Zijn scholieren minder gaan roken?

Het meest recente gegeven komt van het zogenaamde HBSC onderzoek (Health Behaviour in School-aged Children)(1). Dit onderzoek onder leerlingen van 12 tot 16 jaar wordt in een groot aantal landen van Europa uitgevoerd. In 2013 is dit onderzoek voor het laatst gedaan. 26,7% van de leerlingen rookte maandelijks en 4,4% dagelijks.

Behalve landelijk onderzoek is er ook onderzoek gedaan in Amsterdam.

Hieronder 4 tabellen. De eerste en tweede tabel geven de trends in maandelijks en dagelijks gebruik weer. De derde tabel kijkt naar het verschil tussen Westerse en niet-Westerse leerlingen.

De vierde tabel geeft de verschillen tussen Nederland en Amsterdam weer.

Trends in gebruik in Nederland

Bron: Peilstations Onderzoek scholieren

Het maandelijks roken onder scholieren tussen 12 en 18 jaar steeg tot 1996 naar 29.7% om daarna te dalen naar 18.5% in 2007 en 2011 en verder te dalen naar 12% in 2015. Maandelijks roken is het antwoord op de vraag: ‘heb je afgelopen maand gerookt’ (2).

In 2015 had 12% van de scholieren tussen de 12 en 18 de afgelopen maand gerookt. Er roken meer jongens (13.2%) dan meisjes (10.7%).

HBSC Onderzoek

In het HBSC-onderzoek zijn gegevens beschikbaar tot 2013.

Bron: HBSC onderzoek (1)

Uit de gegevens van het HBSC onderzoek blijkt dat de dalende trend in roken zich in 2013 deels voortzet.

Er zijn steeds minder dagelijks rokende scholieren. In 2001 rookten nog 13% van 12 tot 16 jarige scholieren dagelijks. In 2009 is dat 7% en in 2013 4,4%.

Het aantal jongeren dat ooit een sigaret heeft gerookt is in 2013 iets gestegen ten opzichte van 2009.

Amsterdam

Behalve landelijk onderzoek wordt ook onderzoek in Amsterdam uitgevoerd. Onder andere wordt gekeken naar het druggebruik van derde klassers. Deze hebben een leeftijd van gemiddeld 15,3 jaar. In Amsterdam is 56% van de derde klassers niet-westers (dat wil zeggen dat één van de ouders in een niet-westers land is geboren). We geven de trends in maandelijks gebruik van de westerse en de niet-westerse leerlingen (3).

Bron: Antenne 1997, 1999, 2002, 2007 en 2011 (3)

Niet-westerse scholieren rookten altijd minder dan hun westerse schoolgenoten. In 2007 zijn vooral de westerse leerlingen minder gaan roken. Niet westerse leerlingen 16.5% rookten in 2007 iets meer dan hun westerse school genoten. In 2011 hebben de westerse leerlingen ongeveer evenveel gerookt en de niet-westerse leerlingen weer minder. Het totaal aantal rokers onder Amsterdamse scholieren is gedaald.

Amsterdam vergeleken met de rest van het land

Roken Amsterdamse leerlingen nu minder of meer dan scholieren in Nederland? Je kunt 15-jarige leerlingen uit het landelijke Peilstations Onderzoek vergelijken met de derdeklassers uit het Antenne onderzoek. Het landelijke Peilstations Onderzoek werd uitgevoerd in 1996, 1999, 2003, 2007, 2011. Het Amsterdamse Antenne onderzoek werd uitgevoerd in 1997, 1999, 2002, 2007 en 2011. In 2015 zijn beide onderzoeken ook uitgevoerd, maar de Amsterdamse cijfers zijn nog niet uitgebracht. Dus dit jaartal is nog niet meegenomen.

Bron: Peilstations Onderzoek scholieren 2011 en Antenne 2011 (2 en 3)

Amsterdamse scholieren roken minder dan de scholieren van heel Nederland. Dit is toe te schrijven aan het grote aantal niet-westerse leerlingen. In Amsterdam rookten niet-westerse leerlingen in de jaren 97, 99, 2002 en 2011 aanzienlijk minder dan westerse leerlingen. In 2011 rookte 8.6% van de 15-jarige niet-westerse leerlingen maandelijks. Door het grote aantal niet-westerse leerlingen (56%) in Amsterdam is ”niet roken” steeds meer de norm geworden. Hierdoor zijn de westerse leerlingen ongeveer even vaak gaan roken dan hun niet-westerse schoolgenoten.

Dit effect geldt sterker voor Amsterdam dan voor de rest van het land waar nog altijd 18.5% van de 15 jarige leerlingen de afgelopen maand heeft gerookt.

Bronnen

  1. HBSC 2013, Trimbos Instituut (2013)
  2. Jeugd en riskant gedrag 2015, Trimbos Instituut (2016)
  3. Antenne 2011, Bonger Instituut (2011)

 

Versie: maart 2018