Wat is Fenibut?

Fenibut of beta-fenyl-gamma-aminoboterzuur HCL (Engels: phenibut of beta-phenyl-gamma-aminobutyric acid) is ontwikkeld als medicijn in de jaren zestig in Rusland en wordt daar vooral voorgeschreven vanwege de angstdempende werking en ter verbetering van cognitieve prestaties. Verder zou het onder andere effectief zijn bij het behandelen van slaapstoornissen bij oudere patiënten, reisziekte, stotteren/tics bij kinderen en evenwichtsstoornissen.

Fenibut is een stof die werkt op de hersenen. Het lijkt op GABA, een natuurlijke stof in je lichaam die je rustig maakt. Fenibut werkt voornamelijk als een GABA-mimetic, met name op GABA(B) receptoren. Hierdoor voelen mensen zich ontspannen en gelukkig wanneer ze het innemen.

Mensen gebruiken fenibut omdat het angst kan verminderen en mogelijk het denken kan verbeteren. Het zou kunnen helpen bij nervositeit en stress. 

Welke problemen kan fenibut geven?

Fenibut kan verschillende vervelende bijwerkingen hebben. Uit recent onderzoek blijkt dat bijwerkingen kunnen zijn:

• je moe voelen
• slaperig worden
• misselijk zijn
• prikkelbaar worden
• onrustig zijn
• duizelig worden
• hoofdpijn.

Als je te veel neemt, wordt het gevaarlijk. Bij een overdosis kan fenibut ervoor zorgen dat je bewusteloos raakt. Je ademhaling en hartslag kunnen dan gevaarlijk laag worden. Fenibut kan ook verslavend werken, al na een paar keer gebruik.

 

Phenibut werkt meestal binnen 1,5-3 uur. De piek werking is na 4 tot 6 uur en het kan nog 15 tot 24 uur doorwerken bij incidenteel gebruik. Als er binnen 24 uur weer een dosering genomen wordt, kan er een stapeleffect ontstaan. Dit houdt in dat de vorige dosering nog niet helemaal door het lichaam is uitgescheiden en de nieuwe dosering dus bovenop komt. De hoeveelheid actieve stof is dan groter in het lichaam dan men waarschijnlijk had verwacht.

Er bestaat een risico op overdosering, de symptomen die hierbij zijn beschreven kunnen per persoon verschillen. Beschreven zijn: verminderd bewustzijn en lethargie (9, 10, 11), epileptische aanval (11), agitatie of een delirium (8, 11, 12). Overdoseringen zijn beschreven bij inname van 25 gram in één keer (8), maar ook bij een lage dosering van 3 gram per dag voor 4 dagen.

De meest gemelde ontwenningsverschijnselen zijn rebound-angst en slapeloosheid (7). Verder worden onrust, angst, slapeloosheid, prikkelbaarheid (2, 5, 6), visuele hallucinaties (1), psychotische symptomen (3) en een geagiteerd delirium (4) genoemd.

Over de mogelijke verslavende eigenschappen is nog veel onbekend (15). Tolerantie en ontwenningsverschijnselen kunnen al binnen enkele dagen ontstaan (7). Er zijn gevallen beschreven waarbij gebruikers behalve ontwenningsverschijnselen ook andere kenmerken van een verslaving ontwikkelden, zoals meerdere mislukte pogingen om te stoppen of te minderen met het middel, werkproblemen als gevolg van gebruik, tolerantie (6) en het verlangen om fenibut te gebruiken (craving) (2). De verslaving aan fenibut lijkt waarschijnlijk op die van andere middelen die op GABA-receptoren werken, zoals GHB.

Fenibut is in Nederland geen officieel medicijn. Het staat ook niet op de lijst van verboden drugs (de Opiumwet).

Online wordt Fenibut soms verkocht als een 'onderzoeksmiddel' of designer drug. Soms noemen ze het ook een 'noötropicum'. Dat is een middel dat je hersenen beter zou laten werken. Vaak staat er dan bij: "niet voor menselijke consumptie bedoeld". Zo proberen verkopers de regels te omzeilen.

Belangrijk om te weten: Omdat Fenibut legaal is, betekent dat niet dat het veilig is. We weten nog weinig over wat het op de lange termijn met je lichaam doet.

Bronnen

1. Ahuja T, Mgbako O, Katzman C, Grossman A. Case Report Phenibut ( β -Phenyl- γ -aminobutyric Acid ) Dependence and Management of Withdrawal: Emerging Nootropics of Abuse. Case Rep Psychiatry. 2018 Apr 30;2018:9864285.
2. Brunner E, Levy R. Case Report of Physiologic Phenibut Dependence Treated with a Phenobarbital Taper in a Patient Being Treated with Buprenorphine. J Addict Med. 2017;11(3):239–240.
3. Högberg L, Szabó I, Ruusa J. Psychotic symptoms during phenibut (beta-phenyl-gamma-aminobutyric acid) withdrawal. J Subst Use. 2013;18(4):335–338.
4. Joshi YB, Friend SF, Jimenez B SL. Dissociative Intoxication and Prolonged Withdrawal Associated With Phenibut: A Case Report. J Clin Psychopharmacol. 2017;37 (August 2017):478–480.
5. Magsalin RM KA. Withdrawal symptoms after Internet purchase of phenibut (β-phenyl-γ-aminobutyric acid HCl). J Clin Psychopharmacol. 2010;30(5):648–649.
6. Samokhvalov A V., Paton-Gay CL, Balchand K, Rehm J. Phenibut dependence. BMJ Case Rep. 2013;2012–4.
7. Owen DR, Wood DM, Archer JRH, Dargan PI. Phenibut (4-amino-3-phenyl-butyric acid): Availability, prevalence of use, desired effects and acute toxicity. Drug Alcohol Rev. 2016;35(5):591–596.
8. Downes MA, Berling IL, Mostafa A, Grice J, Roberts MS, Isbister GK. Acute behavioural disturbance associated with phenibut purchased via an internet supplier. Clin Toxicol. 2015;53(7):636–638.
9. O’Connell CW, Schneir AB, Hwang JQ, Cantrell FL. Phenibut, the appearance of another potentially dangerous product in the United States. Am J Med [Internet]. 2014;127(8):e3–4.
10. Sankary S, Canino P, Jackson J. Phenibut overdose. Am J Emerg Med [Internet]. 2017;35(3):516.e1-516.e2.
11. Marraffa JM, Nacca N, Stork CM, Hodgman M. Phenibut: one poison center’s experience. Clin Toxicol [Internet]. 2014;52(7):764.
12. Wong A, Little M, Caldicott D, Easton C, Andres D, Greene SL. Analytically confirmed recreational use of Phenibut (β-phenyl-γ-aminobutyric acid) bought over the internet. Clin Toxicol. 2015;53(7):783–784.
13. Lapin I. Phenibut (beta-phenyl-GABA): A tranquilizer and nootropic drug. 2001. p. 471–481.
14. EMCDDA. New psychoactive substances in Europe. 2015;(March).
15. Pirona A, Atkinson A, Sumnall H. Health responses to new psychoactive substances. 2016;30.

 

Versie: juni 2025