Informatie over energiedrankjes
- Energiedrankjes: wat is het?
- Energiedrankjes: wat doet het?
- Energiedrankjes: hoe herken ik het?
- Energiedrankjes: motieven
- Energiedrankjes: hoeveel jongeren gebruiken?
- Energiedrankjes: wat zijn de risico’s?
- Hoe de risico’s te verminderen
- Soorten en prijzen
- Energiedrankjes en de wet
1. Energiedrankjes: wat is het?
Energiedrankjes zijn alcoholvrije dranken met veel cafeïne, vitaminen en andere oppeppende ingrediënten, zoals taurine, ginseng en guarana.
Energiedrank bevat altijd:
- cafeïne
- glucose
- taurine
- glucuronolacton
Cafeïne heeft een stimulerende werking op het zenuwstelsel, waardoor het lichaam wordt aangezet tot actie en de aandacht wordt verscherpt.
Glucose is de belangrijkste energiebron voor de hersenen en heeft mogelijk een positieve invloed op de hersenen.
Bij gecombineerde inname lijkt glucose de werking van cafeïne te ondersteunen.
Taurine is een lichaamseigen stof. Dit betekent dat het van nature in je lichaam voorkomt. Taurine stimuleert de werking van het hart. Glucuronolacton: kan beschouwd worden als een koolhydraat die een kleine extra energiebron vormt in een energiedrank, maar die naar alle waarschijnlijkheid interactie vertoont met de andere stoffen.
Er zijn geen aanwijzingen dat taurine in concentraties zoals gebruikt in energiedrank fysiologische effecten heeft bij mensen. Bij glucuronolacton is dit ook niet het geval. De effecten van energiedrank zijn dan ook geheel toe te schrijven aan de cafeïne en glucose die het bevat.
Vergelijking hoeveelheden ingrediënten
| Cafeïne g/l | Suikers g/l | Taurine g/l | Glucuro-nolacton g/l | |
| Red Bull | 0,32 | 107 | 4,0 | 2,4 |
| Red Bull sugar free | 0,32 | 4,0 | 2,4 | |
| Filterkoffie | 0,28 | |||
| Coca Cola | 0,124 | 106 | ||
| Frisdrank | 100 | |||
| Isotone sportdrank | 70 | |||
| Appelsientje | 86 |
2. Energiedrankjes: wat doet het?
Eén blikje energiedrank (250 – 330 ml) heeft een half uur tot anderhalf uur na inname een positief effect op:
- alertheid
- aandacht
- reactiesnelheid.
Daarnaast stimuleert het je nieren, maag en darmen.
Negatieve effecten vanaf 2 blikjes van 250 ml per dag:
- Negatief effect op kwantiteit en kwaliteit slaap.
- Verhoging van bloeddruk en hartslagfrequentie.
- In combinatie met intensief bewegen of alcohol: onderdrukken van signalen van uitdroging.
- Bij onderbreking van de regelmatige dagelijkse consumptie: onthoudingsverschijnselen.
- Overgewicht.
3. Energiedrankjes: hoe herken ik het?
Bij gebruik om de gevolgen van slaaptekort te onderdrukken: chronisch slaaptekort en daarmee een verhoogde kans op depressie en een afname van leer- en geheugenprestaties. Energiedrank wordt gedronken. De meeste blikjes bevatten 250ml, maar er zijn ook blikken van 500ml. Energiedrank wordt ook weleens gecombineerd met alcohol. Deze combinatie brengt extra risico’s met zich mee.
4. Motieven
In 2012 heeft Qrius in opdracht van het Voedingscentrum een quickscan uitgevoerd (1). Hierbij werden jongeren van 11 tot 18 jaar ondervraagd over energiedrankjes. Hier is onder andere gevraagd waarom ze energiedrankjes drinken.
| Totaal | 11 t/m 14 jaar | 15 t/m 18 jaar | |
| Ik vind het lekker | 75% | 76% | 74% |
| Ik word er actiever van | 21% | 19% | 23% |
| Iedereen drinkt het | 15% | 23% | 11% |
| Ik ben minder snel moe | 15% | 9% | 19% |
| Om wakker te blijven | 14% | 7% | 19% |
| Ik kan langer doorgaan | 11% | 6% | 14% |
De meeste jongeren drinken energiedrankjes omdat ze het lekker vinden. De oudere jongeren drinken het ook vanwege de stimulerende effecten, terwijl de jongere jongeren meer open staan voor groepsinvloeden.
5. Energiedrankjes: hoeveel jongeren gebruiken?
In 2015 is in een onderzoek aan scholieren gevraagd of zij de afgelopen maand nog energiedrankjes gedronken hebben (3).
Percentage dat de laatste maand gedronken heeft
| Leeftijd | 12 jaar | 13 jaar | 14 jaar | 15 jaar | 16 jaar | 17/18 jaar |
| Jongens | 32.2% | 43,1% | 47,3% | 48,2% | 43,8% | 46,5% |
| Meisjes | 19,5% | 32,6% | 34% | 37,6% | 33,2% | 31,4% |
| Totaal | 25,5% | 38,2% | 40,9% | 43,1% | 38,6% | 35,3% |
Ruim een derde van de scholieren van 12-16 jaar heeft de afgelopen maand energiedrankjes gedronken.
Ook is gevraagd hoeveel jongeren energiedrankjes gebruiken in combinatie met alcohol.
| Leeftijd | 12 jaar | 13 jaar | 14 jaar | 15 jaar | 16 jaar | 17/18 jaar |
| Jongens | 5,7% | 6,1% | 10% | 16,2% | 18,4% | 22,5% |
| Meisjes | 1,9% | 6,4% | 8,2% | 13,2% | 14,2% | 13,3%% |
| Totaal | 3,7% | 6,2% | 9,1% | 14,7% | 16,3% | 18,3% |
Hoe ouder de jongere hoe meer er wordt gecombineerd met alcohol. Jongens doen dit vaker dan meisjes.
6. Energiedrankjes: Wat zijn de risico’s?
Omdat een energiedrankje koud is en daardoor snel gedronken kan worden, is er een grotere kans op een (te) hoog cafeïnegehalte in het bloed dan bij het drinken van koffie. En daarmee ontstaat er ook een grotere kans op de negatieve effecten van cafeïne en een cafeïnevergiftiging.
Verschijnselen van een cafeïnevergiftiging:
- Opwinding
- Angst
- Rusteloosheid
- Hartkloppingen
- Slapeloosheid
- Hoofdpijn
- Beven
- Duizeligheid
- Suizende oren
- Spanning
- Jolt en crash episodes (paar uur lang heel veel energie hebben, om vervolgens in te storten van vermoeidheid gepaard gaande met hoofdpijn).
Verder is er een kans dat iemand minder lang en goed slaapt als hij 2 blikjes of meer per dag drinkt. Iemand is overdag moe en kan zich minder goed concentreren. Bij langer gebruik is er kans op chronisch slaaptekort met een verhoogde kans op depressie en een afname van leer- en geheugenprestaties tot gevolg.
Er vindt een verhoging van bloeddruk en hartslagfrequentie plaats. In combinatie met intensief bewegen of alcohol kunnen signalen van uitdroging onderdrukt worden. Als je stopt met het drinken van dagelijkse consumptie kun je onthoudingsverschijnselen (hoofdpijn, vermoeidheid en concentratieproblemen) krijgen.
Minder positieve effecten die jongeren zelf ervaren zijn (1):
| Totaal | 11 t/m 14 jaar | 15 t/m 18 jaar | |
| Druk gedrag/hyperactief | 32% | 35% | 29% |
| Slapeloosheid, moeilijk in slaap komen | 22% | 19% | 24% |
| Ik krijg een kick, heb meer energie, maar op een gegeven moment stort ik helemaal in | 18% | 16% | 20% |
| Hoofdpijn | 9% | 8% | 9% |
| Hartkloppingen | 7% | 2% | 10% |
| Prikkelbaarheid/overgevoeligheid | 6% | 6% | 5% |
| Trillerigheid | 4% | 2% | 6% |
| Geen van deze of nog wat anders | 33% | 31% | 35% |
Risico’s van energiedrankjes in combinatie met alcohol (2):
- Er wordt meer alcohol gedronken. Door de cafeïne voelt men minder van het verdovende effect van alcohol, en andersom. Men kan meer alcohol of energiedrank drinken dan het lichaam aan kan. Zo kan er sneller een alcoholvergiftiging ontstaan.
- Verhoogde kans op uitdroging: alcohol droogt uit en het oppeppende effect van energiedrankjes kan ervoor zorgen dat mensen blijven bewegen en uitdrogingsverschijnselen (hoofdpijn) niet worden opgemerkt.
- Iemand kan overmoedig raken en meer risico’s nemen, bijvoorbeeld in het verkeer.
- De nadelige effecten van alcohol worden onderschat
- Meer impulsief gedrag.
7. Hoe de risico’s te verminderen
- Onder de 13 jaar geen energiedrankjes drinken.
- Tussen de 13 en 18 jaar maximaal één blikje van 250 ml drinken.
- Als volwassene niet meer dan 4 blikjes drinken.
- Niet combineren met alcohol.
- Niet combineren met andere cafeïne houdende producten
- Niet voor of tijdens het sporten drinken; het is geen dorstlesser.
- Drink genoeg water als je energiedrank drinkt. Door de grote hoeveelheid suiker nemen je darmen het vocht vertraagd op. Drink je niet genoeg water, dan droog je uit.
8. Soorten en prijzen
Er zijn blikjes van 250 ml en 500 ml. Ook zijn er zogenaamde energieshots van 50 ml die je een boost moeten geven. In één slok krijg je dezelfde hoeveelheid stoffen binnen als wanneer je een blikje van 250 ml drinkt. De meeste merken kosten zo’n € 0,90 per blikje van 250 ml. Sommige merken zijn zo goedkoop dat je al 4 blikjes voor een euro kunt krijgen.
9.Energiedrankjes en de wet
De Warenwet adviseert jongeren tussen de 13 en 18 jaar niet meer dan één blikje energiedrank van 250 ml per dag te drinken. Ben je jonger dan 13 jaar, dan kun je beter helemaal geen energiedrank drinken.
In oktober 2014 heeft een onderzoeksgroep van de WHO de volgende aanbevelingen gedaan (2):
- Geef een leeftijdsindicatie op een etiket omdat er voldoende is aangetoond dat de drankjes een negatief effect hebben op kinderen.
- Stel een bovengrens aan de hoeveelheid cafeïne.
- Geen op kinderen en jonge mensen gerichte reclames meer.
- Het trainen van artsen in het herkennen van symptomen die kunnen ontstaan als gevolg van overmatig gebruik van energiedrankjes.
Bronnen
- “Druk, springerig, blij” Kinderen en jongeren over energydrinks. Samenvatting van een quick scan, uitgevoerd in opdracht van het Voedingscentrum, 2012.
- Marczinski CA, Fillmore MT. Energy drinks mixed with alcohol: what are the risks? Nutr Rev. 2014 Oct;72 Suppl 1:98-107.
- Breda JJ, et al: Energy drink consumption in Europe: a review of the risks, adverse health effects, and policy options to respond. Front Public Health 14 Oct 2014.
- Gebruik en risico’s van energiedranken bij kinderen en jongeren in Nederland, RIVM (2018)
Versie: oktober 2020
