Wat zijn synthetische cannabinoïden en wat zijn de risico's?

Op zoek naar informatie over THC-vapes? Lees meer over de werking en risico's van THC-vapes

Synthetische cannabinoïden (soms Spice of synthetische wiet genoemd) zijn in het laboratorium gemaakte stoffen met een effect wat kan lijken op dat van THC. THC is een van de belangrijkste werkzame stoffen in wiet en hasj.

Een aantal jaar geleden waren deze stoffen nieuw en de meeste nog niet verboden. Ze werden toen verkocht in smartshops en op internet. Deze synthetische cannabinoïden werden toegevoegd aan een mengsel van kruiden. Dit werd verkocht onder verschillende merken en namen, zoals Spice.

Deze stoffen worden tegenwoordig ook wel eens toegevoegd aan vape-pennen (THC-vapes) of snoepjes (gummies). Er bestaan een heleboel verschillende synthetische cannabinoïden. Een aantal veelvoorkomende varianten zijn JWH-018, AM-2201, MDMB-FUBINACA en MDMB-4en-PINACA.

Mensen gebruiken deze stoffen vanwege het cannabisachtige effect. Het kan een ontspannen roes (stoned of high gevoel) geven. Maar doseren is erg lastig. Je neemt snel teveel. Je kunt dan last krijgen van:

• Paranoïde gedachten
• Hartkloppingen
• Onrust of paniek
• Bewustzijnsverlies (flauwvallen)

Het effect is onvoorspelbaar en kan gevaarlijk zijn.

We weten ook nog weinig over de risico's. Het is dus niet hetzelfde als 'normale' cannabis. Maar omdat het soms in kruiden wordt verwerkt of verkocht als THC-vape of pen, kan het moeilijk zijn om zeker te weten wat je inneemt.

De risico's van synthetische cannabinoïden zijn vaak veel groter dan die van cannabis. Zo zijn er gevallen waarbij mensen zijn overleden na het gebruik van deze stoffen, iets wat bij gewone cannabis vrijwel onmogelijk is. Ook is de verslavingsproblematiek bij het gebruik bij gebruik van deze stoffen vele malen groter. Dit is bijvoorbeeld in bepaalde plekken in Groot-Brittannië en Oost-Europa in het verleden duidelijk geworden.

Doseren is erg lastig. Vaak zijn synthetische cannabinoïden erg krachtig (potent) en is een hele kleine hoeveelheid al voldoende voor een sterk effect. 

Net zoals bij veel andere research chemicals (designer drugs) is er nog weinig bekend over de risico's op lange termijn.

Er zijn een heleboel synthetische cannabinoïden. Een aantal daarvan zijn verboden. Naast Spice zijn er nog een heleboel andere namen waaronder synthetische cannabinoïden verkocht worden.

In Nederland worden deze synthetische cannabinoïden erg weinig gebruikt maar in landen zoals Duitsland en Engeland is het een tijdje wat populairder geweest. Dat was vooral zo toen deze stoffen nog niet verboden waren. Waarschijnlijk omdat het in die landen moeilijker is om aan (echte) cannabis te komen. Of omdat er strenger op het gebruik van cannabis gecontroleerd wordt.

Op 28 januari 2025 heeft de Eerste Kamer het stofgroepenverbod aangenomen. Sinds 1 juli 2025 zijn hele groepen designerdrugs, waaronder synthetische cannabinoïden, verboden. Deze stoffen zijn toegevoegd aan een nieuwe lijst 1A onder de Opiumwet.

Gebruik in gevangenissen en aantoonbaarheid

In 2023 kwamen deze stoffen in het nieuws, omdat het Trimbos instituut heeft onderzocht dat synthetische cannabinoïden in een gevangenis in Nederland gebruikt zouden worden. Het zou gesmokkeld worden door het op te lossen in brieven of papieren post. De ontvanger (gevangene) kan dit papier dan roken. We weten dat dit ook voorkomt in gevangenissen in het buitenland. Het is populair omdat het eenvoudig binnen te smokkelen is. En bij urinecontroles worden synthetische cannabinoïden vaak niet gevonden.

• NDM: Informatie en cijfers over synthetische cannabinoïden
• Drugsgebruik in gevangenissen zorgelijk - Trimbos-instituut
• Wat is HHC? Wat we weten over de effecten en risico's

Versie: september 2025