Op Chinese potten van 4000 jaar voor Christus zijn al afdrukken van de hennepplant gevonden. De Chinezen gebruikten hennep vooral voor textiel, maar ook wel als medicijn. In 2737 voor Christus werd het gebruik van cannabis al beschreven in Chinese medische geschriften.
In India werd het gebruikt tijdens religieuze ceremonies. De god Shiva (de schepper en vernietiger van de mensheid) was dol op cannabis. Op bepaalde festivals wordt cannabis geofferd aan de Hindoegod Shiva. Nu zijn er nog steeds sadhus die hun god eren door chillums te roken. Een chillum is een soort pijp waar cannabis in gerookt wordt.
In oude religieuze geschriften wordt een cannabisdrankje beschreven als een goddelijke drank, goed voor alles wat de mens nodig heeft.
De Grieken gebruikten cannabis als middel om de spijsvertering te bevorderen. Ook de Romeinen waren bekend met hennep. De vrouwelijke hennepplant zou goed zijn tegen oorpijn en menstruatie. Ook was het gebruikelijk om, ter verhoging van de algehele vrolijkheid, gasten na de maaltijd hennepkoekjes aan te bieden.
In de Arabische wereld werd in de negende eeuw voor Christus hasj als genotmiddel gebruikt. Vanuit de Arabische wereld verspreidde het zich over Afrika.
De Romeinen hebben het middel naar Engeland gebracht.
De Engelsen gebruikten de hennepplant voor het maken van textiel. Zij gebruikten het niet als drug. In de Amerikaanse kolonies van Engeland werd de teelt actief gestimuleerd onder andere voor de productie van touw en scheepstuig.
Bij George Washington, de eerste president van de Verenigde Staten, groeide hennep in de tuin. Hij was op de hoogte van de medische eigenschappen. Ook de lijfarts van Koningin Victoria zag het als een geneesmiddel voor hoest, hoofdpijn, astma en menstruatiepijnen. In die tijd was cannabis in de VS ook gewoon te krijgen. Het werd bijvoorbeeld verwerkt in een snoepje. Er zijn ook advertenties bekend waarbij ‘Indian Cigarettes of Cannabis’ aangeprezen worden als middel tegen astma en slapeloosheid.
In Frankrijk was er een dokter die meende dat hij, door gebruikers van cannabis goed te observeren, meer te weten kon komen over de oorzaken van krankzinnigheid. Hij nodigde een groepje schrijvers uit om het te gebruiken (zij noemden zich de Club des Hachachins). Een van hen was Baudelaire. Hij schreef een verhaal over hasj en wijn als middel om het bewustzijn te verruimen.
In 1912 vond in Den Haag een internationale opiumconferentie plaats. Hier werden afspraken gemaakt over de handel in opium. De Volkenbond, de voorloper van de Verenigde Naties had de taak toezicht te houden op de handel. In 1914 werd in de Verenigde Staten een drugswet aangenomen die opium verbood. In de jaren ‘20 werd cannabis in de Verenigde Staten steeds populairder. Begin jaren 30 waren er in New York zeker 500 gelegenheden waar cannabis gebruikt kon worden. Pas in 1937 werd cannabis in de VS verboden met als argument dat het zou leiden tot moord en krankzinnigheid.
Toch werd het Amerikaanse verbod op hennep in de jaren ’30 niet alleen ingevoerd vanwege gezondheidszorgen, maar vooral door druk van industrieën zoals katoen, olie en papier. Zij zagen hennep als een bedreiging voor hun belangen. Economische motieven en raciale sentimenten speelden een grote rol in de campagnes tegen cannabis.
In 1919 kwam in Nederland de eerste Opiumwet tot stand, in 1928 de tweede. Onder deze tweede wet vielen ook de hennepproducten. Dat hennep daaronder viel was vreemd want Nederland kende op dat gebied geen enkel probleem. In 1925 werd in Genève een internationaal Opiumverdrag gesloten.
Dit werd in 1961 vervangen door het enkelvoudig verdrag van New York. Drugs mogen dan alleen nog maar gebruikt worden voor medische doelen en wetenschappelijk onderzoek.
In de jaren ’60 ontstond ook in Nederland een nieuwe jongerencultuur. Hasj werd populair. Aanvankelijk werd hiertegen opgetreden, maar de kritiek daarop nam steeds meer toe. In 1970 las Koos Zwart voor de radio de prijzen van cannabis voor. In 1972 werd de eerste coffeeshop in Amsterdam geopend. In datzelfde jaar verscheen het rapport van de commissie Baan. In dat rapport wordt al een onderscheid gemaakt tussen drugs met een onaanvaardbaar risico (harddrugs) en hennepproducten.
In 1975 kwam er weer een aantal coffeeshops bij. Inmiddels opereerden in jongerencentra ook huisdealers die hasj verkochten.
In 1976 werd in Nederland de Opiumwet gewijzigd en werd het onderscheid in hennepproducten (softdrugs) en drugs met een onaanvaardbaar risico (harddrugs) ook wettelijk vastgelegd. Toen werd ook besloten om de huisdealers voortaan met rust te laten. Zij moesten wel aan een aantal voorwaarden voldoen: geen harddrugs, geen reclame en ze mochten niet teveel hasj bij zich hebben.
In 1980 werden deze voorwaarden voor het eerst gepubliceerd. Duidelijk werd toen dat opsporing door de politie, mits men zich aan deze voorwaarden hield, weinig prioriteit meer had. Velen trokken hieruit de conclusie dat dat ook gold voor verkoop in coffeeshops en begonnen een shop. Dat leidde in de jaren ’80 en ’90 tot een enorme uitbreiding van het aantal coffeeshops.
In 1995 kwamen de eerste tegengeluiden. Het aantal coffeeshops zou te sterk zijn toegenomen en de coffeeshops zouden overlast veroorzaken. In 1996 werden de richtlijnen verscherpt. De leeftijd ging naar 18 en er mocht niet meer verkocht worden dan 5 gram per persoon per dag. De richtlijnen van 1996 zijn:
Het kabinet Rutte probeert het cannabis beleid aan te scherpen. Vooral omdat drugstoeristen veel overlast geven en het THC-gehalte van cannabis sterk is toegenomen. De volgende maatregelen zijn genomen, ingetrokken of voorgesteld:
In september 2003 werd het mogelijk om cannabis voor bepaalde aandoeningen op doktersrecept via de apotheek te verkrijgen. Nederland is het eerste land waar dat kan. Behalve als drug zijn er in toenemende mate claims dat cannabis ook kan helpen tegen bepaalde aandoeningen. Reden voor het ministerie van VWS om onderzoek hiernaar te stimuleren. Zij richtte in 2000 het Bureau Medicinale Cannabis (BMC) op.
De productie en levering van cannabis vindt onder verantwoordelijkheid van het BMC plaats. Aanvankelijk wees het BMC twee telers aan. Inmiddels is er daar nog één van over.
Een boek waarin veel over de geschiedenis van cannabis staat beschreven is geschreven door Hans van Scharen, de Cannabisconnectie, uitgeverij Hadewijch (isbn 90 5240 387 2).
Een aardig boekje over de Nederlandse geschiedenis is geschreven door Kurt van Es, De coffeeshop, uitgeverij Jan Mets (isbn 90 5330 214 x).
Zie ook de vraag: is het cannabisbeleid veranderd?
Bronnen:
Uppers, downers, all arounders, CNS Publications, 2000. Intraval
https://www.breuerintraval.nl/2020/01/15/artikel-aantal-coffeeshops-stabiliseert/
Versie: mei 2025
Wij maken gebruik van cookies. Als je verder gaat, ga je akkoord met ons cookiebeleid. Lees ook meer over ons privacybeleid.