Kan alcohol kanker veroorzaken?

Alcohol verhoogt de kans op kanker. Bij 1 glas neemt de kans op borstkanker al toe. Bij 2 glazen is het risico verhoogd op kanker van de mond, keelholte en bepaalde vormen van slokdarmkanker. Bij 3 glazen alcohol per dag neemt de kans op darmkanker al toe (1).

Zo’n 4 tot 6% van alle kankersterfte moet aan alcohol worden toegeschreven. In 2011 overleden 44.000 mensen aan kanker (2). Bij 1760 tot 2640 gevallen is de ziekte toe te schrijven aan alcohol. Bij een grote Europese studie bleek dat onder mannen zelfs 10% van alle gevallen kan worden toegeschreven aan alcohol, bij vrouwen ligt dit  op 3% (3). Dat zou betekenen dat in Nederland er misschien wel  ruim 4000 mensen zijn, die kanker hebben gekregen door alcohol.

Alcohol zelf is geen kankerverwekkende stof maar bij de afbraak van alcohol ontstaat de zeer giftige stof aceetaldehyde. In de mond, keel en strottenhoofd wordt onder invloed van enzymen en bacteriën de alcohol al voor een klein deel afgebroken tot aceetaldehyde. Deze stof beschadigt de cellen. De gezonde cellen delen zich en vervangen de beschadigde cellen. Door de versnelde celdeling zijn de cellen extra gevoelig voor kankerverwekkende stoffen. Hierdoor kan mond of keel kanker ontstaan. Darmkanker kan ontstaan omdat alcohol zorgt voor een verhoogde afgifte van galzuur.

Alcohol kan diverse kankers veroorzaken.

1. Borstkanker

Alcohol verhoogt de kans op borstkanker bij vrouwen. Het risico neemt al toe bij een glas per dag. Vrouwen hebben tot hun 75e een kans van 8.8% kans op het ontwikkelen van borstkanker. Een glas verhoogt dit risico met 0,6%, twee glazen met 1,2 %.

Bij 2 glazen per dag heeft een vrouw dus een kans 10% om voor 75e borstkanker te ontwikkelen (2). De reden waarom alcohol borstkanker veroorzaakt is nog onduidelijk.Vermoedelijk beïnvloedt alcohol de hormoonhuishouding. Mogelijk bevordert alcohol de groei van de tumor.

Voor vrouwen is de afweging lastig. Het is namelijk ook zo dat bij vrouwen van middelbare leeftijd 1 tot 2 glazen beschermend werkt met betrekking tot hart- en vaatziekten. Hart- en vaatziekten kunnen echter ook worden tegengegaan door sporten en minder vet eten.

2. Kanker van mond, keelholte en slokkdarm

Het drinken van meer dan 2 glazen verhoogt het risico op kanker van de mond, keel en een bepaalde vorm van slokdarmkanker. Rookt iemand er bij, dan wordt de kans nog groter. Alcohol kan bepaalde kankerverwekkende stoffen oplossen en ervoor zorgen dat deze stoffen in de cellen komen. Langdurig gebruik zorgt ook voor een verminderde speekselproductie. Hierdoor kan er een ophoping van kankerverwekkende stoffen op de slijmvliezen gaan zitten.

3. Darmkanker

Vanaf 3 glazen per dag is er een verhoogde kans op endeldarmkanker. De kans op het krijgen van dikke darmkanker is bij 3 glazen licht verhoogd Alcohol zorgt voor een verhoogde afgifte van galzuur. Galzuur speelt direct rol bij het ontstaan van darmkanker. Ook de lever kan een rol spelen. Door het vele drinken functioneert de lever minder goed. Bepaalde giftige stoffen worden niet afgebroken en kunnen allerlei organen beïnvloeden.

4. Slokdarmkanker

Vanaf 4 glazen per dag voor vrouwen en vanaf 6 glazen per dag voor mannen neemt de kans op slokdarmkanker toe. Je kunt kanker krijgen aan de oppervlaktecellen en aan de kliercellen van de slokdarm. De combinatie met tabak vergroot de risico’s sterk. Veel alcoholgebruik kan ertoe leiden dat maagsap terugvloeit naar de slokdarm. Hierdoor kan het onderste gedeelte van de slokdarm ontstoken raken. Hierdoor is er een verhoogde kans op kanker aan de kliercellen van de slokdarm.

5. Leverkanker

Alleen bij zwaar drinken vergroot alcohol de kans op leverkanker.

6. Alvleesklierkanker.

Alcohol verhoogt de kans op het krijgen van een alvleesklierontsteking. Een alvleesklierontsteking verhoogt de kans op alvleesklierkanker.

Bronnen

  1. Popelier (2002) Overdaad schaadt, een inventarisatie van de lichamelijke gevolgen van sociaal geaccepteerd alcoholgebruik en binge drinken, IVO Rotterdam 2002
  2. Nationaal Kompas Volksgezondheid. Hoe vaak komt kanker voor en hoeveel mensen sterven eraan.
  3. Schutze, M., et al. Alcohol attributable burden of incidence of cancer in eight European countries. BMJ

 

Versie: januari 2016