Alcohol en je immuunsysteem

Het gebruik van alcohol en andere drugs heeft invloed op je weerstand. Maar waarom is dat eigenlijk? Op welke manier beïnvloedt je gebruik je immuunsysteem? Jellinek vroeg het aan Huub Savelkoul, hoogleraar Immunologie aan de Wageningen Universiteit.

Immuunsysteem

Om te begrijpen hoe het gebruik van alcohol en andere drugs invloed kan hebben op je weerstand, is het goed om iets meer te weten over het immuunsysteem. Hoe zat het ook alweer?

Het immuunsysteem wordt ook wel weerstand, afweer of afweersysteem genoemd. Het beschermt ons lichaam tegen bacteriën en virussen van buitenaf. Onder andere je huid, slijmvliezen en darmbacteriën zijn onderdeel van dit systeem. Een deel van je immuunsysteem heb je al bij je geboorte, een ander deel ontwikkelt zich gedurende je leven. Het is een ingenieus systeem dat continu aan het werk is om slechte cellen, bacteriën en virussen te bestrijden en op te ruimen. Het gebruik van alcohol en andere drugs brengt dit systeem uit balans.

Drie manieren waarop gebruik van alcohol en andere drugs je immuunsysteem beïnvloedt: 

 

1. Verstoring darmbacteriën

Je darmen zijn een belangrijk onderdeel van je immuunsysteem. Savelkoul legt uit hoe dat zit: “Goede bacteriën in je darmen spelen een belangrijke rol in je immuunsysteem. Deze “good guys” zorgen ervoor dat je vitamines binnenkrijgt die je zelf niet kunt maken en dat slechte bacteriën niet bij de darmwand kunnen om daar schade aan te richten. Overmatig alcoholgebruik verstoort de aanwezigheid van goede bacteriën in je darmen.” Ben je een overmatige drinker? Dan kun je hier serieuze klachten door ontwikkelen. Bijvoorbeeld het “leaky gut syndrome”. Savelkoul: “Bij het leaky gut syndrome zien we een lek in de slijmvliezen van de darm. Hierdoor worden deze gevoeliger voor slechte invloeden, zoals bacteriën en virussen, maar ook toxische stoffen. Dit maakt je vatbaarder voor ziektes en infecties. 

Drink je niet dagelijks maar zak je af en toe flink door in de kroeg (of in deze tijd met een fles wijn op de bank)? Ook dan kan alcohol al zorgen voor een verstoring van de goede bacteriën in je darm. “Binge-drinken heeft al binnen 24 uur effect op je darmen en je immuunsysteem. Het duurt enkele dagen voordat dit weer hersteld is.” Dus ook als je kater al weg is, ben je mogelijk nog steeds vatbaarder voor virussen en andere indringers.

N.b. 1 We spreken over binge-drinken als je 5 glazen alcohol per gelegenheid drinkt. 

N.b. 2 Een overmatige drinker drinkt per week meer dan 21 glazen (man) of 14 glazen (vrouw).

2. Oxidatieve stress

Het gebruik van tabak, alcohol en andere drugs zorgt voor oxidatieve stress. Deze radicalen worden onder andere geproduceerd door immuuncellen, maar ook door blootstelling aan zonlicht of roken. Ook dit is slecht voor je immuunsysteem. Bij oxidatieve stress zijn er te veel vrije radicalen in het lichaam aanwezig. Deze stoffen kunnen nuttig zijn bij het opruimen van virussen of afvalstoffen na het sporten. Maar als ze in te grote mate of op de verkeerde plekken aanwezig zijn, kunnen ze schade toebrengen aan cellen en weefsels. Is dat het geval, dan spreken we van oxidatieve stress. Dit kan leiden tot ongecontroleerde celdelingen, versnelde veroudering en gezondheidsklachten. Ook heeft dit effect op ons immuunsysteem waardoor je dus vatbaarder wordt voor infecties.

Savelkoul: “Oxidatieve stress speelt zowel bij overmatig alcoholgebruik als bij gebruik van cannabis, cocaïne, MDMA en amfetamines.” Deze stress is op te heffen met anti-oxidanten. Zij maken de vrije radicalen onschadelijk. Maar Savelkoul waarschuwt: “Hou er wel rekening mee dat je hier relatief veel anti-oxidanten voor nodig hebt.” Met een handje blauwe bessen red je het dus niet. Je kunt de voorraad anti-oxidanten in je lichaam gemakkelijk aanvullen door het eten van groente en fruit. Het gebruik van vitaminesupplementen kan nuttig zijn, maar besef dat niets gezonde voeding kan vervangen omdat anti-oxidanten het beste door je lichaam worden opgenomen in hun natuurlijke vorm. Groente- en fruitproducten bevatten meer dan 4000 verschillende anti-oxidanten.

3. Slaappatroon

Gebruik van alcohol en andere drugs verstoort op verschillende manieren je slaappatroon.

Voor de meeste middelen geldt dat je slaapkwaliteit achteruit gaat. En bij het gebruik van stimulerende middelen is de kans groot dat je moeite hebt om in slaap te komen. Terwijl juist tijdens je slaap je immuunsysteem op zijn best werkt. Daarnaast is slaap nodig om foutjes veroorzaakt door oxidatieve stress in je DNA te herstellen door gebruik te maken van het zogenoemde DNA Repair Mechanisme. Dit doet je lichaam bij voorkeur ‘s nachts als er zo min mogelijk andere informatieoverdracht is. Plafonddienst zorgt er dus voor dat je een belangrijk herstelmoment mist.

Hoe zit het met stress?

Middelengebruik is dus niet goed voor je immuunsysteem. Maar datzelfde geldt voor chronische (langer dan 2 weken) stress. Hoewel het erop lijkt dat beperkt gebruik van alcohol (max. 2 glazen) of cannabis geen grote gevolgen heeft voor je immuunsysteem, is het een slecht idee om deze middelen langdurig of vaak te gebruiken om te ontspannen. Het risico op functioneel gebruik licht op de loer, zeker nu veel verplichtingen zijn weggevallen. Probeer daarom andere manieren te vinden om te ontspannen.

Kortom, een drankje af en toe kan best – maar doe het, ook nu, met mate.

Dit artikel is een verkorte versie van het artikel dat Sarah Graman voor Unity schreef. Voor meer informatie ga naar Unity.nl