Informatie over alcohol voor ouders

  1. Alcohol & jongeren: animatie van Jellinek
  2. Alcohol: wat is het?
  3. Alcohol: wat doet het?
  4. Alcohol: hoe herken ik het?
  5. Motieven
  6. Alcohol: hoeveel jongeren gebruiken?
  7. Alcohol: risico’s?
  8. Hoe de risico’s te verminderen
  9. Prijzen

1. Alcohol & jongeren: animatie van Jellinek

Weet jij wat alcohol met je doet? Deze animatie vertelt je hoe het nou precies werkt in je lichaam als je alcohol op hebt. En waarom alcohol extra riskant is voor jongeren. Weet wat jij zelf kunt doen om vervelende effecten zoveel mogelijk te voorkomen.

Terug naar top

2. Alcohol: wat is het?

Alcohol ontstaat door het gisten van suikers in granen en vruchten. Het alcoholpercentage in dranken kan erg verschillen.

Hoe hoger het percentage alcohol, hoe ‘sterker’ de drank. Alcohol zit in bier (5%), wijn (12%), sterkedrank – zoals jenever of whisky (35%), mixdrankjes (5 tot 8%), shooters (15% tot 35%) et cetera.

Mixdrankjes bestaan uit sterkedrank (wodka, rum) vermengd met frisdrank. Het zit in flesjes of blikjes van 275ml. Door het wisselende alcoholpercentage in mixdrankjes weet iemand vaak niet precies hoeveel alcohol hij binnenkrijgt.

Shooters bevatten eveneens sterkedrank. Het zijn vaak likeuren die in kleine flesjes van 20ml zitten en in één teug leeggedronken worden.
Mixdrankjes en shooters zijn vaak zoet. Je proeft daardoor de alcohol minder, waardoor het makkelijk is om snel (te)veel te drinken. Jongeren besteden relatief veel geld aan alcohol. Een groot deel van het maandelijkse budget gaat op aan alcohol.

Terug naar top

3. Alcohol: wat doet het?

Alcohol wordt via de maag en darmen in het bloed opgenomen en verdeelt zich dan over het lichaamsvocht. Via het bloed bereikt alcohol de hersenen.

Als iemand nog klein of in de groei is, heeft diegene minder lichaamsvocht dan een volwassene. Bij eenzelfde hoeveelheid alcohol heeft een klein iemand daarom sneller een hogere concentratie alcohol in het bloed. Meisjes en vrouwen hebben gemiddeld minder lichaamsvocht en meer vet dan mannen. In vet verdunt de alcohol niet. Meisjes en vrouwen hebben daarom sneller een hoger alcoholpromillage dan mannen.

Het lichaam went geleidelijk aan alcohol. De eerste keer dat iemand drinkt raakt hij snel onder invloed. Als men vaker drinkt reageert het lichaam minder heftig dan de eerste paar keer. Als men enigszins gewend aan alcohol is, treden de volgende effecten op:

1 tot 3 glazen

Bij 1 tot 3 glazen werkt alcohol opwekkend. Men voelt zich ontspannen en praat makkelijker. De eetlust neemt toe.

3 tot 7 glazen

Bij 3 tot 7 glazen in een uur raakt iemand aangeschoten. Men wordt zorgeloos en de zelfkritiek neemt af. Soms doet iemand dingen die hij in nuchtere toestand niet zo vlug zou doen. De reactiesnelheid neemt af. Ook de controle over de fijne motoriek neemt af. Dit merk je bijvoorbeeld door met ogen dicht je neus aan te raken met een vinger. Dit gaat onder invloed duidelijk minder goed dan nuchter.

8 glazen of meer

Bij 8 of meer glazen worden de negatieve effecten versterkt. Een vrolijke stemming kan omslaan in een neerslachtige of agressieve stemming. Het gezicht wordt rood en de pupillen verwijden zich. Zien, lopen en praten gaat steeds moeilijker.

Alcoholvergiftiging

Bij meer dan 6 glazen bij meisjes en 7 bij jongens kan bij een gewicht van 55 kilo al een alcoholvergiftiging optreden. Het risico is vooral aanwezig bij jongeren die nog geen ervaring hebben met alcohol. Als iemand zoveel in korte tijd (binnen een uur) drinkt, kan bewusteloosheid optreden en kan de drinker in coma raken en zelfs overlijden. Bij de jongeren die met alcoholvergiftiging werden opgenomen bedroeg het gemiddelde promillage 1,7.

Terug naar top

4. Alcohol: hoe herken ik het?

Onder invloed

  • Veranderde stemming;
  • Lichtrood gelaat;
  • Soms lichtgeraakt of overdreven sentimenteel;
  • Ontremd;
  • Verminderde coördinatie.

Dag erna

  • Adem ruikt naar alcohol;
  • Kater;
  • Black-out.

Bij een black-out weet iemand niet meer wat er gebeurd is toen hij/zij onder invloed was.

Lange termijn

  • Tolerantie. Meer alcohol nodig hebben om het effect nog te voelen;
  • Ruzies en problemen;
  • Verminderde interesse in hobby’s en sport;
  • Achteruitgang van prestaties.

Terug naar top

5. Motieven

In 2015 is bij jongeren van 12 tot 25 jaar onderzoek gedaan naar de redenen waarom zij drinken. De jongeren hebben online een enquête ingevuld of zijn telefonisch benaderd. Ze gaven de volgende redenen op (1).

Alcohol wordt dus meestal gebruikt om positieve redenen. Je kunt ook om negatieve redenen drinken bijvoorbeeld om zorgen, stress of problemen te vergeten. Het drinken om negatieve redenen is riskant. Je went aan alcohol en hebt op een gegeven moment meer nodig om het effect nog te voelen. Hierdoor gaat iemand sneller meer drinken.

Terug naar top

6. Alcohol: hoeveel jongeren gebruiken?

In 2021 is in een onderzoek aan scholieren gevraagd of zij ooit van hun leven gedronken hebben en of zij de afgelopen maand nog gedronken hebben (2). Ook is gevraagd naar dronkenschap ooit in het leven.

Percentage dat ooit of de laatste maand gedronken heeft

Leeftijd 12 jaar 13 jaar 14 jaar 15 jaar 16 jaar
Ooit 26,4% 38,5% 46,6% 60,5% 76%
Afgelopen maand 6,9% 13,6% 25,9% 41,8% 59,9%
Dronkenschap ooit in het leven 3,0% 6,4% 13,0% 27,8% 46,6%

De jongeren van nu drinken per gelegenheid iets minder dan de vorige generatie. Er wordt tegenwoordig niet zozeer door de week veel gedronken maar vooral bij het uitgaan in het weekend. Hieronder een tabel met het percentage jongeren dat afgelopen maand veel heeft gedronken op één avond (2,3). Dit zogeheten bingedrinken is het drinken van vijf glazen of meer op één gelegenheid. Het gaat om de jongeren die aangegeven hebben afgelopen maand te hebben gedronken. Dus van de jongeren die afgelopen maand alcohol hebben gedronken, geeft dit percentage aan om hoeveel gevallen van bingedrinken het ging.

Percentage jongeren dat afgelopen maand heeft bingegedronken

Jaar 2003 2005 2007 2009 2011 2013 2015 2017 2021
12 jaar 54,2% 59,5% 47,4% 56,4% 40,6% 47,2% 51,7% 60,3% 68,5%
13 jaar 55,1% 68,0% 50,7% 58,0% 49,7% 62,9% 56,9% 62,0% 72,9%
14 jaar 59,9% 74,5% 60,2% 58,4% 57,2% 66,8% 61,2% 66,0% 64,9%
15 jaar 69,7% 78,1% 70,1% 71,5% 67,6% 73,8% 73,3% 73,0% 74,3%
16 jaar 75,8% 86,8% 78,3% 77,4% 77,4% 79,9% 81,0% 84,6% 82,9%

Terug naar top

7. Alcohol: risico’s?

De risico’s van alcohol liggen bij jongeren niet zozeer op het gebied van verslaving. Problemen liggen eerder op het gebied van agressie, onder invloed deelnemen aan het verkeer en lichamelijke schade. Jongeren zijn gevoeliger voor de kortetermijnrisico’s dan voor de langetermijnrisico’s. In een gesprek kun je als ouder dus beter aandacht aan de kortetermijnrisico’s dan aan de langetermijnrisico’s besteden.

Kortetermijnrisico’s

  •  Alcohol ontremt.

Dat kan tot ruzie en agressief gedrag leiden. Of tot intimiteiten die iemand later betreurt. Een avondje uit is leuk maar als het uit de handloopt niet meer.

  •  Alcohol verlaagt de reactiesnelheid.

Als iemand twee glazen drinkt reageert hij al langzamer.

Ook ziet iemand minder goed wat er links en rechts gebeurt en worden afstanden slechter ingeschat. Van de slachtoffers van dodelijke alcoholverkeersongevallen in Nederland in weekendnachten zit ruim 40% in auto’s met jonge mannen van 18-24 jaar (4).

  •  Alcohol maakt dik.

Alcohol geeft extra calorieën en remt de verbranding van vet.

  • Alcoholvergiftiging

Bij snel veel drinken kan iemand een alcoholvergiftiging krijgen en bewusteloos raken.

  • Schooluitval

Uit onderzoek is gebleken dat jongeren die veel drinken vaker spijbelen of slecht presteren op school.

  • Social media

Jongeren kunnen gefilmd of gefotografeerd worden wanneer ze te veel alcohol op hebben. Als dit online gepost wordt kunnen in korte tijd veel mensen deze beelden zien.

Langetermijnrisico’s

  • Schade aan hersenen.

Uit onderzoek is duidelijk geworden dat alcohol schadelijk is voor de hersenen. Vooral de hersendelen die een rol spelen bij denken en plannen worden aangetast.

  • Schade aan de lever.

De lever moet de giftige stof alcohol afbreken. Door teveel drinken kan een vetlever en later ook levercirrose ontstaan.

  • Afhankelijkheid.

Alcohol kan leiden tot geestelijke en lichamelijke afhankelijkheid. Wanneer iemand op jonge leeftijd begint met alcohol drinken is het risico op verslaving groter.

  • Mixdrankjes zijn erg zoet en bevatten veel calorieën.

De mixdranken zijn om die reden ook slecht voor het gebit.

  • Alcohol kan soms levensbedreigend zijn.

Men kan zoveel drinken dat er een alcoholvergiftiging ontstaat. Dit kan zo erg zijn dat er een ademhalingsstilstand en hartstilstand optreedt (5).

Terug naar top

Zie ook:

8. Hoe de risico’s te verminderen

Onder de 18

Het beste is om de regel te stellen dat kinderen onder de 18 jaar niet mogen drinken. Uit onderzoek is gebleken dat kinderen van ouders die strengere regels hanteren over alcoholgebruik minder gauw zullen beginnen met drinken en de kans op probleemdrinken verlaagt (6). Zie ook de NIX18-campagne.

Vanaf 18

Vanaf 18 jaar kan kinderen geleerd worden hoe met alcohol om te gaan.

Vanaf 18 jaar kun je kinderen kennis laten maken met alcohol. Dit kunnen de ouders doen op speciale momenten, bijvoorbeeld op een familiefeestje of met Kerstmis. Op 18-jarige leeftijd komen kinderen hoe dan ook met alcohol in aanraking. Ze mogen dan immers ook volgens de wet alcoholische dranken in bijvoorbeeld een café bestellen.

Dranktips

Het is heel belangrijk dat kinderen weten wat het verschil is tussen gebruik en misbruik en wanneer gebruik overmatig en onverantwoord wordt. De volgende tips kunnen helpen om het gebruik binnen de perken houden. Bespreek ze met jouw kinderen.

  • Drink alcohol voor de smaak en water voor de dorst.
  • Drink tussen de alcoholische drankjes zo nu en dan een glas water of fris.
  • Drink omdat je het zelf wil, niet omdat iemand anders weer een rondje geeft.
  • Drink matig: niet meer dan 1 glas per dag. Drink met uitgaan niet meer dan 5 glazen alcohol.
  • Drink geen alcohol tijdens werk/school/studie/sport en bij deelname aan het verkeer.
  • Spreek met uitgaan altijd van te voren af wie naar huis rijdt en dus niet drinkt (wie is de BOB).

Terug naar top

9. Prijzen

In een café kost een glas bier ongeveer tussen de €2 en €4. In een club beginnen de prijzen ongeveer vanaf €3.

Jongeren drinken echter voordat ze gaan stappen vaak op een goedkopere manier thuis, op straat, bij vrienden of in een keet. Uit onderzoek blijkt van de jongeren tussen 12 en 16 die alcohol gebruiken, 38% vóór het uitgaan al indrinkt. Dit gebeurt dan vooral thuis of bij vrienden (3).

Scholieren hebben gemiddeld een inkomen van €147 per maand. 47% van de scholieren geeft geld uit aan uitgaan. Gemiddeld geven alle scholieren gezamenlijk €24 per maand aan uitgaan (7). Hier valt alcohol waarschijnlijk voor een deel onder.

Terug naar top

 

Bronnen:

  1. Bevolkingstrends – Meningen van jongeren over alcoholgebruik, CBS (2016).
  2. HBSC-Nederland/Leefstijlmonitor, UU, Trimbos-instituut en SCP i.s.m. RIVM, 2021 (2022).
  3. HBSC 2017 – Gezondheid en welzijn van jongeren in Nederland, Trimbos Instituut (2018).
  4. Alcoholgebruik van jongeren in het verkeer op stapavonden, SWOV (2015).
  5. Preventie van schadelijk alcoholgebruik en drugsgebruik onder jongeren, Trimbos Instituut (2010).
  6. Nationale Drug Monitor Jaarbericht 2017, Trimbos Instituut (2018).
  7. Nibud Scholierenonderzoek 2020, Nibud (2020).

Versie: november 2023