Kunnen drugs psychoses veroorzaken?
Er wordt vaak gezegd dat drugs psychoses kunnen veroorzaken. Echter moet iemand er waarschijnlijk wel een aanleg voor hebben. Drugs werken dan als een trigger (opwekker). Ook kunnen drugs leiden tot een terugval in een psychose.
Bij heftig gebruik kan iemand die niet gevoelig is, heel soms een tijdelijk psychotisch beeld vertonen. In een enkel geval ontwikkelt zich dan toch een chronische psychose. Maar mogelijk bestond er dan toch al een aanleg voor een psychose. Het vaststellen of dit wel of niet het geval was, zal achteraf altijd moeilijk blijven. Het is dus een ‘kip of het ei’-verhaal. Was de aanleg voor psychose er al voor het gebruik van de drugs? Of kunnen drugs zelf psychoses veroorzaken?
We bespreken in dit artikel de kans op psychoses bij de volgende drugs:
- Hasj / wiet
- Amfetamine (speed)
- Cocaïne
- XTC (MDMA)
- Heroïne
- LSD / tripmiddelen
- Absint
Ook bij gebruik van andere, minder bekende of nieuwe middelen (designer drugs of NPS) kunnen de kans op een psychose groter maken. Zoals 3-MMC of andere cathinonen. Dat zijn opwekkende middelen die qua effect lijken op cocaïne of XTC. Met name bij veelvuldig gebruik in combinatie met geen of weinig slaap wordt de kans hierop vergroot.
Psychose door hasj of wiet
Als iemand gevoelig is voor schizofrenie, kan gebruik van cannabis de kans vergroten dat zich schizofrenie ontwikkelt. Die kans wordt groter als iemand op heel jonge leeftijd begint met blowen. Als schizofrenie in de familie voorkomt, is het raadzaam om niet te blowen.
Het gebruik van hasj of wiet op jonge leeftijd vergroot ook de kans op het ontwikkelen van depressies.
Psychose door amfetamine (speed)
Langdurig en overmatig gebruik van amfetamine kan leiden tot een psychose. Gebruikers hebben het gevoel achtervolgd te worden. Soms zijn er hallucinaties. De gebruiker ziet dan bijvoorbeeld glassplinters of kristallen. De gebruiker heeft soms ook het gevoel dat er op of onder zijn huid beestjes zitten.
Als het gebruik stopt, is de psychose na een paar dagen voorbij. Als iemand heel heftig heeft gebruikt, kan de psychose langer duren.
Psychose bij cocaïne
Ook bij cocaïne kan langdurig gebruik tot psychoses leiden. Ook hier zie je achtervolgingswanen. Dat komt doordat cocaïne het schrikcentrum in de hersenen overmatig prikkelt. Je schrikt de hele tijd en zoekt dan naar een oorzaak. Als vanzelf ga je dan denken dat iemand je kwaad wil doen.
Soms kunnen mensen ook zeer agressief worden.
Bij cocaïne treden vaak depressies op. Mensen zijn somber, apathisch, moe, futloos of eten en slapen niet meer.
Psychose door XTC (MDMA)
Er zijn een aantal gevallen beschreven waarbij mensen na het gebruiken van XTC psychotisch werden, vaak met achtervolgingswanen. Soms had de psychose een chronisch karakter.
Ook kan door het gebruik van XTC een paniekstoornis optreden. In een enkel geval hield die een paar maanden aan.
Depressies zijn ook beschreven. Soms ontwikkelden de depressies zich direct na het gebruik van XTC, soms na verloop van tijd.
Vooral voor personen die gevoelig zijn voor het ontwikkelen van een psychose of depressie, is XTC riskant. XTC kan de psychose of depressie dan versnellen.
Psychose door heroïne
Een psychose als gevolg van heroïnegebruik komt in de praktijk weinig voor. Opiaten werken dempend en angstremmend en vormen hierdoor een lager risico voor het opwekken van een psychose dan andere middelen. Soms wordt heroïne gebruikt bij zelfmedicatie. De persoon met een psychose probeert de symptomen te dempen door heroïne te gebruiken.
Hallucinaties, rare gedachten en verwardheid kunnen tijdens het gebruik wel voorkomen, maar er wordt nog niet direct gesproken van een psychose. Als een gebruiker gaat ontwennen kunnen angst en achtervolgingswaanzin ontstaan. Was iemand al psychotisch, dan kan de gebruiker sneller meer klachten krijgen.
Psychose door LSD (en andere tripmiddelen)
LSD kan leiden tot een psychose met angsten, hallucinaties en verwardheid. Meestal is dit na een paar dagen of weken weer over. Soms duurt het langer. Het effect van LSD kan wel lijken op een psychose op het moment dat je het gebruikt. Deze gemoedstoestand verdwijnt als de LSD is uitgewerkt.
Dit is ook het geval bij andere tripmiddelen, zoals paddo’s/truffels, 2C-B of andere minder bekende tripmiddelen (NPS).
De juiste set en setting spelen een belangrijke rol bij deze middelen en een goede voorbereiding hierin kan bijdragen aan het verkleinen van risico’s. Zie ook: Welke effecten kunnen drugs hebben (set, setting en middel)
Psychose bij absint
Ook de vroeger veelgebruikte sterke drank absint (eind 19e eeuw) kan een psychiatrisch beeld tot gevolg hebben dat lijkt op een psychose, het zogenoemde absintisme.
Versie: december 2023