Lachgas: Risico's

Ben je benieuwd naar de risico’s van lachgas? Hieronder lees je alle vragen en antwoorden over de risico’s van lachgas. Kan je iets niet vinden? Stel dan je vraag aan een van onze medewerkers via Vraag & Antwoord.

Meer informatie over lachgas Informatie over andere middelen

 

Risico’s van lachgas

Kortetermijnrisico’s

  • Bevriezen van longen
    De manier waarop lachgas gebruikt wordt, is belangrijk. Lachgas kan beter niet rechtstreeks vanuit de gasfles geïnhaleerd worden. Dit kan levensgevaarlijk zijn, omdat het gas dan zo koud is dat de longen kunnen bevriezen. Ook lippen, neus en stembanden kunnen bevriezen.
  • Zuurstoftekort in de hersenen
    Lachgas kan leiden tot zuurstoftekort in de hersenen. Daarbij kun je concentratiestoornissen of hoofdpijn krijgen, duizelig worden, je evenwicht verliezen, verward zijn, misselijk worden, last hebben van gevoelloosheid of tintelingen of flauwvallen. Het risico is dat je hard kunt vallen.
  • Gevolgen zwangerschap
    Als je zwanger bent, kan lachgas een zuurstoftekort bij de baby veroorzaken. Dit heeft ernstige gevolgen voor de baby. Spontane abortus of ernstige geboorteafwijkingen kunnen optreden
  • Verkeer
    Het gebruik van lachgas tijdens het rijden is levensgevaarlijk, je kunt even helemaal van de wereld zijn en zo ernstige ongelukken veroorzaken. Ook direct na het gebruik raden we deelname aan het verkeer af. Je kan nog een tijdje moeite met concentreren hebben.

Langetermijnrisico’s

  • Neurologische en psychiatrische symptomen bij extreem lachgas gebruikBij extreem gebruik van lachgas kunnen neurologische en psychiatrische stoornissen optreden. Extreem gebruik houdt in dat je heel veel gebruikt (uren achter elkaar) óf meerdere weken/maanden achter elkaar. Dit komt onder andere doordat lachgas de werking van vitamine B12 blokkeert. Een tekort aan vitamine B12 kan leiden tot neurologische klachten zoals bijvoorbeeld tintelingen in tenen en vingers, maar kan ook ernstiger gevolgen hebben zoals verlamming van de benen (een dwarslaesie). Extreem gebruik van lachgas kan ook psychotische klachten veroorzaken. Psychotische klachten zijn bijvoorbeeld dat je achterdochtig wordt of het gevoel krijgt dat je wordt afgeluisterd of achtervolgd, terwijl dit niet zo is. Vaak herken je zelf niet dat je psychotische klachten hebt, maar merken je familieleden of vrienden dit wel. Als je neurologische of psychiatrische klachten krijgt door lachgasgebruik is het belangrijk om snel hulp te zoeken bij een (huis)arts.
  • Verslaving
    Extreem gebruik van lachgas kan verslavend zijn, dat wil zeggen dat je steeds weer lachgas gebruikt, ook als je dat eigenlijk niet (meer) wil. Als je merkt dat je verslaafd bent kun je hier hulp voor krijgen via je huisarts.
  • Hart- en vaatziekten
    Er zijn aanwijzingen dat extreem lachgasgebruik ook schadelijk is voor de wand van bloedvaten in het lichaam en ook in het hart, al weten we niet precies hoe groot het risico op hart- en vaatziekten bij extreem lachgasgebruik is.
  • Lachgas en het jonge brein
    Het is nog onbekend wat het effect van lachgas is op het jonge (puber)brein. Gezien het jonge brein nog in ontwikkeling is, en van andere middelen bekend is dat dit van invloed is op de ontwikkeling van het brein, is voorzichtigheid geboden.
  • Invloed andere stoffen 
    Sinds 2000 bestaat het vermoeden dat er kleine hoeveelheden van andere stoffen in lachgaspatronen kunnen zitten. Daarnaast kunnen minuscule stukjes metaal van de patroon zelf meekomen in een ballon. Het is onbekend wat dit betekent voor de gezondheid.

 

Bron:

  • Factsheet Lachgas, Trimbos-instituut (2017)
  • Beoordeling gezondheidsrisico’s lachgas (N2O), RIVM (2016)
  • Does vitamin B12 deficiency explain psychiatric symptoms in recreational nitrous oxide users? A narrative review Paulus MC,  Wijnhoven AM, Maessen GC. Clin Toxicol (Phila)  2021 Nov;59(11):947-955. 

 

Versie: april 2022

Risico’s van lachgas verminderen

Het inhaleren van lachgas is niet geheel zonder gevaar. Risico’s kunnen wel verminderd worden. Dat kan je doen als je:

  1. Elke teug lachgas afwisselt met een teug gewone lucht;
  2. Niet zijn/haar neus dicht houdt bij gebruik van lachgas;
  3. Voor het gebruik gaat zitten of liggen;
  4. Na en tijdens het gebruik niet deelneemt aan het verkeer;
  5. Niet bij zwangerschap gebruikt;
  6. Nooit rechtstreeks uit een gasfles inhaleert.

 

Versie: juli 2020

Welke risico’s hebben drugs?

Er zijn risico’s voor:

  • de lichamelijke gezondheid
  • de geestelijke gezondheid
  • misbruik en verslaving
  • het sociaal en maatschappelijk functioneren

De risico’s hebben te maken met de stof zelf, met de manier waarop de drugs toegediend worden (bijv. spuiten/roken) en met de maatschappelijke omstandigheden waaronder gebruikt wordt. Het illegaal zijn van een drug brengt extra risico’s met zich mee.

Lichamelijke gezondheid

Bij lichamelijke risico’s kun je een onderscheid maken tussen risico’s op de korte termijn (overdosis) ofwel acute risico’s en risico’s op de lange termijn (het optreden van allerlei lichamelijke ziekten). Bij het ontstaan van lichamelijke risico’s spelen dosis en frequentie van gebruik een belangrijke rol. De risico’s nemen toe naarmate vaker gebruikt wordt.

Geestelijke gezondheid

Drugs kunnen een negatieve invloed hebben op iemands geestelijke gezondheid. De redenen en motieven van gebruik spelen hierbij een belangrijke rol. Als gebruikt wordt om allerlei moeilijkheden uit de weg te gaan ontwikkelt iemand zich niet. Hij leert dan niet om de moeilijkheden te overwinnen.

Verder kunnen drugs door de frequentie van gebruik, een te grote plaats in iemands leven innemen. Hobby’s en vrienden worden dan verwaarloosd. Drugs worden dan heel bepalend voor de keuzes die iemand in zijn leven maakt.

Risico op misbruik en verslaving

Elke drug heeft een risico op misbruik en verslaving. Van elke 100 mensen die ermee beginnen raken er een aantal verslaafd. Bij alcohol gaat 10% van de mensen die ermee begint teveel drinken en wordt 3% verslaafd. Ook bij cannabis zie je dat 10% van de leerlingen die ermee begint dagelijks gaat blowen.

Maatschappelijke risico’s

Door alcohol en drugs kunnen er maatschappelijke problemen komen bijvoorbeeld door geweld, ruzies of rijden onder invloed. Bij drugs kan dat ook al gebeuren omdat illegaal is. Overmatig gebruik van alcohol en/ of drugs leidt verder tot problemen met relaties of werk.

 

Versie: september 2019

Welke drug is de gevaarlijkste?

Hoe gevaarlijk drugs voor je zijn als je ze gebruikt hangt van veel dingen af.

Er is de afgelopen jaren veel onderzoek gedaan naar hoe schadelijk drugs zijn. Onderzoekers kijken dan naar de schade naar de gebruiker en schade naar de bevolking.

Het laatste onderzoek is gedaan in Duitsland in 2020. Daaruit kwam de lijst hieronder. De volgorde is van meest schadelijke drugs (bovenaan) naar minst schadelijk drugs (onderaan):

1. Crack
2. Methamfetamine (Crystal meth)
3. Heroïne
4. Alcohol
5. Cocaïne
6. GHB
7. Amfetamine (speed)
8. Cathinonen (Miauw miauw, 3-MMC, Flakka)
9. Synthetische cannabis
10. MDMA (XTC)
11. Ketamine
12. Benzodiazepines (slaap-en kalmeringsmiddelen)
13. Cannabis
14. Paddo’s/Truffels
15. LSD

In de afgelopen jaren zijn er verschillende onderzoeken gedaan in Europa. De resultaten zijn allemaal ongeveer hetzelfde, maar de nieuwste onderzoeken houden rekening met nieuwere drugs.

Onderzoek in Nederland

In Nederland is er in 2009 ongeveer hetzelfde onderzoek gedaan naar de schadelijkheid van drugs.

Daarbij werd gekeken naar de volgende categorieën:

  • Hoe schadelijk of giftig een middel direct is voor je lichaam.
  • De schadelijkheid van een middel over een langere tijd.
  • Hoe verslavend het middel is.
  • Sociale schade op het niveau van de gebruiker. Bijvoorbeeld het verliezen van je relaties, je baan of je huis.
  • Sociale schade op het niveau van de bevolking. Bijvoorbeeld drugs criminaliteit, zorg kosten voor Nederland.

Hieronder kan je per categorie zien hoe verschillende drugs scoren van meest schadelijk naar minst schadelijk.

Directe lichamelijke schade Schade over een lange tijd  Verslaving Sociale schade voor de gebruiker  Sociale schade voor de bevolking
Heroïne Tabak Heroïne Crack Alcohol
Crack Crack Crack Heroïne Tabak
Methamfetamine Alcohol Tabak Alcohol Crack
Alcohol Methamfetamine Methamfetamine Tabak Heroïne
Cocaïne Cocaïne Cocaïne Cocaïne Cocaïne
GHB Heroïne Alcohol Methamfetamine Cannabis
Amfetamine Amfetamine Amfetamine Amfetamine Benzo’s
Ketamine Cannabis Benzo’s GHB Amfetamine
LSD MDMA (XTC) GHB Cannabis MDMA (XTC)
MDMA (XTC) Khat Cannabis Benzo’s GHB
Benzo’s Ketamine Ketamine MDMA (XTC) Methamfetamine
Paddo’s Benzo’s Khat Ketamine Ketamine
Cannabis GHB MDMA (XTC) LSD Paddo’s
Tabak LSD Paddo’s Paddo’s LSD
Khat Paddo’s LSD Khat Khat

Soms kan een middel een hele negatieve invloed hebben op je leven. Maar als maar weinig mensen dat middel gebruiken, dan valt het effect op de hele bevolking mee. Sommige middelen zijn bij één keer gebruiken niet heel slecht voor je gezondheid. Maar als je die middelen vaak en voor een lange tijd gebruikt, kan je er erg ziek van worden.

Daarom zie je in de tabel hierboven soms een middel met een hele lag score, maar in de andere rij weer met een hoge score.

Als het onderzoek nu opnieuw gedaan zou worden, zouden sommige middelen anders scoren. Over GHB hebben we in de afgelopen 10 jaar geleerd dat het een erg verslavend middel is. Dit middel zou hoger op de lijst staan dan het nu staat. Ook nieuwe middelen, zoals 3-MMC en andere designer drugs die toen nog niet bestonden of weinig werden gebruikt, staan niet in de lijst.

Wat zijn de meest verslavende drugs?

Of een drug verslavend is heeft te maken met:

  • De eigenschappen van de drug.
  • De manier waarop iemand de drug gebruikt.
  • Hoe vaak iemand gebruikt.

Eigenschappen van de drug

Drugs kunnen verschillende eigenschappen hebben die het verslavend maken.

Dat heeft te maken met:

  • De sterkte. Sommige drugs hebben een sterker effect op je hersenen.
  • Hoe snel er tolerantie ontstaat. Dat betekent dat je al snel meer moet gebruiken van een drug om een effect te voelen.
  • Ontwenningsverschijnselen. Je merkt dan dat als je stopt met het middel je last krijgt van vervelende of nare bijwerkingen.
  • Cravings. Je hebt dan trek in de drug. Je wil de drug snel weer opnieuw nemen.

Manier van gebruiken

Ook de manier waarop je een middel gebruikt speelt een rol. Hoe sneller je het effect voelt nadat je een middel hebt gebruikt, hoe verslavender dat middel is. Roken en spuiten leiden dus sneller tot verslaving dan eten of slikken.

Van meest naar minder verslavend:

  • Roken
  • Spuiten
  • Snuiven
  • Slikken

Hoe vaak iemand gebruikt

Gebruik je een middel regelmatig? Dan is de kans op verslaving groter dan wanneer je het weinig gebruikt.

 

Versie: december 2023

Waar moet ik rekening mee houden als in drugs wil gebruiken ten tijde van het coronavirus?

Het gebruik van drugs is nooit zonder risico, maar door het coronavirus moet je met nog meer dingen rekening houden. Ben je toch van plan drugs te gebruiken? Unity heeft hier een informatieve pagina voor gemaakt, bekijk deze hier:

Coronavirus en alcohol, tabak en ander drugsgebruik

 

Wat zijn de effecten en risico’s van het inhaleren van lijm, aanstekergas of andere vluchtige snuifmiddelen?

Een aantal producten bevat vluchtige stoffen die snel verdampen en ingeademd kunnen worden. Door vluchtige stoffen kun je in een roes raken. Het gaat hierbij om producten als: lijm, gas uit aanstekers, drijfgassen uit spuitbussen, benzine, vlekkenwater, verf- en lakverdunners en nagellak verwijderende stoffen. Het gebruik van deze stoffen is zeer schadelijk en risicovol. Vroeger bevatte lijm oplosmiddelen als trichloorethyleen en tolueen. Inmiddels mag lijm deze stoffen niet meer bevatten. De stoffen zijn vervangen door minder riskante stoffen.

Klik op een link om direct naar dit onderwerp te gaan:

Gebruik in Nederland

Gebruik van vluchtige stoffen komt met uitzondering van poppers en lachgas in Nederland vrijwel niet voor. In Nederland zijn alternatieven makkelijk beschikbaar waardoor niet uitgeweken wordt naar de gevaarlijke oplosmiddelen. Recent onderzoek naar het gebruik is er niet, omdat het in algemeen onderzoek te weinig naar voren komt om er in het onderzoek op te concentreren.

Terug naar boven

Soorten vluchtige stoffen

Er zijn meerdere vluchtige stoffen die een roes kunnen veroorzaken. Ze kunnen als volgt ingedeeld worden

  1. Vluchtige oplosmiddelen zoals tri, tolueen, aceton, chloroform, methanol.
  2. Drijfgassen uit spuitbussen (verfspuitbussen) en gassen uit aanstekers.
  3. Medische gassen zoals ether, lachgas.
  4. Nitraten zoals poppers.

1. Vluchtige oplosmiddelen

  • Tri: zat vroeger in lijm, tapijtreininger en verfverwijderaar, maar mag niet meer aan consumenten verkocht worden;
  • Tolueen: zit in benzine, smog, thinner maar ook in huishoudproducten als lijm, (metaal) verf, anti roestmiddelen, zilverpoets en nagellak
  • Aceton: zit in nagellakremover.
  • Chloroform: werd ooit gebruikt als verdovingsmiddel. Zit ook in kleurstoffen en pesticiden. Wordt ook gebruikt om plexiglas te lijmen.
  • Methanol: zit in spiritus en antivries

2. Drijfgassen

Drijfgassen zetten vloeistoffen in spuitbussen onder druk. Drijfgassen zijn bijvoorbeeld propaan/butaan mengsels. Dit zit onder andere in aanstekergas. Ook ‘anti-stof’-spray (anti-dust spray) bevat zo’n drijfgas (zoals 1,1-difluorethaan).

3/4. Medische gassen en nitraten

Medische gassen en nitraten hebben een hele andere werking en ook andere risico’s dan vluchtige oplosmiddelen en drijfgassen. Zie info over deze stoffen bij ether, lachgas, poppers.

Terug naar boven

Gebruikswijze

Vluchtige stoffen kunnen ingeademd (geïnhaleerd) worden door de neus of mond.

Er zijn verschillende manieren:

  1. Rechtstreeks vanuit de verpakking inhaleren.
  2. Spuiten in de mond of neus.
  3. Huffing: het drenken of besprenkelen van een lapje met vluchtige stof en via de neus inhaleren. Soms houdt men een hele lap tegen het gezicht zodat niets verloren gaat.
  4. Het besprenkelde lapje in de mond doen en inhaleren.
  5. Bagging: de vluchtige stoffen of het besprenkelde materiaal in een zak doen en vanuit de zak inhaleren. Of vanuit een ballon.
  6. Het over het hoofd trekken van een plastic zak en de vluchtige stoffen erin spuiten (zeer riskant).

De gebruiksmethoden zijn ongezond. Het rechtstreeks in de mond spuiten beschadigt het weefsel, vergroot de druk in de longen en de longen kunnen erdoor bevriezen. Bij het over het hoofd trekken van een plastic zak kun je stikken, zeker als de gebruiker bewusteloos raakt.

Terug naar boven

Wat zijn de effecten?

Na inademing hebben deze middelen vrijwel direct effect. De effecten treden 7 tot 10 seconden na inademing op en duren meestal enkele minuten. Gebruikers weten de effecten te verlengen door voortdurend te inhaleren. Gebruikers raken in een roes die enigszins vergelijkbaar is met alcohol.

Effecten:

  • Duizeligheid
  • Desoriëntatie
  • Licht gevoel in hoofd
  • Onduidelijke spraak
  • Onzekere gang
  • Suf en slaperig
  • Soms opwinding/prikkelbaarheid

Bij hogere dosissen:

  • Bedwelming
  • Soms in slaap vallen
  • Bewegingsstoornissen
  • Geheugenverlies
  • Verlies van controle, vergelijkbaar met dronkenschap
  • Soms kleurrijke hallucinaties
  • Onregelmatige ademhaling

Terug naar boven

Opname, werking en afbraak

Vluchtige stoffen komen via de longen in het bloed terecht. Het hart brengt het bloed met de vluchtige stoffen direct naar de hersenen en andere organen.

Vluchtige stoffen hebben over het algemeen een remmend effect op de werking van het centrale zenuwstelsel. In de hersenen worden waarschijnlijk het dopamine systeem beïnvloed en afgifte van de neurotransmitter GABA gestimuleerd (1). GABA heeft een remmende invloed op het centrale zenuwstelsel. Ook middelen zoals alcohol en GHB werken op dit deel van de hersenen.

Vluchtige stoffen worden voor een deel weer uitgeademd. Dat is soms goed te ruiken. Wat niet uitgeademd wordt, wordt uitgescheiden door de nieren.

Terug naar boven

Risico’s

De risico’s van vluchtige stoffen kan je onderverdelen in:

Acute risico’s

  1. Hartritmestoornissen, sudden sniffing death syndrome (SDDS)
  2. Verstikking
  3. Beschadigen van weefsel
  4. Verbrandingen
  5. Agressie

1. Hartritmestoornissen, sudden sniffing death syndrome (SSDS)

Mengsels van butaangas en propaangas worden gebruikt als drijfgassen in spuitbussen en drijfgassen bijvoorbeeld in verfspuitbussen, spuitbussen met haarlak en in aanstekers. Deze kunnen ernstige hartritmestoornissen veroorzaken waaraan je kunt overlijden. Dit kan al gebeuren bij eenmalig gebruik. Een onderzoek uit Engeland onder 1000 overleden vluchtige stoffen-snuivers toonde aan dat 20% voor de eerste keer had gebruikt (1). Het wordt wel het ”sudden sniffing death syndrome” genoemd.

2. Verstikking

Bepaalde gebruiksmethoden zijn riskant. Zeker de methode waarbij de zak over het hoofd getrokken wordt waarna de vluchtige stof in een plastic zak wordt gedaan. Als de persoon bewusteloos raakt en geen kans ziet de zak van zijn hoofd te trekken, kan hij stikken. Ook de methoden waarbij voortdurend uit een plastic zak geïnhaleerd wordt kan tot verstikking leiden. Ook kan een persoon in zijn braaksel stikken als hij bewusteloos raakt. Tenslotte kunnen bij zeer veel gebruik verlammingsverschijnselen optreden, ook van de ademhalingsspieren. Dan staat de ademhaling stil en houdt het hart ermee op.

3. Beschadigen van weefsel

Bij inademen van vluchtige stoffen zoals aanstekergas kunnen bevriezingsverschijnselen ontstaan. Het gas is zeer koud. De luchtpijp kan zwellen waardoor iemand kan stikken. Ook kunnen de longen bevriezen.

4. Verbrandingen

Vele oplosmiddelen zijn brandbaar en met lucht gemengd ontplofbaar. Bij de doodsoorzaken door gebruik van oplosmiddelen speelt verbranden een groter rol. Een onderzoek meldde dat 26% van de doodsoorzaken hieraan te wijten was (1).

5. Agressie

Sommige gebruikers worden tijdens gebruik zeer opgewonden en agressief. De persoon is naderhand volledig vergeten wat er tijdens de roes is gebeurd.

6. Overdosis

Zet men gebruik voort dan kan verlies van bewustzijn optreden. Uiteindelijk kunnen verlammingsverschijnselen optreden, ook van de ademhalingsspieren. Dan staat de ademhaling stil en houdt het hart ermee op. Het gebruik kan dus zeer risicovol zijn, je kan er direct aan overlijden, zoals bij butaangas (aanstekergas).

Langetermijnrisico’s

1. Neurologische schade en schade aan hart nieren en longen

Chronisch gebruik kan ernstige lichamelijks schade met zich meebrengen. Mensen die vanuit hun beroep met deze stoffen te maken krijgen moeten voorzorgsmaatregelen nemen.

2. Verslavingskans

Geestelijke afhankelijkheid lijm en snuifmiddelen
Gebruikers van lijm en snuifmiddelen kunnen naar het middel gaan verlangen.

Tolerantie lijm en snuifmiddelen
Bij veel stoffen treedt tolerantie op. Na 3 maanden gebruik kan tolerantie al een rol gaan spelen. Na drie jaar gebruik nemen veel gebruikers al meerdere malen de oorspronkelijke dosis.

Onthoudingsverschijnselen lijm en snuifmiddelen
Er zijn milde onthoudingsverschijnselen bij lijm en snuifmiddelen zoals: angst, slapeloosheid, duizeligheid en misselijkheid.

3. Overig

Bij mensen die lang gebruiken zie je verder:

  • gewichtsverlies
  • onoplettendheid
  • desoriëntatie
  • depressie
  • spierzwakte
  • geïrriteerdheid

Risico’s van de verschillende stoffen

Tolueen Een uiterst gevaarlijke stof is bijvoorbeeld tolueen. Tolueen zat in lijm voor modelbouw, verf- en nagellakverwijderaars, thinner en verfspuitbussen. Chronisch gebruik levert neurologische schade op. Evenwicht, gehoor-en gezichtsfuncties worden aangetast. Ook kunnen lever- en nierbeschadigingen optreden. Er zijn ook studies die erop wijzen dat vluchtige stoffen zoals bijvoorbeeld tolueen het omhulsel van zenuwen zou kunnen aantasten vergelijkbaar met multiple sclerosis. (Bron: NIDA, Researchreport Inhalant Abuse).

Trichloorethyleen Een stof als trichlorethyleen (zat in vlekverwijderaars) kan levercirrose, hartritmestoornissen en neurologische schade opleveren (2).

Butaan/propaanmangsels Butaan en propaan kunnen tot dodelijke hartritmestoornissen leiden. Drijfgassen kunnen ook tot leverschade leiden (2).

Benzinedampen Het inhaleren van benzinedampen kan tremoren en verlamming tot gevolg hebben. (3).


Terug naar boven

Risico’s beperken

Het gebruik van vluchtige stoffen is zeer riskant en zeer giftig. Er zijn nauwelijks manieren om de risico’s te beperken.

Het rechtstreeks in de mond spuiten of een zak over je hoofd trekken zijn erg riskante gebruiksmethoden. Ook het gebruik in de buurt van vuur is riskant. Verder zou men af moeten zien van het gebruik van spuitbussen en moet men niet op gevaarlijke plekken gebruiken zoals bij water of op daken vanwege het risico op vallen.

Terug naar boven

De wet

Vluchtige stoffen kunnen in middelen zitten die vrij verkrijgbaar zijn. Wel zijn inmiddels een aantal stoffen verboden in consumenten-artikelen. Tri mag niet meer aan consumenten verkocht worden. Tolueen mag niet meer gebruikt worden gebruikt worden in lijm en in verfspuitbussen. De Voedsel- en WarenAutoriteit controleert winkels op producten en bekijkt of zij deze stoffen bevatten. Worden ze gevonden dan moet de verkoop gestaakt worden.

Terug naar boven

Bron

1 Niessink, R. In: Drugs en Alcohol. gebruik misbruik en verslaving
2 NIDA, research report Inhalant Abuse
3 Uppers, downers all arounders, 2000

Versie: juni 2020

Waarom zijn drugs schadelijk voor het lichaam?

Lichamelijke schade door gebruik van drugs kan ontstaan door:

  • De drug zelf.
  • De toedieningswijze.
  • De omstandigheden waaronder gebruikt wordt.

Op alle drie de punten kun je maatregelen nemen om de risico’s te beperken.

De drug zelf

Sommige drugs zijn giftig. Alcohol is bij overmatig gebruik een uiterst giftige stof. Het is schadelijk voor je hersenen, lever en maag. Ook xtc kan bepaalde hersencellen beschadigen. Cocaïne en amfetamine belasten het hart en de bloedvaten. Amfetaminen kunnen ook bepaalde hersencellen beschadigen. Sommige drugs leiden snel tot een overdosis. Heroïne en GHB zijn hier voorbeelden van.

Maatregelen om de risico’s te beperken zijn in veel gevallen mogelijk. Meestal door niet te veel en niet te vaak te gebruiken. Schade aan je longen is moeilijk te voorkomen. Ook bij heel weinig roken kan al schade optreden. Zo is bekend dat door meeroken van tabak (en dat is toch echt weinig roken) elk jaar al een paar duizend mensen overlijden.

Toedieningswijze

De toedieningswijze van een drug kan de schade verder vergroten. Roken of inhaleren van tabak, cannabis of van heroïne en basecoke dampen is uiterst schadelijk voor de longen. Door snuiven van cocaïne kan het neusslijmvlies uitdrogen en gaan ontsteken. Spuiten gebeurt vaak onhygiënisch waardoor de risico’s op aderontsteking toenemen. Door het gebruik van spuiten van anderen kunnen allerlei ziektes overgedragen worden zoals hepatitis en hiv.

Door een verstandige toedieningswijze kun je de risico’s beperken.

  • Diep inhaleren van hasj en wiet bijvoorbeeld is volstrekt onnodig. Alle THC wordt al in het begin van de longen opgenomen. Door niet te diep te inhaleren kun je de teneerslag sterk verminderen.
  • Ook de risico’s van snuiven kun je beperken. Door de cocaïne fijn te maken, je neus daarna met lauw water na te spoelen en door geen kokertjes te gebruiken die al door anderen zijn gebruikt (i.v.m. hepatitis).
  • Door altijd een nieuwe spuit te gebruiken kun je de risico’s van spuiten beperken. Als je als druggebruiker spuit zoals een diabetes patiënt kun je veel leed voorkomen.

Omstandigheden

De omstandigheden waaronder gebruikt moet worden dragen extra bij aan de risico’s. Drugs zijn illegaal waardoor er geen controle is op de kwaliteit. Soms worden bestrijdingsmiddelen gebruikt bij de teelt. Ook worden drugs soms versneden met gevaarlijke stoffen.

Het illegaal zijn, zorgt er ook vaak voor dat druggebruikers niet aan nieuwe spuiten kunnen komen waardoor zij wel onveilig moeten gebruiken. Raken druggebruikers verslaafd dan worden de levensomstandigheden steeds moeilijker. Alles draait om drugs en het je zelf verzorgen schiet erbij in. Ook daardoor worden de risico’s groter. Ook hier kunnen de risico’s enigszins beperkt worden. Met name door er voor te zorgen dat er behalve op ontwenning gerichte hulpverlening, ook hulpverlening is, die druggebruikers opvangt en voorzieningen biedt als methadonverstrekking en spuitomruil.

 

Versie: oktober 2019

Kunnen drugs een verdoving beïnvloeden?

Ja, drugs kunnen een verdoving beïnvloeden. Sommige middelen waaronder speed en ketamine kunnen de effecten van een verdoving verminderen waardoor deze minder goed werkt.

Bij een enkele keer gebruik hangt het er natuurlijk wel van af hoelang geleden er is gebruikt. Als het 1 keer was, een paar weken geleden, dan zal dit geen effect hebben op verdoving of narcose.

Bij regelmatiger gebruik, wanneer er tolerantie is opgebouwd, kan dit er voor zorgen dat een narcose of verdoving minder goed werkt. Dan heb je dus meer verdoving nodig hebt om niets te voelen.

Een arts zal hier ook altijd naar vragen voordat hij een verdoving/narcose toedient. Als hij dit niet doet, is het zeker aan te raden hier zelf open over te zijn en dit eerlijk te vertellen. Hierdoor kom je niet in de problemen. Een arts is er om jou te helpen en zal de verdoving hier vervolgens op aanpassen.

 

Versie: september 2019

Is druggebruik slecht voor je geestelijke ontwikkeling?

Druggebruik kan zowel een negatieve invloed als een positieve invloed hebben op de geestelijke ontwikkeling. Wie opgroeit, moet veel keuzes maken. Soms kun je daar onzeker van worden. Dat hoort bij opgroeien, maar het kan ook beangstigend of onprettig zijn. Soms gaan jongeren drugs gebruiken om maar geen last te hebben van deze onprettige gevoelens. Ze willen de lastige keuzes die ze moeten maken het liefst vergeten. Als je om deze reden gaat gebruiken kunnen drugs je ontwikkeling remmen.

Bij opgroeien hoort dat je veel dingen moet leren. Je moet ontdekken wie je bent, wat je later wil gaan doen, wat je wel leuk en wat je niet leuk vindt. Soms wil je de lastige keuzes die je moet maken het liefst vergeten. Als je om deze reden drugs gaat gebruiken kun je in je ontwikkeling geremd worden. Je staat stil en komt niet verder.

In de behandeling zie je soms jongeren van rond de 30 die bijvoorbeeld al 10 jaar dagelijks blowen. Van hun vrienden is iedereen om hun heen klaar met school, getrouwd en heeft een baan. Zij gebruiken echter nog steeds en zijn niets opgeschoten. Als ze dan willen stoppen of minderen met gebruik merken ze dat dat moeilijk is.

Drugs kunnen ook een positieve invloed hebben op de geestelijke ontwikkeling. Drugs worden niet voor niets ook geestverruimende middelen genoemd. Sommige mensen ervaren dat door het gebruik van drugs hun geestelijke ontwikkeling is gegroeid. Mensen die vast zitten in hun denkwijze en bijvoorbeeld niet verder komen met een project kunnen door het gebruik van drugs opeens ‘out of the box’ denken en zo op dingen komen waar ze niet eerder aan hadden gedacht. Op die manier kan het ook een positieve invloed hebben op je geestelijke ontwikkeling. Maar alleen als er gebruikt wordt wanneer iemand zich geestelijk en lichamelijk goed voelt.

 

Versie: augustus 2019

Hoe kun je aan drugspreventie doen?

Drugspreventie is het voorkomen dat mensen drugs gaan gebruiken of om schade die drugs tot gevolg kan hebben te voorkomen. Dit kan via:

  • Beperken van de beschikbaarheid van drugs
  • Voorlichting
  • Zo snel mogelijk reageren op beginnende problemen

Met het beperken van de beschikbaarheid werp je drempels op om het middel te gaan gebruiken. Het gaat dan om zaken als: het verminderen van het aantal verkooppunten of het verhogen van de prijzen. Met voorlichting kan geprobeerd worden om gebruik te voorkomen, gebruik uit te stellen of de risico’s van gebruik te beperken. In een vroeg stadium signaleren van problemen kan voorkomen dat problemen uit de hand lopen.

Beperken beschikbaarheid

Via de Opiumwet, de wet waarin productie, verkoop, bezit, import en export van drugs strafbaar is gesteld, wordt geprobeerd te voorkomen dat drugs verkrijgbaar zijn. Het handhaven van de Opiumwet is niet het werk van preventie maar van politie en justitie. Een totaal verbod is de meest radicale maatregel en die maatregel wordt in geval van drugs vaak toegepast.

Alcohol, cafeïne, tabak en gokken zijn niet verboden. Wel kan geprobeerd worden om via allerlei wetten en regels gebruik zoveel mogelijk te beperken. Preventie kan vanuit haar invalshoek ook aandringen op dergelijke regels. Het gaat dan om zaken als het instellen van leeftijdsgrenzen (geen alcohol onder de 18), verminderen van het aantal verkooppunten (geen alcoholverkoop in benzinestations), verhogen van prijzen, etc.

Dit soort maatregelen kunnen door parlement en regering genomen worden maar ook gemeenten en organisaties, zoals scholen of bedrijven, kunnen allerlei maatregelen nemen die de beschikbaarheid beperken. Gemeenten kunnen voorwaarden stellen aan een vergunning voor het schenken van alcoholhoudende drank. In de vergunning kan ook iets gezegd worden over sluitingstijden, happy hours en de toegangsleeftijd.

Het verbieden van drugs heeft ook diverse andere ongewenste effecten. Je kan denken aan vervuiling, het krijgen van een strafblad bij een kleine overtreding en milieuvervuiling. Het verbieden van drugs is een vaak gekozen strategie van politici, maar het is de vraag of het de beste strategie is als de gezondheid van de bevolking als belangrijkste aspect gekozen wordt.

Voorlichting

Via voorlichting kan geprobeerd worden de vraag naar drugs te verminderen. Voorlichting kan zich richten op twee groepen:

  1. Mensen die nog niet gebruiken.
  2. Mensen die al wel (regelmatig) gebruiken.

Bij mensen die nog niet gebruiken is het doel van de voorlichting veelal het versterken van de keuze om niet te gebruiken. Vooral op scholen wordt veel aandacht aan drugsvoorlichting besteed. Landelijk en regionaal is het project Helder op School ontwikkeld. Door middel van dit project worden scholen gestimuleerd aandacht te besteden aan alcohol- en drugspreventie. Het project is geëvalueerd en het blijkt effectief te zijn. Voorlichting kan ook op massamediale wijze gevoerd worden. Via internet, radio, televisie en via billboards.
Hieruit blijkt dat preventie vooral afgestemd moet zijn op leeftijd en niveau.

Voorlichting kan zich ook richten op mensen die al wel gebruiken. Het doel is dan de risico´s van gebruik zoveel mogelijk te beperken. In dit soort van voorlichting worden tips gegeven over zo verstandig mogelijk gebruik. Bij cannabis, maar ook bij XTC, wordt een dergelijke aanpak gevoerd. In coffeeshops vind je vaak voorlichtingsmateriaal met tips over zo verantwoord mogelijk gebruik. Ook aan XTC-gebruikers is veel voorlichting gegeven om de risico’s zoveel mogelijk te beperken. Zo wordt aan gebruikers aangeraden om in ieder geval hun pil te laten testen. Soms vindt de voorlichting door leeftijdsgenoten en leefstijlgenoten plaats (peer-education). Ook dat blijkt positief te werken. Twee bekende peer projecten zijn Unity en Connect.

Ook voor de groep mensen die niet kunnen stoppen met gebruik zijn er programma’s om risico’s te voorkomen. Denk aan spuitenruil programma’s, gebruikersruimten en medische heroïne- verstrekking.

Tijdig reageren op riskant gedrag.

Preventie kan ook proberen ervoor te zorgen dat er zo snel en zo vroeg mogelijk gereageerd wordt op uit de hand lopend alcohol- of druggebruik. Het uit de hand lopen van drugsgebruik vindt plaats lang voordat mensen de weg naar de hulpverlening zoeken. Bij alcohol lopen mensen regelmatig jarenlang rond met steeds groter wordende alcoholproblemen, voordat ze besluiten er iets aan te doen. Bij drugs gaat dat meestal sneller. Door vrienden, ouders maar ook beroepskrachten als maatschappelijk werkers, artsen etc. te informeren over hoe ze op beginnend problematisch gebruik kunnen reageren, kan veel onheil voorkomen worden.

Ook internet biedt tegenwoordig veel mogelijkheden om te reageren op riskant gedrag. Op deze site staan testen waarmee je kunt nagaan of je riskant gebruikt. Ook wordt op internet advies op maat aangeboden en zijn er zelfhulpprogramma’s. Bij advies op maat vul je een vragenlijst in over bijvoorbeeld alcoholgebruik waarna je een persoonlijk advies krijgt. Zelfhulpprogramma’s bieden een instructie om zelf met alcohol- of druggebruik te minderen.

Effecten

Er is ook onderzocht of preventie werkt. Het blijkt dat voorlichting op school kan werken. Preventie bedreven door leeftijdsgenoten blijkt ook positief (2). Ook interventies op internet blijken positief te werken. Massamediale campagnes hebben meestal niet zo’n succes. Zij kunnen wel het bewustzijn van het probleem iets vergroten, maar blijken nauwelijks effect te hebben op het gebruik (1).

Tenslotte blijkt dat wanneer preventiemaatregelen gecombineerd uitgevoerd worden de kans op succes het grootst is. Wanneer een programma op scholen gecombineerd wordt met een massamediale campagne blijkt dit effectiever dan een wanneer het programma alleen uitgevoerd wordt.

Bronnen

  1. Effecten van preventie, VTV (2010)
  2. Preventie van schadelijk alcoholgebruik en drugsgebruik onder volwassenen, IVO (2010)

 

Versie: juni 2020

Hoe ga je om met je kind of puber en eventueel middelengebruik tijdens de coronacrisis?

De afgelopen periode hebben we veel vragen binnen gekregen van ouders en opvoeders die het even niet meer weten: hoe moet je in deze gekke periode omgaan met je kind of puber, die nu meer thuis zit dan normaal, en hoe moet je nou omgaan met eventueel middelengebruik?! Dat je met die vragen zit is heel logisch. Wij geven je graag een aantal tips:

Blijf met elkaar in gesprek.

Houd het contact met elkaar goed, vooral nu je dagelijks zoveel bij elkaar in de buurt bent. Bespreek ook met je kind wat hij leest of hoort over roken, alcohol, andere drugs en over het coronavirus.

Bied structuur en duidelijke regels.

Betrek je kind ook hierbij, dan zijn ze eerder geneigd om de regels na te leven. Het is belangrijk om, wat betreft middelengebruik, dezelfde regels te hanteren als normaal.

Leer je kind ‘nee’ zeggen.

Nu we allemaal zoveel mogelijk thuis moeten blijven, hebben we waarschijnlijk genoeg tijd om met elkaar in gesprek te gaan. Een kind in de puberteit wil graag ‘erbij horen’ en nee zeggen kan daardoor lastiger zijn. Bespreek alvast hoe je kind nee kan zeggen in lastige situaties, die hij ongetwijfeld gaat meemaken. Bedenk dat je, juist in deze periode van onzekerheid, meer dan ooit een voorbeeld bent voor je kind. Ook al heb je een opstandige puber thuis, stiekem kijken ze toch naar jou als voorbeeld voor hun eigen gedrag. Kijk dan ook kritisch naar je eigen gebruik van tabak, alcohol en andere drugs.

Heb oog voor de weerstand van je kind.

Een goede algemene weerstand is erg belangrijk om snel te herstellen van een ziekte, vooral in deze tijd is dat erg belangrijk. We weten dat tabak, alcohol en andere drugs een invloed kan hebben op je weerstand. Met name bij mensen die roken, kan het coronavirus heftiger zijn.

Maak gebruik van betrouwbare bronnen.

Het is mogelijk dat je kind heel veel informatie binnenkrijgt via social media, zoals Instagram, Facebook, Snapchat, maar niet alles is per se waar. Bedenk ook: er gaat op dit moment veel nepnieuws rond over het coronavirus. Blijf betrouwbare bronnen bezoeken zoals het RIVM en Rijksoverheid.

Neem gerust contact met ons op voor een adviesgesprek. Dat kan telefonisch via 020 – 590 1330 of stuur een mail naar preventie@jellinek.nl.

 

En lees hier meer tips over leven met een puber in tijden van Corona.

Hoe kun je weerstand bieden tegen vrienden die gebruiken?

Weerstand bieden in gezelschap van vrienden is niet altijd eenvoudig. Een paar tips:

  • Heb de nadelen van gebruik op een rijtje. Dat helpt je om te weigeren.
  • Denk aan mensen van wie je houdt en die het niet leuk zouden vinden als je gebruikt.
  • Denk aan de gevolgen als je toch gebruikt. Realiseer je dat je de volgende dag spijt krijgt.
  • Denk eraan dat ook iemand die je leuk vindt uiteindelijk meer respect voor je zal krijgen, als je voor je eigen mening uitkomt dan als je een meeloper bent.
  • Realiseer je dat jij dik de moeite waard bent en dat jouw meningen er toe doen.
  • Zoek vrienden/kennissen die niet gebruiken.

Je wilt eigenlijk geen drugs gebruiken, tabak roken of alcohol drinken. Redenen kunnen zijn: je vindt het niet lekker, het past niet in je leven, je hebt hele andere interesses, je kunt er niet tegen of je vindt het ongezond. Als er in je omgeving wel gebruikt wordt kan het moeilijk zijn om niet mee te doen. Je wilt niet flauw zijn. Of je vindt iemand leuk die gebruikt en je denkt: hij gaat me vast stom vinden als ik niet mee doe. Probeer dan bovenstaande tips op te volgen.

Als mensen echt aandringen wordt het vervelender. Je kunt je dan afvragen of je wel bevriend wil zijn met mensen die zo sterk aandringen en zo weinig respect hebben voor jouw keuze.

Heb je geen zin in discussie dan kun je dingen zeggen als:

  • het is slecht voor mijn conditie
  • ik geniet gewoon meer als ik nuchter ben

 

Versie: september 2019

Wat is een recreatieve gebruiker?

Recreatief gebruik wordt gekenmerkt door:

  • Gebruik voor plezier en ontspanning. Gebruik voor de roes.
  • Gebruik zonder dat het invloed heeft op werk/school/hobby’s of op contacten met familie en vrienden.
  • Gebruik waarbij men zich bewust is van de risico’s.
  • Gebruik dat matig en gecontroleerd is en dat weinig of geen tijd kost.

Recreatief gebruik staat tegenover problematisch gebruik. Dat is gebruik waarbij problemen ontstaan op gebied van gezondheid, werk of school, vrienden en familie en verslaving. Veel mensen die problematisch gebruiken hebben in het begin recreatief gebruikt. Het risico van recreatief gebruik is dan ook, dat er een kans bestaat dat het overgaat in problematisch gebruik. Als je je aan bovenstaande kenmerken van recreatief gebruik houdt verklein je de kans dat het problematisch wordt.

 

Versie: augustus 2019

Wat is een chronische gebruiker?

Chronisch betekent langdurig, voortdurend. Een chronische gebruiker is iemand die langdurig gebruikt en bij wie de kans op minderen of stoppen met gebruik, klein is. Chronische gebruikers zie je zowel bij alcohol als bij drugs. Vaak hebben zij behalve verslavingsproblemen ook psychiatrische problemen en allerlei door alcohol of drugs veroorzaakte lichamelijke aandoeningen.

Hersenbeschadiging

Ook kan, vooral bij alcoholgebruik, hersenbeschadiging optreden. Bij chronische gebruikers zijn vaak grote sociale problemen ontstaan. Contacten met familie, werk en huis zijn verloren gegaan. Psychiatrische en lichamelijke ziekten, hersenbeschadiging en mogelijk een zwervend bestaan zorgen ervoor dat de verslaving aan alcohol of drugs chronisch wordt.

Behandelaanbod

Mentrum (net als Jellinek ook onderdeel van Arkin) heeft een uitgebreid behandelaanbod voor chronische verslaafden. Er wordt geprobeerd de schadelijke gevolgen van een verslaving te beperken, gebruik zoveel mogelijk te verminderen en een optimaal herstel van functioneren op verschillende levensgebieden te realiseren.

Ook de GGD in Amsterdam heeft een uitgebreid aanbod voor chronische verslaafden. Met behulp van verstrekking van methadon en soms zelfs verstrekking van heroïne wordt geprobeerd om te voorkomen dat de verslaafde verder afglijdt. Methadon wordt in een constante dosis gegeven zonder dat er afgebouwd wordt.

Cure of Care

Vaak wordt gedacht dat je aan chronisch verslaafden een behandelaanbod zou moeten doen dat gericht is op gehele ontwenning (cure ofwel genezen) en dat voorzieningen waarbij methadon in onderhoudsdosissen gegeven wordt (care ofwel verzorging), mensen nodeloos verslaafd houdt. Probleem is echter dat chronische verslaafden van een behandelaanbod dat enkel gericht is op ontwenning geen gebruik willen of kunnen maken. De kans dat zij dan steeds slechter gaan functioneren, mogelijk een overdosis nemen of allerlei ziekten oplopen wordt dan te groot.

Zoiets heeft in het verleden bijvoorbeeld in Duitsland plaatsgevonden. Daar zijn honderden, zo niet duizenden verslaafden overleden aan een overdosis.

 

Versie: juni 2020

Wat is depersonalisatie?

Het gebruik van drugs kan depersonalisatie veroorzaken. Depersonalisatie betekent dat je je afgescheiden voelt van jezelf en van je omgeving. Je voelt je niet meer in de realiteit, en dat kan best beangstigend zijn.

Drugs kan dit soort gewaarwordingen veroorzaken. Wanneer je hier last van hebt gehad raden we  aan om voorlopig geen drugs te gebruiken. Hierdoor krijgen je hersenen wat rust, en loop je minder kans dat de klachten van depersonalisatie terugkomen.

Daarnaast is het raadzaam om een afspraak te maken met de huisarts. Depersonalisatie kan soms een onderdeel zijn van verschillende psychiatrische ziekten. Laat jezelf daarom onderzoeken bij een arts, zodat deze kan bekijken of er niet iets anders met je aan de hand is. Kijk ook op deze pagina voor meer informatie:

Wat voor klachten kun je krijgen na drugsgebruik?

Lees meer in de factsheet van het Trimbos-instituut: Langdurige klachten na ecstasygebruik

 

Versie: augustus 2019