Kan Nederland de Tabakswet nog strenger maken?
Ja, Nederland zou zijn wetgeving nog veel strenger kunnen maken. Ook zou Nederland meer kunnen doen aan preventie en behandeling. De extra maatregelen zouden zich kunnen toepspitsen op:
- Verkooppunten
- Verbieden van gebruik op bepaalde plekken
- De leeftijdgrens
- Verplichte waarschuwingen op de verpakking
- Verplichte vermelding van stoffen op de verpakking
- Versobering van de verpakkingen
- De prijs
- Producteisen
- Verplichte bijdrage tabaksindustrie gezondheidskosten
- Bejegening rokers op de werkplek
- Voorlichting en behandeling.
Verkooppunten
Nederland zou het aantal verkooppunten nog verder kunnen beperken. Bij voorbeeld verkoop alleen via tabakswinkels en niet meer bij supermarkten, pompstations en via automaten. Er zijn maar liefst 3200 pompstations in Nederland die tabak verkopen (2). Verkoop in supermarkten en pompstations werkt voor de niet-rokers die supermarkten of pompstations bezoeken in feite als reclame voor tabak.
Verbieden van gebruik op bepaalde plekken
Nederland zou op meer plekken het gebruik van tabak kunnen verbieden. Er zou bijvoorbeeld een verbod kunnen gelden op:
- Schoolpleinen: Dit is nu niet wettelijk het geval. Veel scholen hebben wel uit zich zelf al een volledig rookverbod ingesteld.
- Terrassen voor cafés en restaurants: Dit gebeurt al in New York.
- In de buurt van scholen, ziekenhuizen: Dit is het geval in Spanje.
- Parken en stranden: Dit gebeurt al in New York.
- Pleinen: In New York wordt roken op Times Square verboden.
- Auto’s: Dit is voorgesteld in Duitsland.
Nederland zou nog verder kunnen gaan en het plan van IJsland kunnen volgen. IJsland wil de verkoop in zijn geheel verbieden en voor verslaafden sigaretten alleen nog op doktersrecept verstrekken via een apotheek (4). IJsland Rookvrij wordt de leus.
Leeftijdsgrens
De leeftijd ligt sinds 2014 op 18 jaar. Nederland zou de leeftijd ook op 21 jaar kunnen zetten. Er zijn argumenten om de leeftijdsgrens te verhogen. Onlangs bleek uit onderzoek dat roken op jeugdige leeftijd slecht voor de hersenen is (5).
Verplichte vermelding van stoffen op de verpakking
Op een sigarettenpakje moet vermeld worden hoeveel nicotine, koolmonoxide en teer een sigaret bevat. Voor sigaren geldt deze verplichting nog niet. Tabaksrook bevat wel 4000 verschillende stoffen zoals benzeen, formaldehyde, aceton, arsenicum.
Behalve de vermelding van teer, nicotine en koolmonoxide, zouden tabaksfabrikanten verplicht kunnen worden om op de verpakking te vermelden welke stoffen zij aan de tabak toevoegen. Tabaksfabrikanten voegen stoffen toe om de luchtpijpen te verwijden (stikstofdioxide) en om de opname van nicotine in het bloed te vergemakkelijken (ammonia). Ook worden stoffen toegevoegd om de opname van nicotine (suikers, levulinezuur) in de hersenen te vergemakkelijken (1). In feite allemaal stoffen die de verslavingskans bevorderen.
Sinds 2007 moeten tabaksfabrikanten en importeurs een lijst aan de minister overleggen met ingrediënten die aan de tabak zijn toegevoegd. De ingrediënten hoeven echter nog niet vermeld te worden op de verpakking en zijn ook (nog) niet verboden.
Afgesproken zou kunnen worden dat deze toegevoegde producten voortaan op de verpakking vermeld zouden moeten staan. Eventueel met het doel. Dus dit pakje sigaretten bevat ammonia en stikstofdioxide met als doel om de verslavende werking van dit product te bevorderen. In de VS is vermelding op de verpakking wel verplicht.
Standaard verpakkingen met waarschuwing
In Australië is mogen sinds december 2012 sigaretten fabrikanten hun producten alleen maar in een standaard verpakking op de markt brengen. Merken mogen zich dus niet meer onderscheiden. Alles wat herinnerd aan een logo of merk identiteit is weg. Het merk staat in een olijfgroene band. Daarboven moeten dan foto’s staan van ziekten die je door roken kunt krijgen.
De prijs
Nederland zou de accijns op tabak nog kunnen verder kunnen verhogen. In Engeland en Ierland is roken duurder dan Nederland. Lees hiervoor de vraag: hoeveel accijns zit er op een sigaret.
Producteisen
Sigaretten mogen maximaal 1 mg nicotine, 10 mg teer en 10 mg koolmonoxide bevatten. De gehaltes moeten duidelijk op de verpakking vermeld staan. Voor sigaren geldt deze limiet nog niet. Bekend is dat sigarenrook meer teer en koolmonoxide bevat dan sigarettenrook. Bij het strenger maken van de Tabakswet zou je deze gehaltes kunnen verlagen.
Ook zou je de stoffen die aan tabak toegevoegd worden om de verslavende werking te vergroten, kunnen verbieden.
Invoeren verplichte bijdrage aan gezondheidskosten
Tabaksfabrikanten zouden verplicht kunnen worden om een deel van de kosten te betalen voor de behandeling aan longkanker en hart- en vaatziekten. Het is uiterst vreemd dat de enorme lasten van de ziekten die door roken ontstaan volledig voor rekening van de belastingbetaler komen.
Bejegening rokers op de werkplek
Werkgevers zouden bij het afsluiten van collectieve ziektekostenverzekering voor hun werknemers, kunnen afspreken dat rokers meer premie moeten betalen en niet rokers een korting krijgen.
Een vergaande maatregel die desalniettemin door een aantal bedrijven in de VS en Ierland wordt uitgevoerd is het niet langer aannemen van mensen die roken. Alaska Airlines en het Memorial Hospital in Tennessee voeren een dergelijk beleid. En ook in Ierland was er onlangs een bedrijf die in een personeelsadvertentie aangaf dat rokers niet hoeven te solliciteren. Rokers kosten werkgevers meer dan niet-rokers. Op dit moment is onduidelijk of een bedrijf op deze manier mag discrimineren (3). Volgens de eurocommissaris van werkgelegenheid mag het. Tegelijkertijd zal het in Nederland op gespannen voet staan met artikel 1 van de grondwet die discriminatie verbiedt en artikel 10 die het recht op privacy regelt.
Een minder vergaande maatregel is dat rokers een prikklok gebruiken als ze buiten gaan roken. De tijd die ze dan roken wordt afgetrokken van hun arbeidstijd.
Zie ook: Is een werknemer die rookt duurder voor zijn baas?
Verhoging bedrag besteed aan voorlichting en behandeling
Nederland was tussen 2004 en 2010 een van de grootste dalers op de Tobacco Control Scale. Deze lijst houdt bij hoeveel een land doet om het roken te ontmoedigen. Hoe hoger op de lijst een land staat, des te meer er gedaan wordt aan ontmoediging. Er blijkt ook dat als er meer gedaan wordt aan ontmoediging er ook minder mensen beginnen met roken. Nederland staat op dit moment op de 12e plaats (6). Ons land besteedde in 2006 ongeveer 0,50 eurocent per hoofd van de bevolking aan het ontmoedigen van gebruik van tabak. Als Internationale norm wordt hiervoor 3 Euro aangehouden (1). Ook zou er meer geld uitgetrokken moeten worden voor behandeling van rookverslaafden.
Bronnen
- Willemsen, M., Stimulerende middelen: tabak. In alcohol en drugs. Gebruik, Misbruik en Verslaving
- www.tabaksdetailhandel.nl
- Leurs, A. BG magazine januari 2007
- De Volkskrant, woensdag 6 juli
- Neuroscience Campus Amsterdam, Vrije Universiteit van Amsterdam. Nature Neuroscience, 2011
- VZinfo online (voorheen Nationaalkompas.nl)
Versie: juni 2016
