Historie

De geschiedenis van Jellinek is de geschiedenis van de moderne verslavingszorg, die rond 1900 begint. Voor die tijd belandden alcoholisten in krankzinnigengestichten of Rijkswerkinrichtingen. Met de komst van verslavingskliniek Hoog-Hullen in 1891 en in 1909 het Amsterdamse Consultatiebureau voor Alcoholisme (de voorloper van Jellinek) is voor het eerst sprake van verslavingszorg.

Directeur van het Amsterdamse Consultatiebureau voor alcoholisme is de voormalige onderwijzer en geheelonthouder Theodorus van der Woude. Door zijn werk op volksscholen in de Jordaan en op de Oostelijke eilanden beschouwt hij alcohol als de “allerverschrikkelijksten geesel der Menschheid”. Hij trekt zich dan ook vooral het lot aan van het gezin van de verslaafde. Dat ontvangt materiële en financiële steun.

Jellinekkliniek

Een ommekeer in de verslavingszorg ontstaat door de inzichten van de Amerikaanse arts Elvin Morton Jellinek. Zijn inzicht dat alcoholisme een ziekte is die te behandelen is, leidt in de jaren ‘50 tot de start van onze eerste alcoholkliniek die ook de naam krijgt van Jellinek.

Heroïne

In de begintijd zijn het alleen de alcoholverslaafden waar de zorg naar uit gaat. In de jaren zestig, als heroïne zijn intrede doet, komen daar de drugsverslaafden bij. Nieuwe behandelingen komen en gaan. Cliënten moeten nadenken over de relatie met hun moeder en behandelingen volgen als de schreeuwtherapie. En de methadonverstrekking is gebonden aan strenge eisen.

Naar een moderne verslavingszorg

In de jaren daarna verandert er veel. Er komen nieuwe verslavingen bij zoals gokken, internetten en gamen. De behandelaanpak verandert en wordt uitgebreid met medische ondersteuning. En de hulpverleningsdoelen veranderen mee. Naast abstinentie is ook het minderen van gebruik een doel geworden om na te streven.

Uitgegroeid tot expert

Na meer dan 100 jaar verslavingszorg, is Jellinek uitgegroeid tot de bekendste verslavingsinstelling van Nederland. Als het om verslaving gaat, is Jellinek dé expert. We kunnen iedere vraag over risicovol middelengebruik en gedrag beantwoorden. Van jongeren en van volwassenen. En ook als verslavingsproblemen samengaan met psychische klachten hebben we specialisten in huis.

In onderstaande film, gemaakt door Kees Keuch van de Cliëntenraad, krijg je een impressie van de afgelopen 100 jaar Jellinekhistorie:

Onderdeel van Arkin

Sinds 2008 maakt Jellinek, samen met Mentrum, PuntP, Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam, Inforsa, Novarum, NPI en Roads, deel uit van Arkin. Later komen daar nog de onderdelen Arkin Jeugd & Gezin en Sinai Centrum bij. Arkin is een van de grootste GGz-instellingen van Nederland waar cliënten terecht kunnen voor behandeling van al hun psychiatrische klachten en verslavingsproblemen.

Wie was Elvin Morton Jellinek?

Elvin Morton Jellinek werd in 1890 in New York geboren. Zijn familie was Hongaars en hij studeerde biologie in Boedapest. Tijdens zijn werk bij de United Fruit Company in Honduras, raakte hij geïnteresseerd in medewerkers met alcoholproblemen. In 1942 stichtte hij het Yale Centre of Alcoholstudies. Ook was hij betrokken bij de oprichting van het National Council on Alcoholism. In 1959 werd hij adviseur van de Wereld gezondheidsorganisatie (WHO) op het terrein van alcoholisme. Jellinek overleed in 1963 terwijl hij werkte aan een encyclopedie over alcoholproblemen.

Alcohol als ziekte

Elvin Morton Jellinek zag alcoholisme als een ziekte die te behandelen was. Een zeer belangrijk inzicht in die tijd. Hij onderscheidde in het ziekteverloop 4 fasen met verschillende symptomen. In fase 3 bijvoorbeeld was er volgens Jellinek sprake van controleverlies. Het controleverlies zou volgens hem nooit meer over gaan. Dus als je last hebt van dit symptoom, zou je nooit meer kunnen drinken. Eens controleverlies, altijd controleverlies.

Moderne inzichten

Inmiddels is de wetenschap voortgeschreden. Zo is het controleverlies niet zo absoluut als Jellinek stelde. Het is een glijdende schaal, een symptoom waarvan je in meerdere of mindere mate last kunt hebben. Voor de door Jellinek beschreven symptomen geldt: ze komen voor, maar zijn niet zo duidelijk aan de 4 fasen te koppelen.

Ook de opvattingen over alcoholisme als ziekte zijn bijgesteld. Behandeling richt zich tegenwoordig ook vaker op het veranderen van gedrag en neemt hierin de omgeving en maatschappij waarin we leven mee.