Wat is verslaving?
Verslaafd raak je niet van de ene op de andere dag. Het is iets wat zich in de loop van de tijd ontwikkelt. Bij het ontwikkelen van een verslaving zie je in de loop van de tijd de volgende verschijnselen optreden:
- Het gebruiken om de effecten van alcohol of drugs te voelen.
- Het ontstaan van een sterk verlangen naar de drug.
- Het ontwikkelen van tolerantie.
- Het krijgen van ontwenningsverschijnselen bij minderen of stoppen.
- Het ontstaan van allerlei problemen en het gaan gebruiken om deze problemen niet te voelen.
Het steeds weer voelen van het effect
Verslaving begint er meestal mee dat je de effecten van een bepaalde drug op prijs stelt. Het ontspant je, geeft je energie of helpt je ineens over je verlegenheid heen. Je vindt het effect plezierig en wat plezierig is wil je herhalen, dus doe je het nog een keer en nog een keer.
Verlangen
Soms hebben alcohol of andere drugs een wel heel sterk effect op je. Dat kan bijvoorbeeld als je je altijd wat vlak, geremd of somber voelt. Door het gebruik ervaar je dat je ineens opgewekt, vrolijk en blij wordt. Dat kan riskant worden wanneer je alcohol en drugs gaat gebruiken om van je vlakke stemming af te komen. Je probeert dan niet langer meer om op eigen kracht vrolijk te worden. Als je het vlakke of nuchtere gevoel als heel onprettig beleeft en je hebt de werking van alcohol of drugs leren kennen, dan kan er een heel sterk verlangen naar alcohol of drugs ontstaan. Dat kan bijvoorbeeld ook als je met vrienden uit wilt en in een opgewekte stemming wilt komen. Ook dan kun je echt naar alcohol of drugs verlangen. Heb je dat gevoel vaak dan ben je geestelijk afhankelijk geworden.
Tolerantieontwikkeling
Hierbij komt nog dat je lichaam zich geleidelijk aanpast aan de inname van alcohol en drugs. Je ontwikkelt tolerantie. Dat betekent dat je steeds meer alcohol of drugs nodig hebt om het effect te nog voelen. Als je regelmatig aan je verlangen om te gebruiken toegeeft, zul je merken, dat op een gegeven moment, de gebruikelijke dosis niet meer werkt. Je moet meer en meer gaan nemen. Anders heeft het geen effect. Hierdoor verander je zo langzamerhand van matige in een overmatige gebruiker en nemen de risico’s van gebruik steeds meer toe.
Ontwenningsverschijnselen
Door het regelmatig gebruik heeft je lichaam aangepast. Je lichaam is door het gebruik veranderd. De stofwisseling, maar ook de zenuwcellen in je hersenen hebben zich aangepast en ingesteld op een dagelijkse dosis. Als die dagelijkse dosis ineens minder wordt of uitblijft komen er allerlei lichamelijke reacties op gang die erg onaangenaam zijn. Je voelt je ziek.
Je hebt last van ontwenningsverschijnselen. Gebruik je, dan verdwijnen de ontwenningsverschijnselen voor even om later weer sterker terug te komen. De verschijnselen kunnen zo onaangenaam zijn dat je niet meer gebruikt omdat het zo lekker is, maar alleen om geen last te hebben van ontwenningsverschijnselen. De ontwenningsverschijnselen zorgen ervoor dat je een gebruiker blijft en steeds verder in de verslaving wegzakt. In sommige gevallen kunnen de ontwenningsverschijnselen ook echt gevaarlijk zijn. Bijvoorbeeld bij sommige downers, zoals GHB, alcohol en benzodiazepinen.
Neerwaartse spiraal
Door het voortdurende gebruik kom je in een spiraal naar beneden terecht. Door het gebruik ontstaan allerlei nieuwe problemen, zoals bijvoorbeeld ruzies met vrienden, problemen met politie en gezondheidsklachten. Om die problemen niet te hoeven voelen ga je opnieuw gebruiken. Uiteraard nemen de problemen daardoor alleen maar toe, waardoor je weer gaat gebruiken en zo kom je in een vicieuze cirkel. Het wordt steeds moeilijker om uit de verslaving te ontsnappen.
Verslaving als hersenziekte
De hersenen spelen een belangrijke rol bij het ontstaan van verslaving. Bij het ontstaan van verslaving zijn verschillende delen van de hersenen betrokken:
- Het beloningscentrum.
- Het geheugen.
- De nieuwe hersenen.
Het beloningscentrum in de hersenen zorgt ervoor dat bepaalde gedragingen met een prettig gevoel beloond worden zoals eten en seksuele activiteit. Ook drugs kunnen het beloningscentrum op een krachtige manier prikkelen. Dat kan bij sommige mensen zorgen voor een sterk effect. Het gebruik en alles er omheen vormt een krachtige herinnering. Hierdoor ligt herhaald gebruik op de loer. De nieuwe hersenen bemiddelen tussen verlangens (gebruik van drugs) en ratio anderzijds. Soms functioneert dit minder goed. Door vaak te gebruiken gaan het beloningscentrum en de nieuwe hersenen nog slechter functioneren. De gebruiker heeft krachtige prikkels nodig en gaat daardoor meer en vaker gebruiken.
Bekijk ook de animatie drugs in de hersenen.
Versie: november 2020