Wat is ayahuasca?

Ayahuasca is een Zuid-Amerikaanse hallucinogene drank. De kleur is bruinrood en de smaak is erg bitter. Ayahuasca betekent slingerplant (liaan) van de ziel. Andere namen zijn yagé, hoasca, caapi. Een bijnaam is ‘la purga’. Dat is Spaans voor ‘zuivering’. Deze bijnaam komt omdat de gebruiker tijdens de roes vaak moet overgeven en diarree heeft. Indianenvolken uit het Amazonegebied gebruiken deze drank al eeuwenlang in religieuze rituelen. Ze zien de drank als een medicijn om bijvoorbeeld in contact te komen met andere (goddelijke) entiteiten.

Ayahuasca zorgt in de juiste dosering voor een sterke roes met visuele hallucinaties en droomachtige visioenen. In het begin zijn de effecten vaak onplezierig. Je wordt misselijk, duizelig, gaat heftig zweten of je moet overgeven. Het overgeven wordt vanuit de traditionele interpretatie gezien als een reiniging. Hierbij zou je bijvoorbeeld negatieve emoties of patronen verwijderen uit je lichaam.

Daarna beginnen de hallucinaties. Men ziet felgekleurde en bewegende caleidoscopische geometrische structuren. Gebruikers rapporteren soms religieuze, mystieke ervaringen en contacten met vreemde wezens. Negatieve emoties, trauma en onzekerheden kunnen net als bij ieder tripmiddel (psychedelicum) naar boven komen. Dit kan door de gebruiker als erg intens of vervelend ervaren worden. Daarom is goede begeleiding erg belangrijk. Gebeurt dit niet dan kan de negatieve ervaring zelfs traumatisch worden.

DMT

Ayahuasca wordt gemaakt uit twee planten. De basis is de liaan van de slingerplant Banisteriopsos caapi. Deze wordt aangevuld met de bladeren van Psychotria viridis. De liaan zorgt ervoor dat de DMT uit de bladeren niet meteen wordt afgebroken en daardoor werkzaam kan zijn in het lichaam.

Als je DMT drinkt, zoals bij thee van ayahuasca, wordt de stof in het lichaam (maag en lever) afgebroken door zogenaamde MAO-enzymen (monoamino-oxidase-enzymen). Deze MAO-enzymen breken DMT heel snel af, waardoor de DMT de hersenen niet kan bereiken. De plant Banisteriopsis caapi bevat echter MAO-remmers (harmine, harmaline en tetrahydroharmine). Zij remmen de werking van de MAO-enzymen. De afbraak van DMT door MAO-enzymen wordt hierdoor tegen gegaan, waardoor DMT de hersenen kan bereiken en de psychedelische effecten gevoeld kunnen worden.

In het Amazonegebied worden vaak nog meer planten met allerlei verschillende werkzame stoffen aan de drank toegevoegd. Dat gebeurt hier in Nederland waarschijnlijk minder. Welke planten in Nederland precies gebruikt worden bij ceremonies is lastig te zeggen. Als er andere combinaties gebruikt worden dan Banisteriopsos caapi en Psychotria viridis, dan spreekt met ook wel van anahuasca (analoog van ayahuasca). Een andere MAO-remmer die gebruikt kan worden is Peganum harmala. De zaden bevatten harmine en harmaline. Een belangrijk verschil is dat de Peganum volgens gebruikers een minder intense ervaring geeft dan de liaan. Peganum is eenvoudiger te bereiden, dus minder arbeidsintensief dan het koken van de liaan.

Wat is psilohuasca?

Psilohuasca is een combinatie van truffels waar psilocybine in zit en MAO-remmers. Van psilocybine ga je trippen. MAO-remmers zorgen ervoor dat de psilocybine minder goed wordt afgebroken in je lichaam. Hierdoor krijg je een sterker effect. MAO staat voor monoamine oxidase. MAO-remmers worden ook gebruikt medicijn, als iemand problemen heeft met de balans van enzymen in het lichaam.

Psilohuasca wordt aangeboden tijdens ceremonies. Net als ayahuasca ceremonies. Ayahuasca is alleen illegaal, daarom wordt er nu soms voor psilohuasca gekozen. Aanbieders van deze ceremonies zeggen dat je met psilohuasca hetzelfde kan bereiken als met ayahuasca.

Een belangrijk verschil tussen psilohuasca en ayahuasca is dat bij ayahuasca de MAO-remmer nodig is om een effect te krijgen. Zonder MAO-remmer voel je geen effect. Bij psilohuasca is dit niet per se nodig. Van alleen psilocybine kan je ook sterk gaan trippen. Echter denken aanbieders van psilohuasca ceremonies dat je de MAO-remmer nodig hebt om een vergelijkbaar effect te bereiken als met ayahuasca.

Het aanbieden van de combinatie van psilocybine en MAO-remmers heeft risico’s. Zo mag je MAO-remmers niet gebruiken bij sommige soorten medicatie. Daarnaast kan het de effecten van psilocybine zo sterk maken dat je er nare bijwerkingen van krijgt. Zoals: overgeven, angst en hartkloppingen.

Rituelen en ceremonies met ayahuasca

Ayahuasca is sinds 2010 wereldwijd steeds populairder geworden. Deze groei komt met risico’s en commercialisering. In Nederland zie je dat het aantal aanbieders is gestegen en in de Amazone komt er steeds meer ayahuasca-toerisme. Doordat er geen controle is op de aanbieders kan de kwaliteit van de sessies heel erg variëren.

Traditioneel gezien moeten de mensen die met ayahuasca werken (sjamaan of curandero) een lange opleiding volgens om met ayahuasca te kunnen werken. De begeleider heeft veel verantwoordelijkheid omdat er bij een groepsceremonie veel naar boven kan komen bij de deelnemers. Het is heel belangrijk dat de begeleiders competent zijn om ieder op de juiste manier hierin te begeleiden.

De rituelen waarbij ayahuasca wordt gebruikt vinden over het algemeen na zonsondergang plaats. In Nederland zijn verschillende soorten rituelen te vinden. Allereerst zijn er rituelen waarbij medicijnmannen uit het Amazonegebied komen om hier in Nederland ceremonies te verzorgen. Deze rituelen kunnen zeer verschillend van aard zijn, omdat iedere stam in het Amazonegebied een eigen stijl van rituelen heeft. Het is gebruikelijk bij dit soort rituelen dat de deelnemers (variërend in aantal van ongeveer vijftien tot vijftig) in een kring zitten of liggen. Er is geen licht of het licht is flink gedempt. De medicijnman geeft iedere deelnemer de ayahuasca en er wordt vaak tijdens de nacht gezongen en muziek gemaakt. Soms is er ook urenlange stilte, slechts onderbroken door het geluid van mensen die moeten overgeven.

Maar er zijn ook ayahuasca-groepen met Westerse begeleiders. Sommigen van die begeleiders zijn al decennia bezig met ayahuasca, anderen komen net kijken. Het verschil in kennis en kunde kan dus enorm variëren.

 

Bronnen:

  1. Vervaeke, H., Het gebruik van overige tripmiddelen. In: Alcohol en drugs, gebruik en misbruik.
  2. Rätsch, C., Enzyklopädie der Psychoaktiven Pflanzen. Aarau, 1989 Ralph Metzner (ed).
  3. Ayahuasca, Hallucinogens, Consciousness and the Spirit of Nature. New York, 1999 Michael Harner (ed);
  4. Hallucinogens and Shamanism. New York, 1973.
  5. Adelaars, A., Psychedelic Rituals in the Netherlands. Yearbook for Ethnomedicine,1997/98.
  6. Beltman, W., Smartshops, overzicht van producten, geclaimde werking en hun medisch-toxicologische relevantie.

Versie: april 2020