval
Angst tijdens XTC-gebruik kan voorkomen. Dit wordt ook wel eens ‘bad trip’ genoemd. Deze paniek- of angstaanvallen kunnen soms enige tijd na XTC-gebruik blijven voorkomen. Veel mensen geven aan door XTC weleens een angstaanval te hebben gehad. Waarschijnlijk heeft dit te maken met de hoge doseringen die tegenwoordig in de pillen zitten. Kijk voor meer informatie op de pagina: Bad trip bij XTC-gebruik? Over angst en paniekaanvallen en wat te doen
Psychische klachten
Een kater na gebruik van XTC (de ‘dinsdagdip’ of ‘mdma kater’) waarbij iemand zich erg vermoeid en prikkelbaar voelt komt vaak voor in de dagen na gebruik. Dit gaat vaak vanzelf weer over, maar bij sommige XTC-gebruikers kan depressiviteit ontstaan. Hoe vaker en hoe meer XTC gebruikt wordt, hoe groter de kans dat iemand zich op langere termijn depressief gaat voelen. Dit komt vooral doordat bij veel XTC-gebruik de afgifte en heropname van de stof serotonine verstoord wordt. Daarnaast zijn er klachten als gevoelens van derealisatie, angst, verminderde concentratie, vermoeidheid, gevoel van schokken in het hoofd, tintelingen, spiertrekkingen, zichtproblemen en duizelingen.
Voor meer informatie zie de volgende pagina: Wat voor klachten kun je krijgen na drugsgebruik?
Langetermijnrisico’s van XTC / MDMA
Hersenschade
XTC-gebruik kan geheugen, concentratie en stemming verstoren. De verstoringen zijn klein, met uitzondering van de effecten op het geheugen. De kans op hersenschade neemt waarschijnlijk toe bij een omgevingstemperatuur van boven de 20 graden.
Bij eenmalig of zo nu en dan gebruik kan tot nu toe niet aangetoond worden of XTC-gebruik leidt tot ernstige hersenschade. Toch worden bij beginnende gebruikers wel enige verstoringen gevonden. Mensen die gemiddeld 1,8 tot 6 pillen geslikt hadden, bleken:
- een mindere doorbloeding te hebben in bepaalde delen van de hersenen;
- slechter te scoren op testen met het onthouden van een reeks woorden. Op overige geheugentaken en aandachtstaken deden zij het niet slechter.
Ook uit andere onderzoeken blijkt dat XTC-gebruik kan leiden tot een verminderde doorbloeding van verschillende hersengebieden en een lager aantal serotoninetransporters.
*Serotoninetransporters (heropname eiwitten) zorgen normaal gesproken dat serotonine weer teruggebracht wordt naar de hersencel. Serotonine is een stofje in de hersenen dat zorgt dat signalen in bepaalde hersengebieden doorgegeven worden.
Wat een verminderde doorbloeding voor gevolgen heeft is nog niet duidelijk. Bij een lager aantal serotoninetransporters wordt er minder serotonine teruggebracht naar de hersencel en kan er minder serotonine hergebruikt worden wat tot een tekort aan serotonine leidt. Dit kan mogelijk gevolgen hebben voor geheugen en stemming.
Blijvende psychische klachten
De bovengenoemde psychische klachten kunnen soms langdurig aanhouden. Hoelang verschilt per persoon. Hier is nog weinig onderzoek naar gedaan.
Risico’s ten opzichte van andere middelen
Bij de beoordeling van de risico’s moet je kijken naar een aantal aspecten zoals de kans op lichamelijke schade (giftigheid), verslaving en de kans dat je door het gebruik sociale schade oploopt. Een commissie van experts heeft in 2009 een rangorde aangebracht in drugs door ze beoordelen op deze aspecten (3). XTC scoorde op de 10e plaats na drugs als cocaïne, GHB en speed.
Hieronder de tabel met de rangschikking van drugs op de verschillende aspecten.
Acute toxiciteit | Chronische toxiciteit | Verslaving | Sociale schade individueel | Sociale schade bevolking |
Heroïne | Tabak | Heroïne | Crack | Alcohol |
Crack | Crack | Crack | Heroïne | Tabak |
Methamfetamine | Alcohol | Tabak | Alcohol | Crack |
Alcohol | Methamfetamine | Methamfetamine | Tabak | Heroïne |
Cocaïne | Cocaïne | Cocaïne | Cocaïne | Cocaïne |
GHB | Heroïne | Alcohol | Methamfetamine | Cannabis |
Amfetamine | Amfetamine | Amfetamine | Amfetamine | Benzo’s |
Ketamine | Cannabis | Benzo’s | GHB | Amfetamine |
Lsd | Xtc | GHB | Cannabis | Xtc |
Xtc | Khat | Cannabis | Benzo’s | GHB |
Benzo’s | Ketamine | Ketamine | Xtc | Methamfetamine |
Paddo’s | Benzo’s | Khat | Ketamine | Ketamine |
Cannabis | GHB | Xtc | Lsd | Paddo’s |
Tabak | Lsd | Paddo’s | Paddo’s | Lds |
Khat | Paddo’s | Lsd | Khat | Khat |
Bronnen:
- NDM 2019, Trimbos Instituut
- Drugs en Alcohol, Kerssemakers et al. (2008)
- Ranking van drugs, RIVM (2009)
Versie: mei 2020