Hoeveel mensen zijn verslaafd aan cannabis en hoeveel komen hiervoor in behandeling?

In 2018 is voor het laatst een onderzoek uitgevoerd naar het gebruik van cannabis onder de algemene bevolking. Toen had 7,5% van de bevolking van 18 jaar en ouder ofwel ruim 1 miljoen mensen het laatste jaar geblowd. 4,6% - oftewel ongeveer 620.ooo mensen - hadden in de laatste maand geblowd.  1,6% van de bevolking - 220.000 mensen - blowden (bijna) elke dag (1). Dagelijks blowen is een risicofactor voor problematisch gebruiken.

Er zijn geen recente schattingen over problematisch gebruik in Nederland. De meest recente onderzoeken gebruiken de Cannabis Abuse Screening Test (CAST), welke een indicatie geeft voor riskant riskant cannabisgebruik, maar deze hangt sterk samen met de frequentie van gebruik. Zo had 1,2% - zo'n 170.000 mensen - een positieve CAST score. Dit is een indicatie van problematisch gebruik, maar geen klinische diagnose.

Onderzoek uit 2010 werkt nog met definities van problematisch gebruik volgens de DSM-IV; dit is een internationaal handboek voor de Psychiatrie gebruikt waarin alle psychische stoornissen beschreven zijn. In 2015 werd de nieuwste versie van dit handboek, de DSM-V, gepubliceerd. Hierin zijn de termen misbruik, afhankelijkheid en verslaving vervangen door lichte, middelmatige of ernstige stoornis in het gebruik van cannabis.

Van cannabis misbruik is volgens de DSM-IV sprake als een gebruiker het afgelopen jaar tenminste een van de volgende verschijnselen heeft gehad:

• Gebruik in gevaarlijke situaties (autorijden of bedienen van gevaarlijke machines)
• Door gebruik in aanraking komen met politie of justitie
• Gebruik heeft nadelige gevolgen voor school of werk.
• Doorgaan met gebruik ondanks dat dat problemen oplevert (ruzie met partner, vechtpartijen).

In 2007-2009 is vastgesteld hoeveel mensen voldeden aan de criteria voor misbruik. Van de bevolking tussen 18 en 64 misbruikte 0,4%  (40.000 mensen) cannabis. Bij mannen bedroeg het percentage 0,6% bij vrouwen 0,2% (2).

Van verslaving of afhankelijkheid is volgens de DSM-IV sprake als zich het afgelopen jaar drie van onderstaande symptomen hebben voorgedaan.

• Meer gebruiken dan je wilt;
• Willen stoppen maar niet kunnen;
• Veel tijd besteden aan gebruik of aan bijkomen van gebruik;
• Gebruik heeft nadelige gevolgen voor school, werk, hobby's en sociale activiteiten;
• Doorgaan met gebruik ondanks dat je weet dat gebruik problemen veroorzaakt of verergert;
• Ontwikkeling van tolerantie d.w.z. een behoefte aan steeds grotere hoeveelheden om onder invloed te raken.
• Last hebben van onthoudingsverschijnselen.

In 2007-2009 is vastgesteld hoeveel mensen voldeden aan de criteria voor afhankelijkheid. Van de bevolking tussen 18 en 64 was 0.3% (29.300 mensen) afhankelijk van cannabis. Bij mannen bedroeg het percentage 0,4%, bij vrouwen 0,1% (2).

In 2021 waren 9.024 mensen in behandeling voor cannabis (3). Niet alle verslavingszorginstellingen leveren hier gegevens over aan, dus mogelijk ligt het werkelijke aantal hoger. 76% van hen was man en 24% vrouw. De Stichting IVZ houdt voor heel Nederland bij hoeveel mensen zich bij de verslavingszorg aanmelden.

1. NDM 2017, Trimbos-instituut
2. Nemisis 2- 2007-2009. Trimbos-instituut.
3. LADIS Tussenrapportage Kerncijfers Verslavingszorg 2016-2021, IVZ (2023)

 

Versie: mei 2023