Drugs en medicijnen combinaties

Medicijnen en alcohol of andere drugs kunnen elkaars werking versterken of juist verminderen. Als het ene middel het andere middel op deze manier beïnvloedt, noemen we dat ook wel een interactie.

Los van de directe interacties van een drug met een medicijn kunnen drugs ook op een indirecte manier gevolgen hebben voor het effect van medicijnen. Als het gebruik bijvoorbeeld zorgt voor slaaptekort, maaltijden overslaan of het vergeten of niet volgens voorschrift innemen van jouw medicatie, kan dit onverwachte gevolgen hebben [5].

Mensen met een psychische aandoening raken makkelijker verslaafd [5]. Alcohol en drugs worden daarom, afgezien van de interacties, bij deze ziektes sterk afgeraden!

Interacties alcohol en antipsychotica

Alcohol heeft een dempende/verdovende werking. Alcohol en antipsychotica versterken elkaars werking [2]. In de hersenen hebben deze middelen een dempend effect op hetzelfde gebied. Hier wordt de werking en dus mogelijk ook de bijwerkingen, versterkt. Hierbij kun je denken aan slaperigheid en verminderde concentratie [2, 6]

Alcohol en antipsychotica worden allebei in de lever omgezet tot stoffen die het lichaam makkelijker kan verwijderen. Als je chloorpromazine gebruikt en drinkt kun je erg duizelig worden [7]. Of dit ook voor andere antipsychotica geldt, is nog onduidelijk [7].

Ook brengt antipsychotioca tardieve dyskinesie, een bewegingsstoornis als risico. Het drinken van alcohol vergroot dit risico [2, 8]. Sommige onderzoeken wijzen erop dat het gebruik van lithium in combinatie met alcohol het reactie- en coördinatevermogen negatief beïnvloedt.

Antipsychotica in het algemeen

Als je een psychose hebt is het contact met de werkelijkheid verstoord. Zowel voor de patiënt als voor de omgeving kan dit erg beangstigend zijn. In de meeste gevallen treedt een psychose op door een psychiatrische ziekte zoals schizofrenie, manische depressie, extreme angst of als gevolg van drugsgebruik. Ook tijdens een moeilijke periode kan een psychose zich voordoen [1]. Psychose komt het meest voor bij mensen in de leeftijd van 16 tot 30 jaar [2].

Je kunt de kenmerken van een psychose opsplitsen in symptomen die je meteen merkt en lange-termijn symptomen.

Directe (korte-termijn) symptomen

Dit zijn dingen die je direct kunt waarnemen. Je ziet beelden of hoort stemmen die er in werkelijkheid niet zijn. Ook kun je last hebben van achtervolgingswaan: je denkt dat iemand je continu achtervolgt.

Mensen in psychotische toestand zijn vaak verward, onrustig en zien hallucinaties [3].

Lange-termijn (indirecte) symptomen

Dit zijn dingen die voorkomen als de ziekte chronisch wordt, zoals afvlakking van gevoelens, moeilijkheden met spreken, gebrek aan emotie en gebrek aan initiatief om dingen te ondernemen [3].

Tijdens een psychose is er in de hersenen sprake van een verstoring van de prikkeloverdracht tussen de zenuwen. Hierbij zijn verschillende neurotransmitters zoals dopamine en serotonine betrokken [3].

Antipsychotica

Antipsychotica worden voorgeschreven om psychosen aan te pakken. Ze kunnen vooral de directe symptomen dempen, maar ook de lange-termijns symptomen verminderen. Na vier tot zes weken is er een duidelijk effect waar te nemen [3]. Middelen die bij psychosen worden toegepast kunnen we onderverdelen in vier groepen: klassieke antipsychotica, atypische antipsychotica, benzodiazepinen en het middel lithium.

Klassieke antipsychotica

Klassieke antipsychotica beïnvloeden in de hersenen de hoeveelheid van de stof dopamine. Hierdoor nemen de directe kenmerken van de psychose af. Bijwerkingen: rusteloosheid, stijve spieren, abnormale bewegingen, seksuele problemen en verergering van de lange-termijn symptomen [4].

Voorbeelden: haloperidol (Haldol®), pimozide (Orap®), chloorpromazine, flufenazine (Anatensol®), perfenazine (Trilafon®) en zuclopentixol (Cisordinol®).

Atypische antipsychotica

Atypische antipsychotica zijn de nieuwere middelen. Zij beïnvloeden in de hersenen de hoeveelheid van de neurotransmitters serotonine en dopamine. Zij hebben niet alleen invloed op de directe symptomen maar verminderen ook de negatieve symptomen. Bijwerkingen: bloeddrukverlaging, duizeligheid, droge mond, gewichtstoename, suikerziekte, bloedarmoede en minder zin in seks [4].

Voorbeelden: aripiprazol (Abilify®), clozapine (Leponex®), risperidon (Risperdal®), olanzapine (Zyprexa®) en quetiapine (Seroquel®).

Benzodiazepinen

Soms worden bij psychoses ook benzodiazepinen voorgeschreven. Voor de interacties tussen benzodiazepinen en drugs verwijzen we je naar het hoofdstuk over slaapmiddelen.

Lithium

Lithium (Camcolit®, Litarex® en Priadel®) wordt ingezet bij een manische psychose, omdat het een postitieve invloed heeft op sterke wisselende stemmingen. Hoe lithium (Camcolit®, Litarex® en Priadel®) precies werkt is nog niet bekend, maar het beïnvloedt waarschijnlijk de overdracht van prikkels in de hersenen.

Informatiebronnen antipsychotica

1. Nederlands Huisartsen Genootschap (2006). NHG-ziektebeschrijvingen: psychose. (15Dec.2008).
2. Farmacotherapeutisch Kompas (2008). Onafhankelijke geneesmiddelinformatie voor professionals in de zorg. (15Dec.2008).
3. Beysens, A.J.M.M. & Lenderink, A.W. (2003). Geneesmiddeleninformatie. Maarssen: Elsevier gezondheidszorg.
4. ConsuMed (2008). Antipsychotica, bijwerkingen. (13Dec.2008).
5. De Wit, R. & Sijes, M. (z.d.). Alle vragen en antwoorden. (14Dec.2008).Drugsinfoteam.
6. Apotheek.nl (2008). Alcohol en medicijnen. (14Dec.2008).
7. Baxter K. (Edited) (2005). 7th Edition Stockley’s Drug Interactions. London: Pharmaceutical Press.
8. Wikipedia, de vrije encyclopedie (2008). Tardieve Dyskinesie. (12Dec.2008).
9. Sterk, B. (arts). Cannabis en psychoses. (12 Dec.2008). Amsterdam.
10. Neijzen, R. (2007). Scriptie: mogelijke interacties tussen antipsychotica en cannabis. Utrecht: Trimbos Instituut.
11. Erasmus MC (2006). Informatiebrochure over cannabisgebruik bij een psychose. (12 Dec.2008).
12. Dean, A. (2006). Illicit drugs and drug interactions. Pharmacist, jaargang 25 nr. 9.
13. Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (2007). Medicinale Cannabis: informatiebrochure voor artsen en apothekers. (13Dec.2008). https://www.cannabisbureau.nl/
14. Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter bevordering der Pharmacie (2007). Informatorium Medicamentorum. ’s Gravenhage: WINap
15. Touw, D. (2001). Interacties tussen geneesmiddelen en drugs, een nieuw terrein voor het bewakingssysteem. Pharmaceutisch Weekblad, jaargang 136 nr. 40.
16. Geerlings, P.J. (1998). Populaire harddrugs. Geneesmiddelenbulletin, 32:39-47.
17. Praag, H.M., van (2000). PsychoFarmaca. Assen: van Gorcum.
18. Clozapine plus werkgroep (2012). Optimalisatie gebruik antipsychotica in de psychiatrische praktijk. (30aug.2016)